پرسش

سلام
می خواستم مقداری در مورد مقالات ISIتوضیح دهید!؟!؟؟!؟!
و این كه چه جوری میتونم یه مقاله بنویسم در زمینه زیست شناسی

پاسخ

با سلام
دوست گرامی مباحث در زمینه زیست شناسی بسیار زیاد و گسترده بوده ور هر واحد درسی شما می توانید موضوعات زیاد و در عین حال تاپ پیدا کنید و تحقیقات خود را در این زمینه قرار دهید و فراموش نکنید در زمینه های مورد علاقه ی خود از استاد مربوطه کمک بخواهید
در زیر دسته از مراحلی که برای نوشتن مقاله نیاز دارید را قرار داده ام که با در نظر گرفتن انها می توانید مقالاتی در سطح ای اس ای بنویسید
به امید موفقیت شما
مقالات علمی
)مقالات علمی نشان‌دهنده‌ی علاقه‌ی دانشجو به انجام کار تحقیقاتی و میزان جدیت وی در انجام آن می‌باشد. به تجربه ثابت شده است که دانشجویانی که دارای مقالات علمی هستند، شانس بالاتری برای دریافت پذیرش در مقاطع بالای تحصیلی به ویژه در مقطع دکترا دارند. به همین دلیل داشتن مقاله‌ی علمی هم به دانشجویان کارشناسی و هم به دانشجویان کارشناسی ارشد توصیه می‌شود، اما دانشگاه‌ها از دانشجویان کارشناسی ارشد انتظار بیشتری برای داشتن مقاله دارند. به همین دلیل چنانچه دانشجوی کارشناسی ارشد هستید و قصد ادامه‌ی تحصیل در مقطع دکترا را دارید،‌ در چاپ مقالات علمی کوشش جدی نمایید.
مقالات علمی معمولا در کنفرانس‌ها و ژورنال‌ها چاپ می‌شوند. از نظر اعتبار تمام کنفرانس‌ها و ژورنال‌ها یکسان نیستند و کیفیت مقالاتی که در آنها چاپ می‌شود بسیار متفاوت است. توجه داشته باشید که وقتی برای ادامه‌ی تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور اقدام می‌کنید، کسی معمولا مقالات شما را نخواهد خواند، بلکه تعداد مقالات شما و اعتبار جایی که مقالات شما در آن چاپ شده است، معیار ارزشیابی خواهد بود. بنابراین سعی کنید که مقالات خود را به کنفرانس‌ها و ژورنال‌هایی که از نظر کیفی در سطح بالاتری قرار دارند ارسال نمایید.
در دوره کارشناسی نوشتن مقاله برای دانشجویان ضروری نیست اما داشتن آن خیلی مفید است. (
از کجا شروع کنیم؟
برای شروع یک مقاله بهترین کار مراجعه به اساتید دانشگاه و یا دانشجویانی است که قبلا مقاله داده باشند. این کار علاوه بر تسریع در یادگیری اصول نگارش مقالات، به شما در انتخاب زمینه تحقیقاتی کمک شایانی خواهد نمود. به یاد داشته باشید عمده مقالات حاصل کار گروهی می‌باشند و نگارش یک مقاله علمی معتبر، مستلزم بهره‌گیری از تجربیات و اندیشه دیگران است.
چگونه یك مقاله علمی بنویسیم؟ (اصول مقاله نویسی (
)این اصول برای تمام علوم اعم از انسانی ، فنی مهندسی ، پزشکی ، هنر قابل استفاده است (.
مقدمه
مقاله علمی معمولاً در نتیجه پژوهش منطقی، ژرف و متمركز نظری، عملی یا مختلط، به كوشش یك یا چند نفر در یك موضوع تازه و با رویكردی جدید با جهت دستیابی به نتایجی تازه، تهیه و منتشر می‏گردد. (اعتماد و همكاران، 1381، ص2) چنین مقاله‏ای در واقع گزارشی است كه محقق از یافته‏های علمی و نتایج اقدامات پژوهشی خود برای استفاده سایر پژوهشگران، متخصصان و علاقه‏مندان به دست می‏دهد.
تهیه گزارش از نتایج مطالعات و پژوهش‏های انجام شده، یكی از مهم‏ترین مراحل پژوهشگری به شمار می‏رود؛ زیرا اگر پژوهشگر نتواند دستاوردهای علمی خود را در اختیار سایر محققان قرار دهد، پژوهش او هر اندازه هم كه مهم باشد، به پیشرفت علم كمكی نخواهد كرد؛ چون رشد و گسترش هر عملی از طریق ارائه و به هم پیوستن دانشِ فراهم آمده از سوی فردفرد اندیشمندان آن علم تحقق می‏یابد.
همان طور كه پژوهشگر پیش از اقدام به پژوهش، نیازمند توجه و بررسی یافته‏های علمی پژوهشگران قبل از خود است تا بتواند یافته‏های علمی خود را گسترش بخشد، دیگران نیز باید بتوانند به یافته‏های پژوهشی او دسترسی پیدا كنند و با استفاده از آنها فعالیت‏های علمی خود را سازمان داده، در ترمیم و تكمیل آن بكوشند.
از امتیازهای مهم یك مقاله می‏توان به مختصر ومفید بودن، بِروز بودن و جامع بودن آن اشاره كرد؛ زیرا محقق می‏تواند حاصل چندین ساله پژوهش خود در یك رساله، پایان‏نامه، پژوهش، یا حتی یك كتاب را به اختصار در یك مقاله علمی بیان كند تا پژوهشگران دیگر بتوانند با مطالعه آن مقاله از كلیات آن آگاهی یابند و در صورت نیاز بیشتر، به اصل آن تحقیقات مراجعه كنند.
بدین منظور، امروزه نشریات گوناگونی در زمینه‏های مختلف علمی- پژوهشی نشر می‏یابد و مقاله‏های به چاپ رسیده در آنها، اطلاعات فراوانی را در اختیار دانش پژوهان قرار می‏دهند. لازم است محققان با شیوه تدوین مقالات علمی آشنا باشند تا بتوانند با استفاده از شیوه‏های صحیح، با سهولت، نتایج تحقیقات و مطالعات خود را به صورت مقاله در اختیار علاقه‏مندان قرار دهند.
