چه كسانی مرگ بدی خواهند داشت؟

"وَلَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ فِی غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلآئِكَةُ بَاسِطُواْ أَیْدِیهِمْ أَخْرِجُواْ أَنفُسَكُمُ الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللّهِ غَیْرَ الْحَقِّ وَكُنتُمْ عَنْ آیَاتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ"

 ای پیامبر اگر سختی و فضاحت حال ستمكاران را ببینی آنگاه كه در بی‌هوشی‌های مرگ گرفتار آیند، فرشتگان برای قبض روح آنان دست قهر و قدرت برآورند و گویند كه جان از تن بدر كنید. امروز كیفر عذابِ خواری را می‌چشید؛ چون بر خدا سخن ناحقّ می‌گفتید و از حكم آیات او تكبّر و گردن كشی می‌كردید.¹

انسان به تنهایی به سوی پروردگار خود باز خواهد گشت همان گونه که خلق شد. و تمامی اعضا، قوا و اسبابی را که مورد استفاده قرار می‌داد و به آن اطمینان و اعتماد داشت رها خواهد کرد و بین او و آنها، جدایی خواهد افتاد. روابطی که مایه سکون و آرامش او می‌شد و به آنها مباهات می‌کرد و تمامی اعتبارات وهمی، از هم گسیخته خواهد شد. همگی زائل می‌شود و او مشاهده می‌کند که به آنها مغرور و فریفته بود، همان گونه که حقّ تعالی می‌فرماید:² « فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَلَا یَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ»³  «إِنَّمَا هَذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَةَ هِیَ دَارُ الْقَرَارِ»⁴ « وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ»⁵متاع و کالا، آن چیزی است که برای غیر خود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. کالای دنیا، موجب غرور و فریفته شدن انسان و بازماندن او از کمال اصلی خود و جایگاه دائمی‌اش می‌باشد.⁶

روایات فراوانی مطالب سابق الذکر را تایید می‌کند از جمله این فرمایش امیر المؤمنین (علیه افضل صلوات المصلین) در نهج البلاغه که می‌فرمایند:⁷ «عبادَ الله إنّ الدَهرَ یَجری بِالباقین کَجَریهِ بِالماضین» ای بندگان خدا، روزگار همانگونه که بر پیشینیان گذشت بر بقیه نیز بگذرد.تا آنجا که فرمودند:« فَمَن شَغَلَ نَفسَهُ بغیرِ نفسِه تَحَیَّرَ فی الظُلُماتِ و اَرتَبَک فِی الهلکاتِ و مَدَّت بهِ شیاطینُه فی طغیانِه و زَیّنت له سیّیءَ اعمالِهِ، فالجَنَّه غایةُ السابقین و النار غایةُ المُفَرِّطین...» هر کس از خود غافل گردد و به چیز دیگری غیر خود، پردازد در تاریکی‌ها متحیر و سرگردان شود و در مهلکه‌ها گرفتار گردد و شیطانهایش او را به سرکشی وا دارند، و کارهای بدش را در نظرش بیارایند. پس پایان کار کسانی که در کارهای نیک از یکدیگر پیشی بگیرند بهشت است، و سرانجام آنان که کوتاهی کنند دوزخ است.

پس از آن فرمودند:« فَتَزَوَّدوا فی أیّامِ الفناءِ لأیّامِ البقاء ... ألا فما یَصنع بالدنیا من خُلق للآخرة» در روزگار ناپایدار، برای ایّام پایدار و دوران ماندگار توشه فراهم سازید... به راستی کسی که برای آخرت آفریده شده، با دنیا چه کار دارد. کَأنّ الصیحةَ قد أتَتکم و السّاعَةَ قد غَشِیَتکُم و بَرَزتُم لِفَصلِ القَضاءِ. قد زاحَت عنکم الأباطیلُ و اضمحلَّت عنکم العللُ و استحقَّت بکم الحقائقُ و صَدرت بکم الامورُ مصادرَها، فاتّعظوا بالعِبَر و اعتبروا بالغِیرَ و انتفعوا بالنُذُر. گویی نفخه صور برایتان فرا رسیده و قیامت شما را فرا گرفته و برای قضاوت و حسابرسی از گور بیرون آمده اید، در حالی که پندارهای باطل از شما دور شده و بهانه هایتان از میان رفته، و حقایق برایتان آشکار گشته، و کارهایتان شما را به آنجا که باید، برده. پس، از عبرت‌ها پند گیرید، و از دگرگونی‌ها اندرز پذیرید، و از هشدارها بهره برید.

خداوند بلند مرتبه می‌فرمایند: «وَمَن یَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ  وَ إِنَّهُمْ لَیَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَیَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ» ⁸‌ کسی که از یاد حق تعالی اعراض کند، ما شیطانی را قرین و همراه او می‌کنیم. این شیاطین افرادی را که یاد حق را از دل برده‌اند از راه حق، یعنی دین توحید باز می‌دارند ولی آنها گمان می‌کنند که در مسیر هدایتند.

پس انسان در غیر ظرف وجودی خود حیاتی ندارد و فقط ظرف وجودی اوست که محل زندگانی حقیقی اوست.

پس اگر خود را فراموش کند و در مسیری غیر از مسیر نفس خود قرار گیرد در گمراهی و حیرت و هلاکت است. قوا و اعضا و جوارح او و چشم و گوش و زبانش از کار می‌افتد. او در تاریکی است و راهی به خروج از آن ندارد. هر چه را قصد کند سراب است. هرچه را بسازد باطل و نابود است، و زمانی که روز ظهور و بروز حق فرا رسد، دست خالی و تهیدست از عمل است. باطل‌های او رفته و حقایق آشکار شده و خداوند ولی و سرپرست همه ی امور است.⁹