استفاده از ماشین حساب

تأثیر استفاده از ماشین حساب در برنامه درسی

اگر حضور ماشین حساب را در برنامه درسی بپذیریم، در نوع انتخاب محتوا و روش ها تغییراتی صورت می گیرد. برای مثال از حجم آموزش عملیات کاسته می شود .البته استفاده از ماشین حساب به معنی عدم آموزش عملیات نیست، بلکه برای آن محدوده قائل می شویم. مثلاً آموزش مفهوم ضرب لازم است. تکنیک ضرب دو عدد نیز آموزش داده می شود، اما به تمرین و آموزش ضرب دو عدد ( سه رقمی به بالا) نیاز نیست، چرا که تکنیک ضرب دو عدد سه رقمی، همان تکنیک ضرب دو عدد دو رقمی است و ایده و مفهوم جدیدی ندارد. بنابراین پس از آموزش مفهوم، تکنیک ضرب را تا حد ضرب دو عدد سه رقمی متوقف می کنیم .

در خصوص عملیات، ذکر نکته ای دیگر ضروری است. ماشین حساب زمانی در اختیار دانش آموز قرار می گیرد که درباره مهارت محاسبات عددی و عملیاتی ذهنی و مهارت تخمین و تقریب عددی به اندازه کافی کار شده باشد. یعنی وقتی اطمینان حاصل کردیم که دانش آموز قادر است، محاسبات را روی کاغذ انجام دهد، سپس آن ها را ذهنی و با راهبردهای گوناگون پاسخ دهد و مقدار تقریبی عبارت را پیدا کند، ماشین حساب را در اختیار او قرار می دهیم. به این ترتیب نگرانی های استفاده از ماشین حساب از بین می رود. چون مهارت های عملیات ذهنی و محاسبات تقریبی به اندازه کافی ذهن را فعال می کنند و مفاهیم و تکنیک ها نیز آموزش داده شده اند.

تأثیر دیگری که حضور ماشین حساب و رایانه در برنامه درسی می گذارد، عمق بخشیدن به آموزش ها و سرعت دادن به آن هاست. یعنی از این فناوری ها برای آموزش بهتر استفاده می شود. برای مثال، در آموزش مضرب های یک عدد، می توان از ماشین حساب به راحتی استفاده کرد. در الگو یابی های عددی ماشین حساب به کار می آید . به فعالیت زیر توجه کنید:

با استفاده از ماشین حساب حاصل ضرب های زیر را پیدا کنید.

چه الگویی در پاسخ ها مشاهده می کنید؟

= 11 * 11

= 111 * 111

= 1111 * 1111

با استفاده از الگویی که پیدا کرده اید، حاصل ضرب مقابل را به دست آورید.

= 1111 * 1111

پاسخ ضرب آخر یک عدد 9 رقمی است. بنابراین با استفاده از ماشین حسابی که فقط 8 رقم را نشان میدهد، قابل محاسبه نیست. دانش آموز باید با کشف الگو پاسخ ضرب را بیابد.

با استفاده از رایانه می توان بسیاری از مفاهیم را بهتر آموزش داد و عمق بیشتری به آن ها بخشید. برای مثال گسترده چند وجهی ها و ساختن احجام هندسی را با نرم افزارهای گوناگون به شکلی می توان برای دانش آموز دوره ابتدایی آموزش داد که در کلاس و با تخته به هیچ وجه امکان پذیر نیست.

در حال حاضر نرم افزاری وجود دارد که از گستره حجم مورد نظر شروع و با یک انیمیشن، گسترده جمع می شود و حجم مورد نظر را می سازد. سپس می توان حجم ساخته شده را در جهات گوناگون چرخاند تا وجوه و رأس های آن برای دانش آموز مشخص شود.

به طور خلاصه ماشین حساب در برنامه درسی سه تأثیر اصلی خواهد داش:1- تغییر دیدگاه در انتخاب و چینش محتوا؛ 2- استفاده از آن به عنوان ابزار در حل مسأله ها ؛ 3- استفاده از ماشین حساب ( و رایانه ) در آموزش .

ماشین حساب به عنوان یک ابزار

همان طور که ذکر شد، ماشین حساب یک ابزار است. بنابراین تمام نکاتی که در مورد مهارت استفاده از ابزار بیان کردیم، در مورد آن نیز صادق است. در زیر این نکات به صورت خلاصه مرور می شوند:

1- تشخیص زمان استفاده از ماشین حساب به دانش آموزان آموزش داده می شود. هنگام حل مسأله استفاده از ماشین حساب مجاز است، اما زمانی که محاسبه عملیات هدف باشد، نمی توان از آن استفاده کرد. توانایی تشخیص این موضوع و تصمیم گیری بخشی از مهارت است.

2- نوع ماشین حساب یا نوع نرم افزار رایانه، با توجه به نوع عملیات مورد نظر تعیین می شود. برای مثال وقتی عملیات کسری مورد نظر است، ماشین حساب کلیدهای مربوط به محاسبه کسرها را باید داشته باشد. یا تعداد رقم های پاسخ عملیات در انتخاب ماشین حساب مؤثر است. برای امور حسابداری از ماشین حسابی استفاده می شود که تعداد رقم های صفحه نمایش آن 12 یا 14 رقم  است و قابلیت بررسی عملیات را به شکل های گوناگون دارد.

3- ماشین حساب و رایانه ها مانند سایر ابزار محدودیت هایی دارند. برای مثال : فکر نمی کنند، نمی توانند مسأله حل کنند و احتیاج به یک کاربر برای برنامه ریزی و استفاده صحیح دارند.

4- نحوه کار با این ابزار (ماشین حساب، رایانه ) باید آموزش داده شود.

5- مهم ترین کاربرد ماشین حساب در حل مسأله است و زمانی ماشین حساب را برای انجام عملیات به دانش آموز می دهیم که از انجام محاسبات عددی، عملیات ذهنی و محاسبات تقریبی مطمئن شده و به اندازه کافی تمرین کرده باشیم .

6- از ماشین حساب و رایانه برای آموزش مفاهیم و یا عمق بخشیدن به آن ها استفاده می کنیم.

7- حضور ماشین حساب در برنامه درسی، تغییر در انتخاب محتوا و چینش آن ها را به دنبال خواهد داشت و تأکیدات برنامه را تغییر می دهد. برای مثال، وقتی با استفاده از رایانه می توانیم انواع نمودارها را رسم کنیم، تمرکز آموزش بر تحلیل، تفسیر و توصیف آن ها خواهد بود و وقت کم تری برای رسم نمودارها صرف خواهد شد.

8- استفاده از ماشین حساب در هنگام ارزشیابی باید مورد توجه قرار بگیرد. یکی از راه های مناسب ، برگزاری دو نوع امتحان است. در قسمت اول استفاده از ماشین حساب مجاز نیست و نوع سؤال ها بیش تر بر عملیات و محاسبات عددی تأکید دارد. در قسمت دوم که عمده سؤال ها با حذف غیر عملیاتی و محاسباتی است ( مثل حل مسأله ) استفاده از ماشین حساب مجاز خواهد شد.

9- ز آن جایی که برنامه درسی فعلی ریاضیات دبستان بر اساس استفاده از ماشین حساب طراحی نشده است، معلمان محترم با احتیاط بیش تر و پس از آموزش مقدمات، می توانند ماشین حساب را در اختیار دانش آموزان قرار دهند.

10- یکی از کاربردهای ماشین حساب هنگام عملیات محاسباتی، کنترل و بررسی صحت پاسخ هاست.

منبع

مجله رشد آموزش ابتدایی شماره 5

خسرو داودی