نوشتن مقاله مستلزم رعایت اصولی در ابعاد مختلف محتوایی، ساختاری و نگارشی است.
ملاك‏های محتوایی مقاله
یكی از مهم‏ترین ابعاد مقاله علمی، محتوای علمی و ارزشمندیِ كیفی آن است. مقاله باید یافته‏های مهمی را در دانش بشر گزارش نماید و دارای پیامی آشكار باشد؛ بنابراین پیش از تهیه مقاله، محقق باید از خود بپرسد كه آیا مطالب او آن‏قدر مهم است كه انتشار آن قابل توجیه باشد. آیا دیگران از آن بهره خواهند برد؟ و آیا نتایج پژوهش او، كار آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟. در اینجا به چندین اصل مهم از اصول و معیارهای محتوایی پژوهش علمی اشاره می‏گردد كه توجه به آنها قبل از تهیه مقاله به ارتقای كیفیت آن كمك می‏نماید.
• فرایند «تفكر»: تفكر، تلاش برای معلوم كردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. بنابراین اساسی‏ترین محور محتوایی یك پژوهش علمی، آن است كه مجهولی را روشن نماید. بر این اساس، هر پژوهش علمی در پی پاسخ دادن به پرسش‏هایی است كه تاكنون برای مخاطبان كشف نشده است. از این رو پژوهش علمی همیشه با طرح یك یا چند سئوال آغاز می‏شود كه محقق در صدد پاسخگویی به آنهاست.
• منطقی بودن: منطق كه راه درست اندیشیدن (تصور) و صحیح استدلال آوردن (تصدیق) را می‏آموزاند، ابزار ضروری یك مقاله علمی است و محقق باید شایستگی لازم را در استدلال آوردن، تحلیل محتوا و نتیجه‏گیری داشته باشد. قواعد تعریف، طبقه‏بندی، استنباط‏های قیاسی و استقرایی، روش‏های مختلف نمونه‏برداری و غیره همه از ویژگی‏های منطقی یك مقاله علمی است كه محقق باید به آنها توجه داشته باشد.
• انسجام و نظام‏دار بودن: مرتبط بودن اجزای مختلف مقاله با همدیگر، همچنین متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوین فرعی با همدیگر، از جمله مواردی است كه به تحقیق، یكپارچگی و انسجام می‏بخشد. بر این اساس، محقق باید عناوین فرعی مقاله خود را با نظمی منطقی از یكدیگر مجزا كرده، ارتباط بخش‏ها را مشخص نماید.
• تراكمی بودن: از آنجا كه هدف پژوهش پاسخ به سئوال هایی است كه تا آن زمان دست كم از نظر محقق، پاسخی منطقی برای آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمی باید از یك سو به منظور كشف دانش جدید، و از سوی دیگر، برای تكمیل دانش، صورت پذیرد. بنابراین هدف اصلی یك مقاله، كشف یا تكمیل دانش بشری است، نه تكرار دوباره آن با عبارات مختلف.
• تناسب موضوع با نیازهای فعلی جامعه علمی: هر پژوهش علمی باید نیازهای اساسی جامعه علمی خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسایل برآید؛ بنابراین از طرح موضوعاتی كه از اولویت تحقیقی برخوردار نیستند و جامعه علمی، بدانها نیاز ندارد، باید احتراز نمود.
• خلاقیت و نوآوری: هر تحقیق علمی زمانی می‏تواند در ارتقای سطح دانش، موفق و موثر باشد كه از فكری بدیع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتی كه به جمع آوری صِرف بسنده می‏كنند، نمی‏توانند سهم عمده‏ای در پیشرفت دانش بشری داشته باشند.
• توضیح مطلب در حدّ ضرورت: از جمله مواردی كه محقق در گزارش نویسی پژوهش خود (مقاله) باید بدان توجه كند، پرهیز از حاشیه‏روی و زیاده‏گوییِ افراطی است؛ همچنان كه خلاصه‏گویی نباید به حدّی باشد كه به ابهام و ایهام منجر شود؛ بر این اساس محقق باید به حدّی مطالب را تبیین كند كه مقصود وی برای خواننده، روشن شود.
• متناسب بودن با نظریه‏ها: هر رشته علمی، متشكل از نظریه‏ها و قوانینی است كه مورد اتفاق صاحب‏نظران آن فن است. یافته‏های به دست آمده در تحقیقات میدانی یا توصیفی نباید با قوانین كلی آن رشته تخصصی منافات داشته باشد.
• اجتناب از كلی گویی: هدف نهایی علم، صورتبندی یك «نظریه»(3) و «تبیین كردن»(4) یكی از اصول مهم نظریه است. از این رو محقق باید بتواند مباحث علمی خود را به روشنی توضیح دهد و با زبان گویا آن را تبیین و از كلی گویی اجتناب نماید.
• گزارش روش‏شناسی تحقیق: «تحقیق»(5) فرایندی است كه از طریق آن می‏توان درباره ناشناخته‏ها به جست و جو پرداخت و از آن، شناخت لازم را كسب كرد. در این فرایند چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته‏ها «روش‏شناسی»(6) نامیده می‏شود. این سئوال كه چگونه داده‏ها باید گردآوری شود و مورد تفسیر قرار گیرد، به طوری كه ابهام حاصل از آنها به حداقل ممكن كاهش یابد؟» از موارد مهم تحقیق علمی است. یك تحقیق علمی زمانی می‏تواند مطالب خود را به اثبات برساند كه از روش گردآوری مناسبی برخوردار، و آن روش‏ها در مقاله به خوبی بیان شده باشد.
