پرسش

با عرض سلام و خسته نباشید خدمت شما.مدتی است که شبرنگ هایی به شکل ماه و ستاره در بازار موجود است . برخی معتقند مواد تشکیل دهنده این شبرنگها فسفرسانس میباشد و برخی نیز معتقدند از رادیو اکتیو در ساخت این وسایل استفاده میشود..لطفا مواد تشکیل دهنده این شبرنگها را بگویید و آیا برای بدن ضرری دارند؟صمیمانه از همکاری و زحمات شما مشاور گرامی سپاس گزارم

پاسخ

به نام خدا و با سلام

این شبرنگها خاصیت رادیواکتیوی ندارند، بلکه خاصیت فسفرسانسی دارند و ضرری نیز برای بدن ندارند.

به مطالب زیر در این مورد برگرفته از سایت

http://forum.p30ask.com/thread5467.html

توجه نمایید:
مطالبی در رابطه فسفرسانس و فلورسانس(ماژیک های شبرنگ)

به هر پدیده ای فیزیكی كه در آن از طریقی به جزء افزایش دمای صرف یك ماده نور تولید شود لومینانس گوییم.این واژه از واژه ی یونانی لومینوس به معنی درخشان گرفته شده است. این پدیده با ساختار اتمی ماده د ارتباط می باشد. بدرستی مشخص نیست از چه زمان برای انسان این پدیده شناخته شده است ،اما مسلما از گذشته های دور ،نور افشانی بعضی از مواد در اثر حرارت آتش ویا هنگام شكسته شدن سنگ ها توجه بشر را به خود جلب كرده است.پدیده لومینانس بطور عموم به تابش نور توسط یك ماده اطلاق می شود. خود شامل دو نوع تابش می باشد.
1-فلورسانس 2- فسفرسانس
فسفر سانس وفلورسانس پدیده هایی هستند كه در آنها یك ماده خاص كه بطور عام به آن فسفر گفته می شود پس از قرار گرفتن در مقابل نور مرئی یا غیرمرئی یا عواملخارجی نظیر ضربه خوردن ،گرم شدن ،مالش وخراش این را در خود ذخیره می كند وسپس آن انرژی را به صورت طیفی از امواج مرئی در طول مدت زمانی منتشر می كند،اگر این را بعنوان شباهت این دو پدیده باشد تفاوت آنها در اختلاف زمانی بین این دودریافت تابش یا بعبارت دیگر دوام تابش است. اگر زمان تحریك كمتر از 10 به توان 8- ثانیه باشد ،این پدیده را فلورسانس گوییم واگر زمان تحریك بیش از 10 به توان 8- ثانیه باشد آن را فسفرسانس می نامیم.به عبارتی در فسفرسانس تحریك طولانی تر وتشعشع طولانی تری داریم ودر فلورسانس تحریك كوتاه تر وتشعشع كوتاهتری داریم.این نور افشانی سرد ورنگین است و ارتباطی به سوختن ،اكسیداسیون ویا تولید حرارت ندارد. در فلورسانس كه نمونه آن نور لامپ فلورسنت خانگی (مهتابی) یا صفحه تلویزیون است تابش آنی است وتقریبا بلافاصله بعد از قطع نور تمام می شود. در حالیكه در فسفرسانس كه نمونه آن اسباب بازیها ووسایل شب نما است ماده پس از قطع نور نیز تا مدتی به تابش ادامه می دهد كه مقدار آن بسته به ماده مورد استفاده دارد كه می تواند از چند ثانیه تا چند روز وحتی چند سال طول بكشد.
برای اولین بار جورج استوكس در اوایل سال 1800میلادی در یافت فلوریت (یك نوع سنگ) در نتیجه ی قرار گرفتن در معرض تابش نور فرابنفش خورشید رنگ فلورسنت آبی از خود نشان می دهد.پس از مطالعات مفصل نام فلورسانس را از كانی فلوریت الهام گرفت. بر این اساس كانی ها وموادی كه این ویژگی را به نمایش می گذارند فلورسنت نامیده می شوند.
نور افشانی لومینانس پس از قطع تابش نور فسفرسانس نامیده می شود. این نام تنها به دلیل شباهت ظاهری این پدیده به نورحاصل از سوختن فسفر در تاریكی برای آن انتخاب شده است اما ارتباطی با فسفر ندارد.برخی از مواد وكانی ها برای چند لحظه فسفرسانس هستند در حالیكه برخی دیگر برای مدتطولانی به نور دهی (ولو به شدت ناچیز) ادامه می دهند. بعضی از كانی ها تا چند سال پس از تابش نیز به نور افشانی خود ادامه می دهند.
اساس پدیده لومینانس همان برانگیختگی الكترون هاست. می دانید كه در یك اتم الكترونها در وضعیت های انرژی مختلفی نسبت به هسته قرار دارد كه به آنها تراز های الكترونی گفته می شود ویژگی هر تراز انرژی معلوم ومشخص آن است كه با افزایش فاصله تراز از هسته افزایش می یابد. یك الكترون تنها در این ترازها وبا انرژی های ویژه می تواند به دور هسته بچرخد ونمی تواند هر انرژی دلخواهی داشته باشد.در وضعیت عادی كه هیچ انرژی اضافی وجود ندارد الكترونها به ترتیب ترازهای انرژی اتم را از پایین به بالا پر می كنند وبه ترازی كه هر الكترون در این وضعیت اشغال می كند تراز پایه ای آن گفته می شود كه پایدارترین وضع برای آن است.
