پرسش

با سام فلسفه دست گذاشتن به سر در هنگام سلام به امام زمان (عج) چیست؟

پاسخ

با سلام و احترام
دوست گرامی
فلسفه دست گذاشتن بر سر هنگام سلام دادن به امام زمان
احکام عبادی محض مثل نماز و مناسک مخصوص آن و نیز کیفیت و آداب دعا و مناجات کلا جنبه تعبدی دارند. معنای تعبدی بودن عبادات این است که مصالح و حکمت های آن برای انسان روشن و معلوم نیست ولی به اجمال می دانیم که آداب و کیفیت انجام عبادات همگی دارای حکمت واقعی است, ولی برای اینکه بنده مومن خود را تسلیم و سر سپرده خود سازد دستور انجام آنها را می دهد ولی به صورت مفصل تمام جزئیات حکمت و مصلحت عبادات را بیان نمی کند, تا جنبه اخلاص و سر سپردگی که یکی از اهداف مهم عبادات است تقویت گردد. انسان مومن با توکل به خداوند به صورت تسلیم به فرمان الهی با جان و دل آماده اجرای دستورات اوست بدون اینکه بداند مصلحت و حکمت دستورات او به صورت مفصل چه می باشد ؟
تعبد یعنی پذیرش فرمان الهی و این روحیه زمینه برای تربیت نفسانی انسان را به شدت تقویت می کند.
}حکمت دست روی سر گذاشتن هنگام قرائت دعای فرج:{
در عرب و نیز در میان عقلای عالم رسم است که هر گاه گره ناگشودنی در کار بیافتد به نشانه نا چاری و اضطرار دست خود را بر سر می گذارد. معنای این کار در هنگام قرائت دعای فرج این است که دوری و غیبت امام برای ما بسیار دشوار و طاقت فرسا است.
لازم به ذکر است که این رفتار در بین شیعیان معمول بوده و هست و سابقه طولانی دارد. نقل شده که امام رضا علیه السلام در یکی از مجالس خراسان حضور داشت، کلمه قائم مذکور شد. پس آن حضرت ایستاد و دست مبارکش را بر سر نهاده و فرمود:H} «اللهم عجل فرجه و سهل مخرجه»{H. این عمل در عصر امام صادق علیه السلام نیز رایج بوده است خدمت آن حضرت عر ض شد: علت چیست که در موقع ذکر قایم باید قیام کرد؟ در جواب فرمود: صاحب الامر غیبتی دارد بسیار طولانی و از کثرت لطف و محبتی که به دوستانش دارد، هرکس وی را به لقب قائم که اشاره است به دولت او و اظهار تأثیری است از غربت او یاد کند، آن جناب هم نظر لطفی به او خواهد نمود. چون در این حال، مورد توجه امام واقع می شود سزاوار است از باب احترام به پا خیزد و تعجیل فرجش را از خدا بخواهد. پس این رفتار شیعیان، ریشه مذهبی دارد.
و همچنین باید گفت که دست بر سرگذاشتن هنگام بردن نام امام زمان -عج- و یا سلام بر آن حضرت نوعی احترام و تعظیم برای ایشان و نیز اعلام تسلیم بودن برای آن حضرت و آماده بودن برای خدمت به ایشان و پا در رکاب بودن ایشان است . آنچه به عنوان مستند برای بلند شدن هنگام ذكر نام حضرت نقل شده ، روایتی است از امام رضا(ع)كه: نام «قائم» نزد آن حضرت برده شد حضرت ایستادند و دست خود را بر بالای سر نهادند و فرمودند: اللهم عجل فرجه و سهل مخرجه . (مستدرك سفینه 8/629) از این روایت می توان استحباب ایستادن هنگام برده شدن كلمه «قائم» را استفاده كرد. حتی از این روایت می توان استفاده كرد كه قیام حضرت رضا به جهت خصوص لفظ قائم نبوده بلكه به احترام نام آن حضرت بوده كه در این صورت هر نامی برده شود ، ایستادن و دست روی سر نهادن خوب است.

نکته دیگر آن که دستور مستحبی ایستادن ودست بر سر نهادن به هنگام بردن لفظ «قائم» (نه همه اسامی دیگر) شاید کنایه از آن باشد که چون حضرت برای عدل و داد و حکومت جهانی الهی به پا می خیزند ما شیعیان هم به احترام آن حضرت و نوعی اعلام آمادگی به هنگام برده شدن نام مبارک آن بزرگ، بر پا ایستاده و رضایت خود را از قیام آن حضرت ابراز می داریم وخود را در برابر رهبری ودستورات او مطیع می دانیم .

برای توضیح بیشتر ر.ک: ابراهیم امینی دادگستر جهان، ثفق، چاپ 16، 1376، ص 125.

و من الله توفیق