ساختار مقاله علمی
نوشتن مقاله مستلزم داشتن طرحی مدوَّن است. در گزارش یك تحقیق نه تنها باید ارزش‏های محتوایی را مراعات كرد، بلكه باید از ساختار روشمندی نیز پیروی كرد. امروزه تحقیقات فراوانی انجام می‏شود، اما تنها بخش كوچكی از آنها در مقالات منتشر می‏گردد. یكی از دلایل آن، عدم مهارت محقق در تهیه و تدوین ساختاری مقاله علمی است.
ساختار مقاله و تهیه گزارش از یك پژوهش علمی، با توجه به روش به كار گرفته شده در پژوهش، متفاوت است. دانشمندان در یك تقسیم بندی كلی، روش‏های استفاده شده در علوم را به دو دسته تقسیم می‏كنند. روش‏های كمی كه در آنها از داده‏های كمّی در تحقیق استفاده می‏شود (تحقیقات میدانی) و روش‏های كیفی كه در آنها از داده‏های كیفی (تحقیقات كتابخانه‏ای) استفاده می‏شود.
مراحل گزارش یك پژوهش (مقاله) با توجه به روش اتخاذ شده در تحقیق، با تفاوت هایی بیان می‏گردد.
به دلیل یكسان بودن هر دو روش در مراحل مقدماتی، و برای پرهیز از تكرار در اینجا مراحل مقدماتی را به صورت مجزا می‏آوریم.


مراحل مقدماتی گزارش پژوهشی
موضوع یا عنوان مقاله
عنوان، مفهوم اصلی مقاله را نشان می‏دهد و باید به طور خلاصه، مضمون اصلی پژوهش را نشان دهد.
عنوان مقاله باید جذاب باشد، یعنی به گونه‏ای انتخاب شود كه نظر خوانندگان را كه معمولاً ابتدا فهرست عناوین مندرج در یك مجله علمی را می‏خوانند به خود جلب نماید. همچنین عنوان باید كوتاه و گویا و تنها بیانگر متغیرهای اصلی پژوهش باشد. تعداد كلمات در عنوان را حداكثر دوازده واژه بیان كرده‏اند.
نام مؤلف یا مؤلفان و سازمان وابسته
بعد از عنوان پژوهش، نام مؤلف یا مؤلفان ذكر می‏شود و در سطر زیر آن، نام دانشگاه یا مؤسسه كه هر یك از مؤلفان در آن مشغول به كارند، می‏آید. اگر پژوهش به وسیله دو یا چند نفر انجام بگیرد و همه آنها به یك دانشگاه یا مؤسسه وابسته باشند، نام مؤسسه یك‏بار، آن هم به دنبال نام مؤلفان ذكر می‏شود. اما اگر هر یك از مؤلفان به سازمان خاصی وابسته باشند، باید بعد از نام هر یك از آنان، بلافاصله نام مؤسسه‏ای كه به آن وابسته‏اند، ذكر شود. ترتیب قرار گرفتن نام مؤلفان به دنبال یكدیگر، معمولاً متناسب با میزان مشاركت آنان در انجام پژوهش است؛ اما اگر میزان مشاركت همه افراد در اجرای پژوهش یكسان باشد، اسامی آنان به ترتیب حروف الفبا در دنبال هم قرار می‏گیرد.
چكیده
چكیده، خلاصه جامعی از محتوای یك گزارش پژوهشی است كه همه مراحل و اجرای اصلی پژوهش را در خود دارد. هدف‏ها، پرسش‏ها، روش‏ها، یافته‏ها و نتایج پژوهش، به اختصار، در چكیده آورده می‏شود. در متنِ چكیده باید از ذكر هرگونه توضیح اضافی خودداری شود. مطالب چكیده باید فقط به صورت گزارش (بدون ارزشیابی و نقد) از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) به صورت فعل ماضی تهیه شود.
چكیده در حقیقت بخشی كامل، جامع و مستقل از اصل گزارش در نظر گرفته می‏شود و نباید پیش از انجام گزارش، پژوهش تهیه شود. طول چكیده برای مقاله، بستگی به روش‏های خاص هر مجله دارد و معمولاً بین صد تا 150كلمه پیشنهاد شده است.
واژگان كلیدی
معمولاً در انتهای چكیده، واژگان كلیدی پژوهش را بیان می‏كنند تا به خواننده كمك كنند، پس از خواندن چكیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. معمولاً با توجه به حجم و محتوای مقاله، پنج تا هفت واژه كلیدی در هر مقاله بیان می‏شود. (سرمد، 1379، ص 321).
ساختار مقاله مبتنی بر پژوهش میدانی
روش‏ها و اصول كلی ناظر بر گزارش فعالیت پژوهشی شاخه‏های علوم، تقریبا به طور خاصی به كار می‏روند كه همگی متكی بر «روش علمی»(9) است. انجمن روان شناسان (APA) به منظور تسهیل در امر انتقال روش نتایج پژوهش، الگوی استاندارد شده‏ای را در اختیار مؤلفان قرار داده تا در موقع تهیه گزارش پژوهشی خود، آن اصول را به كار گیرند و تقریبا همه مجله‏های معتبر علوم انسانی در تهیه و تنظیم نوشته‏های پژوهش خود از آنها پیروی می‏كنند. كه در زیر به اختصار به مراحل آن اشاره می‏گردد.

مقدمه
هر مقاله علمی با یك مقدمه شروع می‏شود و آن، خلاصه‏ای از فصل اول و دوم پایان نامه‏ها و رساله‏هاست كه به طور مختصر به بیان كلیات تحقیق و بررسی مختصری از پیشینه آن می‏پردازد؛ بنابراین در مقدمه مقاله مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادی و كاربردی به صورت مختصر بیان می‏گردد و سپس به بررسی سوابق پژوهشی كه به طور مستقیم به موضوع تحقیق مرتبط است، پرداخته می‏شود. مقدمه باید یك منطق اساسی را در تحقیق بیان كند و به خواننده نشان دهد كه چرا این تحقیق ادامه منطقی گزارش‏های پیشین است. در این بخش پس از نتیجه‏گیری از پژوهش‏های بررسی شده، محقق باید پرسش‏های پژوهش خود را به صورت استفهامی بیان كرده و به تعریف متغیرهای تحقیق به صورت عملیاتی بپردازد. (هومن، 1378، ص 87).