اگر در این حالت یكی از الكترونها كه معمولا الكترون تراز آخر است به هر طریقی از جنبش های گرمایی گرفته تا برخورد فوتون وذره انرژی می گیرد واین انرژی با اختلاف انرژی تراز پایه با یكی از ترازهای بالاتر برار باشد الكترون انرژی را جذب می كند وبا احتمال مشخصی به تراز بالاتر می رود.در این وضعیت الكترون برانگیخته شده است اما از آنجا كه حالت پایه پایدارتر است این گذار وبرانگیختگی معمولا زیاد طول نمی كشد والكترون به سرعت از تراز انرژی پایه به تراز انرژی دیگری كه انرژی كمتری دارد بر می گردد.در ضمن این فرایند اختلاف انرژی دو تراز را بصورت یك فوتون كه فركانس آن به این اختلاف انرژی وابسته است آزاد می كند. اگر فركانس این تابش در محدوده نور مرئی قرار بگیرد ما آن را بصورت تابش لومینانس خواهیم دید. در شكل زیر تفاوت تراز های الكترونی در پدیده فلورسانس نشان داده شده است .همانطور كه مشخص است در فلورسانس كل ماجرای برانگیختگی میان دو تراز اصلی میان انرژی های e1وٍٍٍe2 اتفاق می افتد كه جابجایی بین آنها كاملا آزاد است. الكترون با دریافت انرژی بر انگیخته شده وبه تراز انرژی e2 می رود.پس از زمانی حدود 10 بتوان 8- ثانیه دوباره به تراز اول بر می گردد وفوتونی با انرژی e2 منهایe1 e2-e1)) تابش می كند. بر اساس قانون لومینانس در هر جسم فلورسنت همواره طول موج نور فلورسنت ایجاد شده از طول موج پرتو های پر انرژی تحریك كننده بلند تر است یعنی انرژی كمتری دارد .پرتو افشانی فلورسانس تا بازگشت كامل تمام الكترونها به مدار های اولیه شان ادامه می یابد.
و اما،در فسفرسانس ماجرا به خاطر وجود یك تراز میانی اندكی پیچیده تر است.
این تراز كه بین تراز انرژی پایه وبرانگیخته قرار دارد تراز انرژیی نیمه پایدارنامیده میشود ومانند یك دام یا تله برای الكترونها عمل می كند زیرا طبق قوانین حاكم بر گذارهای اتمی به خاطر شرایط خاص این تراز انتقال الكترون از آن به سایر تراز های ممنوع و احتمال آن بسیار كم است. بنابراین اگر الكترونی پس از برانگیختگی از ترازe2 در دام تراز نیمه پایدار بیفتد آنقدر آنجا می ماند تازمانی كه طریق دیگری دوباره بر انگیخته شود وبه تراز انرژی e2 برگردد. این اتفاق می تواند تحت تاثیر جنبش های گرمایی اتمها با ملكول مجاور ویا بر انگیختگی نوری مثلا جذب نور مادون قرمز روی دهد .اما احتمال وقوع آن بسیار كم است وبه همین دلیل چنین الكترونهایی تا مدتها در تراز میانی می مانند كه این مدت به ساختار اتمی ماده وشرایط محیطی بستگی دارد وهمین ،عامل تاخیر در باز تابش بخشی از انرژی در یافت شده است. شكل زیر بیانگر بهتری برای فسفرسانس است.مثال عینی از پدیده ی فسفر سانس ،كر مهای شب تاب می باشند.
از بین مواد فلورسانس می توان به روی سولفید اشاره نمود كه در پوشش داخلی لامپهای مهتابی خانگی كاربرد دارد.
آلومینات استرانسیم از جدید ترین مواد فسفرسانس می باشد كه در تهیه وسایل اسباب بازی كاربرد دارد.بعضی مواقع ممكن است شما موادی را ببینید كه می درخشند ولی به انرژی احتیاجی ندارند !یكی از مثالها بر روی عقربه های ساعت های گران قیمت است .در آنها مادهی فسفرسانس را با یك عنصر رادیو اكتیو سبك مثل رادیوم مخلوط می كنند تا تشعشع دائمی این ماده رادیو اكتیو نقش نور شارژ كننده ماده فسفر سانس را بازی كند.
امروزه بسیاری از كارخانه ها با بهره گیری ازرنگهای مخلوط با مواد فسفرسانس كه رنگهای شب تاب نیز نامیده می شوند،در محصولات خود با رقبای سنتی خود رقابت می كنند. برخی از كاربرد های ابتكاری كه با استفاده از این رنگها انجام می شود به شرح زیر است:
-چاپ سیلك روی پارچه و ...
2-پوشش مجسمه
3-ساخت اسباب بازی
4-به عنوان رنگ در تزریق پلاستیك
5-ساخت گل مصنوعی كه در شب نور میدهند
6-علائم هشدار دهنده و ماژیک های شبرنگ
7-رنگ آمیزی ساختمان
8-نقاشی ماه ستاره و .... در سقف اتاق1

پیروز و سربلند باشید.