روش
هدف اساسی از بیان روش آن است كه به گونه‏ای دقیق، چگونگی انجام پژوهش، گزارش گردد تا خواننده بتواند آن را تكرار نماید و همچنین درباره اعتبار نتایج داوری كند؛ بنابراین مؤلف باید همه مراحل اجرا، از جمله آزمودنی‏ها، ابزارهای پژوهش، طرح پژوهش، روش اجرا و روش تحلیل داده‏ها را بیان كند.
نتایج
در این بخش، توصیف كلامیِ مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده‏است، ارائه می‏شود. این توصیف كلامی با اطلاعات آماری مورد استفاده، كامل می‏شود و بهترین روش آن است كه داده‏ها از طریق شكل و نمودار یا جدول، نمایش داده شوند. ساختار بخش نتایج، معمولاً مبتنی بر ترتیب منطقی پرسش‏ها یا فرضیه‏ها و نیز وابسته به تأیید شده بودن یا تأیید نشده بودن فرضیه‏هاست. ترتیب بیان نتایج نیز یا برحسب ترتیب تنطیم سؤال‏ها یا فرضیه‏های آنهااست، (سیف، 1375، ص 30) یا برحسب اهمیت آنها. روش متداولِ بیان نتایج، آن است كه ابتدا مهم‏ترین و جالب‏ترین یافته‏ها و سپس به ترتیب، یافته‏های كم اهمیت‏تر ارائه می‏شود. (هومن، 1378، ص 90).
ساختار مقاله مبتنی بر پژوهش توصیفی
اصول به كارگرفته شده در پژوهش‏های توصیفی باتوجه به روش‏های به كارگرفته شده، با اصول پژوهش‏های میدانی، مقداری متفاوت است. هر چند این اصول ممكن است با توجه به موضوع‏های مختلف تحقیقی و رشته‏های مختلف، تغییر نماید، ساختار كلی‏ای كه تقریبا همه پژوهش‏های توصیفی باید در قالب آن درآیند، به شرح زیر است.
مقدمه
آنچه در مقدمه یك مقاله تحقیق كتابخانه‏ای قرارمی‏گیرد - همانند تحقیفات میدانی - كلیاتی است كه محقق باید قبل از شروع بحث، آن را برای خواننده روشن نماید؛ مانند تعریف و بیان مسئله تحقیق، تبیین ضرورت انجام آن و اهدافی كه این تحقیق به دنبال دارد. همچنین محقق باید خلاصه‏ای از سابقه بحث را - كه به طور مستقیم مرتبط با موضوع است - بیان كند و در نهایت توضیح دهد كه این مقاله به دنبال كشف یا به دست‏آوردن چه مسئله‏ای است؛ به عبارتی، مجهولات یا سؤال‏های مورد نظر چیست كه این مقاله درصدد بیان آنهااست.
طرح بحث (متن(
در این بخش، مؤلف وارد اصل مسئله می‏شود. در اینجا باید با توجه به موضوعی كه مقاله در پی تحقیق آن است، عناوین فرعی‏تر از هم متمایز گردند. محقق در تبیین این قسمت از بحث، باید اصول مهم قواعد محتوایی مقاله را مورد توجه قراردهد و سعی كند آنها را مراعات نماید؛ اصولی مانند: منطقی و مستدل بودن، منظم و منسجم‏بودن، تناسب بحث با عنوان اصلی، ارتباط منطقی بین عناوین فرعی‏تر در مسئله، خلاقیت و نوآوری در محتوا، اجتناب از كلی‏گویی، مستندبودن بحث به نظریه‏های علمی و دینی، جلوگیری از حاشیه‏روی افراطی كه به انحراف بحث از مسیر اصلی می‏انجامد و موجب خستگی خواننده می‏شود و همچنین پرهیز از خلاصه‏گویی و موجزگویی تفریطی كه به ابهام در فهم می‏انجامد، رعایت امانت حقوق مؤلفان، اجتناب از استناددادن به صورت افراطی، توجه‏داشتن به ابعاد مختلف مسئله و امثال اینها.
نتیجه ‏گیری
در این قسمت محقق باید به نتیجه معقول، منطقی و مستدل برسد. نداشتن تعصب و سوگیری غیرمنصفانه در نتیجه‏گیری، ارتباط‏دادن نتایج با مباحث مطرح شده در پیشینه، ارائه راهبردها و پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده، مشخص‏كردن نقش نتایج در پیشبرد علوم بنیادی و كاربردی و امثال آن، از جمله مواردی است كه محقق باید به آنهاتوجه داشته باشد.
ارجاعات
اعتبار یك گزارش پژوهشی علاوه بر صحت و دقت داده‏ها و استدلال حاصل از آنها، به منابع و مراجعی است كه از اطلاعات آنها در پژوهش استفاده شده است. ارجاعات از موارد مهم ساختار یك مقاله علمی است، به وسیله آن، چگونگی استفاده از اندیشه‏های دیگران را به خواننده معرفی می‏نماید. در این قسمت به دو بحث مهم ارجاعات اشاره می‏شود كه یكی شیوه ارجاع دادن در متن است و دیگری شیوه ذكر منابع در پایان مقاله.
ارجاعات در متن
نخستین چیزی كه درباره استناددادن در متن باید مشخص بشود، این است كه: چه چیزی باید مستند گردد؟ مك برنی(23) (1990) موارد استنادآوردن را به شرح زیر بیان داشته‏ است:
• باید اندیشه‏هایی را كه به دیگران تعلق دارند، مشخص كرد و با ذكر مأخذ نشان داد كه از آنِ چه كسانی می‏باشند (امانت‏داری)؛
• هر زمان كه افكار و اندیشه‏هایی با چهارچوب فكری كسان دیگری همخوانی دارند، موارد را باید با ذكر منبع مشخص كرد؛
• هر زمان كه نظریه، روش یا داده‏ای موردبحث قرار می‏گیرد، منبع آن را باید ذكركرد تا اگر خواننده خواست اطلاعات بیشتری درباره آن كسب كند، بتواند به آن مراجعه كند؛
• باید نقل قول‏هایی را كه از یك متن به صورت مستقیم و بدون دخل و تصرف، داخل گیومه آورده می‏شود، مستند ساخت.
بنابراین اطلاعاتی كه برای خوانندگان، اطلاعات عمومی به حساب می‏آیند، لازم نیست مستند شوند. نویسنده، تنها در صورتی می‏تواند به آثار خود ارجاع، دهد كه این ارجاع برای مطالعه بیشتر باشد و نقل از خود، معنا ندارد. همچنین در استنادكردن، حتی‏الامكان باید به منبع مستقیم یا ترجمه آن استناد كرد. تنها زمانی به منابع دیگران استناد می‏شود كه محقق دسترسی مستقیم به اصل اثر را نداشته باشد كه در آن صورت باید مشخص كرد كه آن مطلب از یك منبع دست دوم گرفته شده است.

شیوه ارجاع در متن
هرگاه در متنِ مقاله مطلبی از یك كتاب یا مجله یا.. به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، نقل شود، باید پس از بیان مطلب، آن را مستند ساخت. این مستندسازی شیوه‏های مختلفی دارد كه در اینجا به بخش‏هایی از آن اشاره می‏شود.
در استناد، نام مؤلف و صاحب اثر، بدون القاب «آقا»، «خانم»، «استاد»، «دكتر»، «پروفسور»،آورده می‏شود، مگر در جایی كه لقب جزو نام مشخص شده باشد(24)، مانند خواجه نصیرالدین طوسی.
یك اثر با یك مؤلف:
پس از آوردن متن، داخل پرانتز: نام مؤلف، تاریخ انتشار، شماره صفحه به ترتیب می‏آید و پس از آن، نقطه آورده می‏شود؛ مانند: (منطقی، 1382، ص 27).
یك اثر با بیش از یك مؤلف:
اگر تألیف دارای دو یا سه مؤلف باشد، نام آنها به ترتیب ذكر شده در اثر، به همراه سال انتشار و شماره صفحه می‏آید؛ ولی در آثار با بیش از سه مؤلف، نام اولین مؤلف ذكر می‏شود و به دنبال آن عبارتِ «و همكاران» و سپس سال انتشار و شماره صفحه می‏آید؛ مانند: (سرمد، بازرگان و حجازی، 1379، ص 50) یا (نوربخش و همكاران، 1346، ص 75).
آثار با نام سازمان‏ها و نهادها:
در صورتی كه آثار به نام شركت‏ها، انجمن‏ها، مؤسسات، ادارات و مانند اینها انتشار یابند، در استنادكردن، به جای نام مؤلف، نام سازمان می‏آید؛ مانند: (فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، 1382، ص 34).
دو یا چند اثر یك مؤلف:
هرگاه به دو یا چند اثر مهم اشاره شود، همه آنها در داخل پرانتز، و به ترتیب تاریخ نشر پشت سرهم می‏آیند؛ مانند: (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر یك مؤلف در یك سال منتشر شده باشد، آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمایز می‏گردند؛ مانند: (احمدی، 1365الف، ص22؛ 1365ب، ص 16).
زیرنویس (پاورقی) توضیحی
توضیحات اضافی، یا توضیح اصطلاحاتی را كه نویسنده برای حفظ انسجام متن نمی‏تواند آن را در متن بیاورد، می‏توان در زیر صفحه با مشخص‏كردن شماره آنها بیان كرد. نكته قابل توجه اینكه، این توضیحات باید حتی‏الامكان خلاصه ذكر شوند و نباید تكرار مطالب متن باشند.
در ترجمه متون توضیحاتی كه مؤلف در زیرنویس آورده، باید عینا ترجمه شود و در صورتی كه مترجم برای بیان اصطلاح یا تبیین مطلبی توضیحی را ضروری ببیند، می‏تواند آن را در پاورقی ذكركند و در جلوی آن لفظ «مترجم» را -برای متمایز ساختن آن از توضیحات
معادل‏ها
كلمه‏های بیگانه در داخل متن حتما باید به فارسی نوشته شود و صورت خارجی آنها در پاورقی ذكر گردد و این، منحصر به اصطلاحات تخصصی یا اسامی اشخاص است. چنانچه در موارد خاصی لازم باشد كه صورت خارجی آنها در داخل متن بیاید، باید آنها را مقابل صورت فارسی در داخل پرانتز نوشت. (غلامحسین‏زاده، 1372، ص 17).
نكته قابل‏توجه در استناد دادن معادل‏ها این است كه اولاً در هر متن یا مقاله یا كتاب، فقط یك بار معادل انگلیسی آنها آورده می‏شود؛ ثانیا معادل‏های بكار گرفته شده باید یكنواخت باشند. و در صورت آوردن معادل‏های دیگر، مثل فرانسه، آلمانی، و... باید، در متن توضیحی درباره آن داده شود. در نوشتن اسامی اشخاص، ابتدا نام بزرگ، سپس حرف اول نام كوچك او با حروف بزرگ نوشته می‏شود مانند C،Jung .
ارجاع در منابع
محقق باید در پایان مقاله فهرستی از منابع و مراجعی كه در متن به آنها استناد كرده است، به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی در منابع فارسی (عربی یا انگلیسی در صورت استفاده) بیاورد. مقصود از فهرست منابع، به دست دادنِ صورت دقیق و كامل همه مراجعی است كه در متن مقاله به آنها استناد شده‏است. هدف از ارائه این فهرست، نشان دادن میزان تلاش پژوهشگر در بررسی و استفاده از منابع گوناگون، احترام به حقوق سایر نویسندگان و مؤلفان و نیز راحتی دستیابی خواننده به منابع موردنظر است؛ علاوه براینكه تمامی مراجع و مآخذی كه در متن به آنها استناد شده، باید در فهرست منابع آورده شود، پس در بخش منابع، فقط منابعی آورده می‏شود كه در متن به آنها استناد شده است.
در ذكر هر منبع، حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروری به نظر می‏رسند كه در همه ارجاعات مشترك‏اند:
1. نام مؤلف یا مؤلفان؛ 2. تاریخ انتشار اثر؛ 3.عنوان اثر؛ 4. نام شهر(ایالت)؛ 5. نام ناشر.
جداسازی این اطلاعات از هم با نقطه (.) و جداسازی اجزای مختلف هر یك از آنها با ویرگول (،) صورت می‏گیرد.
ارجاع كتاب در منابع
• در ارجاع كتاب با یك مؤلف، اطلاعات ضروری ذكر شده در بالا ذكر می‏شود، در صورتی كه اثر تجدیدچاپ شده‏باشد، پس از عنوانِ كتاب، شماره چاپ آن می‏آید.
در ارجاعات انگلیسی در صورتی كه چاپ جدید مجددا ویرایش شده‏باشد، علامتِ ای‏دی (ed) با شماره ویرایش(25) آن، داخل پرانتز آورده می‏شود، مانند:
.Wadsworth:CA،Belmont.An introduction to the history of psychology (2nded).(1993) .R .B،Hergenhahn
• در ارجاع منابع دارای دو مؤلف یا بیشتر، اسامی مؤلفان به ترتیبِ نامِ ذكرشده در كتاب، ذكر می‏شود و بین نام‏خانوادگی و نام آنها ویرگول و بین اسامی مؤلفان نقطه ویرگول (؛) می‏آید؛ مانند:
سرمد،زهره؛ بازرگان،عباس و حجازی، زهره(1379). روش‏های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سوم). تهران: نشر آگاه.
• در معرفی كتاب‏های ترجمه شده، پس از ذكر نام مؤلف و تاریخ اثر، نام مترجم و تاریخ انتشار ترجمه ذكر می‏شود. در آثاری كه تاریخ نشرشان مشخص نیست، داخل پرانتز به جای تاریخ نشر، علامت سؤال (؟) می‏آید؛ مانند:
صدرالدین شیرازی، محمد(1375). شواهد الربوبیه، ترجمه جواد مصلح. چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.
• در معرفی كتاب‏هایی كه با عنوان سازمان‏ها یا نهادها منتشر شده‏اند، به جای نام اشخاص، نام مراكز ذكر می‏شوند: مركز اسناد و مدارك علمی، وزارت آموزش و پرورش، (1362). واژه‏نامه آموزش و پرورش: فارسی - انگلیسی، انگلیسی - فارسی. تهران. نشر مؤلف.
• كتاب‏هایی كه به جای مؤلف، ویراستاری یا به صورت مجموعه مقالاتی بوده كه به وسیله افراد مختلف نوشته شده‏است؛ اما یك یا چند نفر آنها را گردآوری كرده‏اند، بدین صورت می‏آیند:
شفیع‏آبادی، عبداللّه‏ (گردآورنده)، (1374). مجموعه مقالات اولین سمینار راهنمایی و مشاوره. تهران. انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
ارجاع مقاله در منابع
برای ارجاع به مقاله‏هایی كه در مجله‏های علمی-تخصصی به چاپ می‏رسند، ابتدا نام مؤلف یا مؤلفان، پس از آن، تاریخ انتشار اثر، بعد عنوان مقاله، و به دنبال آن، نام مجله و شماره آن ذكر می‏شود، سپس شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسی و pp در انگلیسی آورده می‏شود.
ارجاع پایان‏نامه و رساله در منابع
در ارجاع رساله‏ها و پایان‏نامه‏ها، پس از ذكر عنوان، باید ذكرشود كه آن منبع پایان‏نامه كارشناسی ارشد یا رساله دكترا و به صورت چاپ نشده، است؛ سپس باید نام دانشگاهی را كه مؤلف در آن فارغ‏التحصیل شده‏است، آورد:
ایزدپناه، عباس (1371). مبانی معرفتی مشّاء و اهل عرفان، پایان‏نامه كارشناسی ارشد، چاپ نشده دانشگاه قم.
ارجاع از یك روزنامه در منابع
در معرفی مقاله‏هایی كه در خبرنامه‏ها و روزنامه‏ها به چاپ می‏رسد، یا استنادهایی كه از متن سخنرانی اشخاص در یك روزنامه آورده می‏شود، همانند ارجاع مقاله در مجله، تمام اطلاعات ضروری را آورده سپس سال انتشار، روز و ماه، نام روزنامه و شماره صفحه را ذكر می‏كند. مانند:
محقق كجیدی، محمدكاظم (1375، 21مهر)، موانع ساختاری توسعه بخش كشاورزی، روزنامه كیهان، ص6.
ارجاع فرهنگ‏نامه و دائره‏المعارف در منابع
در ارجاع دائره‏المعارف‏ها نام سرپرست آورده شده و سپس بقیه اطلاعات ضروری، همانند كتاب به ترتیب می‏آید؛ مانند:
بجنوردی، سیدكاظم و همكاران (1377)، دائره‏المعارف بزرگ اسلامی (چاپ دوم)، تهران: مركز دائره‏المعارف بزرگ اسلامی.
ارجاع كنفرانس‏ها، سمینارها و گزارش‏ها
ارائه گزارش از همایش‏ها و سمینارها باید به شكل زیر بیان گردد: (سلطانی، 1363، ص19).
همایش بین‏المللی نقش دین در بهداشت و روان (1380). چكیده مقالات اولین همایش بین المللی نقش دین در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشكی ایران.
نقل منابع الكترونیكی (اینترنت(
امروزه نقل از منابع اینترنتی یكی از منابع ارجاع است كه در ذكر آن، اطلاعات ضروری به ترتیب زیر بیان می‏گردد (ترابیان، 1987، ترجمه قنبری، 1380).
بارلو، جان پی (1996). درخت یوشع می‏لرزد، در مجله CORE (روی خط اینترنت)، ج8، ش 1، (1992)، نقل شده تاریخ 25 مارس 1996، قابل دسترسی در:
Corel.08.g2.:pub/Zines/CORE-Zine File:Ptp.etext.org Directory
آیین نگارش
چنان‏كه بیان شد، محقق باید ابعاد سه گانه محتوایی، ساختاری و نگارشی مقاله را مورد توجه قرار دهد. آنچه تاكنون بیان شد، خلاصه‏ای از اصول محتوایی و ساختاری یك مقاله علمی بود. اكنون به بررسی اصول كلی آیین نگارش كه رعایت آن در تحریر مقاله علمی ضروری به نظر می‏رسد، می‏پردازیم.
الف) متن علمی تا حدّ ممكن باید مختصر و مفید باشد. به همین جهت لازم است از آوردن نقل قول‏های غیرضروری و حجم‏افزا، تفنن‏های شاعرانه و ذوقی، بیان‏های عاطفی واحساسی و گزافه‏نویسی اجتناب شود.
ب) از آوردن عبارت‏های مبهم، مغلق و پیچیده و واژه‏های نامأنوس باید احتراز گردد.
ج) باید از ذكر بندهای طولانی و جمله‏های بلند خودداری شود.
د) مطالب باید ساده، روان، جذاب و به گونه‏ای صریح و روشن بیان گردد.
ر) در نقل مطالب، ضروری است امانت‏داری را با ذكر مشخصات دقیق منبع رعایت نمود. هر چند در این باب نباید به دام افراط و تفریط - كه حمل بر فضل فروشی یا سهل‏انگاری است- افتاد.
ش) هر بخش از نوشته كه شامل یك اندیشه و مطلب خاصی است، باید در یك بند (پاراگراف) آورده شود.
ص) باید از به كاربردن كلمات مترادف به جهت افزایش حجم اجتناب شود.
ط) باید از به كاربردن افراطی حروف اضافه و حروف ربط در متن پرهیز گردد.
ع) باید از به كاربردن تعبیرهای نامناسب و عامیانه و استعمال الفاظ ناروا، ركیك و غیراخلاقی احتراز شود.
تایپ مقاله
امروزه تقریبا اكثر مجلات علمی، مقالات خود را به صورت تایپ شده می‏پذیرند، بدین روی و برای تكمیل شدن بحث، برای آشنایی مؤلفان محترم، برخی از اصول تایپ، بیان می‏گردد.
الف) عنوان مقاله در وسط سطر و با فاصله چهار سانتی‏متر از بالا با قلم یاقوت، شماره شانزده تایپ می‏گردد.
ب) نام مؤلف در زیر عنوان و در وسط سطر و با فاصله 5/1 سانتی متر، با قلم ترافیك، شماره ده تایپ می‏شود.
ج) رتبه علمی و محل خدمت مؤلف یا مؤلفان با علامت ستاره () یا شماره در پاورقی همان صفحه و با قلم لوتوس نازك شماره دوازده كه متناسب با قلم پاورقی است، تایپ می‏گردد.
د) عناوین فرعی مقاله با شماره‏های تفكیك‏كننده مانند: 1.، 2.، 3.، و...، با قلم لوتوس سیاه، شماره چهارده تایپ می‏گردد.
ر) عناوین فرعی‏تر با شماره‏های تفكیك كننده 1.1، 2.1 و... با قلم لوتوس سیاه، شماره سیزده تایپ می‏گردد.
س) متن مقاله با قلم لوتوس نازك، شماره چهارده تایپ شده و ابتدای هر پاراگراف یا بند با كمی تورفتگی (اشپون) با فاصله 5/0 سانتی متر آغاز می‏گردد.
ص) فاصله بین سطرهای متن 5/1 سانتی متر و فاصله آنها از عنوان‏های فرعی دو سانتی متر است.
ط) فاصله حاشیه صفحه‏ها از هر طرف دو سانتی متر و از بالا و پایین نیز دو سانتی متر است و فاصله آخرین سطر با پاورقی یك سانتی متر است.
ع) نقل قول‏های مستقیم در داخل گیومه با قلم لوتوس نازك، شماره دوازده تایپ می‏گردد.
ف) شماره صفحات در گوشه سمت چپ و بالای صفحه تایپ می‏گردد.
ق) مقاله فقط بر یك طرف صفحه تایپ می‏شود.
ك) باید در تایپ مقاله از به كاربردن قلم‏های متنوع و متفاوت اجتناب شود.
ل) قلم انگلیسی لازم برای تایپ پاورقی، Times Mediumبا شماره هشت است و همین قلم برای انگلیسی در متن و منابع با شماره ده استفاده می‏شود.
ویرایش متن
ویرایش متن بر عهده ویراستار است كه باید طبق قوانین مربوط به نشر و ضوابط علمی صورت دهد. هرچند ویرایش، وظیفه محقق نیست، برای آشنایی محققان، به توضیحی اجمالی در این رابطه می‏پردازیم:
هر اثر تحقیقی دو نوع ویرایش می‏شود: ویرایش فنی و ویرایش محتوایی.
ویرایش فنی
در ویرایش فنی مسائلی از قبیل به دست دادن ضبط لاتینی نام‏ها یا معادل فرنگی اصطلاحات فنی، تعیین محل تصاویر، اشكال و جدول‏ها، مراعات شیوه مناسب برای معرفی مشخصات كتاب‏شناسی، تهیه فهرست مندرجات، فهرست تفصیلی، واژه‏نامه، فهارس دیگر، تنظیم صفحه عنوان و صفحه حقوق، اعراب گذاری‏های لازم، تبدیل مقیاس‏ها و سنوات، توضیح لازم برای برخی از اصطلاحات، معرفی اجمالی بعضی از اعلام در صورت نیاز انجام می‏شود.

ویرایش محتوایی
هر نوع كاستی و نادرستی نحوی و زبانی در این ویرایش اصلاح می‏شود. اگر اثر تحقیقی، متن تصحیح شده باشد، به بدخوانی‏های مصحح توجه و با مراجعه به منابع - در صورت همكاری مصحح و در اختیار قرار دادن منابع- از درستی واعتبار توضیحات و تعلیقات وی اطمینان حاصل می‏شود. در مورد آثار ترجمه شده مطابقت تمام وكمال ترجمه با متن اصلی لازم است (دهنوی، 1377، ص 100).
پیوست‏ها
اگر مقاله علمی دارای مطالبی باشد كه در گزارش پژوهش علمی ضروری نیست، مؤلف آن را در پیوست‏ها، ضمیمه مقاله می‏نماید. به‏طور كلی آنچه پرسشنامه را در درك، ارزشیابی و تكرار پژوهش یاری می‏كند، مانند نسخه كاملی از آزمون‏ها یا پرسش نامه‏های چاپ نشده و شاخص‏های آماری آنهاو...، می‏تواند در پیوست آورده شود.
در این بخش، برخی از پیوست‏های مربوط به این مقاله آورده شده است:
1.8.فرم ارزیابی مقاله مربوط به تحقیقات میدانی (شماره 1). 2.8.فرم ارزیابی مقاله مربوط به تحقیقات كتابخانه‏ای (شماره 2). 3.8.فرم ارزیابی مقاله مربوط به ترجمه (شماره 3). 4.8.نشانه‏های ویراستاری.
2. محققان برای آشنایی با ملاك‏های محتوایی و ساختاری، به فرم های ارزیابی مقالات مراجعه فرمایند.
3. Theory
4. Explanation .
5. Research.
6 .Methodology.
7 .Abstract.
8 .Key Words.
9.Scientific Method.
10.Introduction.
11.Method.
12. Subjects.
13.Instruments .
14.Research Design.
15 . Procedure
16.Data Analysis.
17 . results.
18.Discussion.
19.Interpretation .
20.Conclusion.
21.Referrals.
22. Citation.

24. راه تشخیص آن در كتاب فهرست مستند «اسامی مشاهیر و مؤلفان» اثر كتابخانه ملی آمده است.
25. Edition.
چهارچوب مقاله و قواعد مقاله نویسی
تحقیق و پژوهش از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به جرات میتوان گفت كه همه پبشرفت های علمی صنعتی پژوهشی تكنولوژی و جامعه شناسی بر پایه تحقیق و پژوهش استوار است. اصلی ترین و مهمترین شیوه ارائه نتایج یك مطالعه و تحقیق، تهیه مقاله پژوهشی است و محققی در صحنه تولید وانتشار علمی موفق است كه بتواند نتایج پژوهش خود را در مجلات معتبر پژوهشی به چاپ برساند. از آنجا كه نوشتن صحیح و مناسب یك مقاله یك ركن اساسی برای چاپ مقالات علمی میباشد، در اینجا سعی شده است كه به بررسی روش های صحیح نگارش مقالات پژوهشی پرداخته شود. به طور كلی هر مقاله پژوهشی شامل اجزای اصلی زیر است:
• عنوان
• نام نویسنده یا نویسندگان
• اطلاعات تماس
• چكیده
• واژگان كلیدی
• مقدمه
• مبانی نظری تحقیق
• روش تحقیق
• یافته های تحقیق
• بحث و نتیجه گیری
• فهرست منابع
عنوان مقاله
1) اولین بخش یك مقاله عنوان است كه باید اشتراكاتی با موضوع اصلی تحقیق داشته باشد و به شكلی جذاب جمله‌بندی شده باشد. نكات زیر در انتخاب عنوان مقاله قابل توجه هستند: 2) عنوان مقاله حتی الامكان باید دقیق و رسا بوده و از به كار بردن اصطلاحات ناآ شنا یا اختصاری خودداری شود. 3) عنوان مقاله حتی الامكان باید جمله خاصی باشد كه نكات اصلی و عمده موضوع را در بر داشته باشد. 4) به طور معمول (نه همیشه) و در نام‌گذاری اكثر تحقیق ها این نكات در نظر گرفته می شود: چه چیزی را میخواهیم بررسی كنیم، در چه جامعه ای، در كجا و در چه زمانی. مثلا عنوان یك مقاله میتواند این باشد: بررسی رابطه سطح سواد مادران و تغذیه كودكان در شهر تهران سال 1386 5) عنوان باید «فاقد پیش داوری» باشد. به عنوان مثال، انتخاب این عنوان برای یك مقاله، مناسب به نظر نمی رسد: بررسی علل بی علاقگی رانندگان نسبت به بستن كمربند ایمنی! 6) اگر كلماتی در توصیف ویژگی مطالعه شما نقش كلیدی دارند حتما در عنوان خود آن را بگنجانید. مثل مطالعه آینده نگر مطالعه دوسویه كور یا مطالعه تصادفی شده 7) هیچ گاه نباید در عنوان مقاله نتیجه پژوهش را به صورت ثابت شده ذكر نمود.
نویسندگان و آدرس ها
اسامی نویسندگان و همكارانی كه در مطالعه شركت داشته اند باید بطور كامل ذكر شود. همچنین نویسنده اصلی كه مسئول ارتباط با خوانندگان است باید مشخص شده و آدرس كامل و ایمیل وی در اختیار خوانندگان قرار گیرد.
چكیده تحقیق
چكیده پس از عنوان بیشتر از سایر بخشهای یك مقاله خوانده میشود و در چكیده قسمت های مختلف مقاله شامل مقدمه، اهداف، روشها و نتایج تحقیقق بصورت خلاصه ذكر می شود. متن بسیاری از مقاله ها به طور كامل در دسترس ما نیست و گاهی فرصت برای خواندن تمام مقاله نداریم و از این رو چكیده مقاله اهمیت زیادی دارد. در اكثر مجلات تعداد كلمات چكیده 150 تا 250 كلمه محدود است.
واژگان كلیدی
چند واژه كلیدی كه از اهمیت زیادی در مطالعه برخوردارند، در این قسمت ذكر می شود. ضمن این كه با ذكر واژه های كلیدی در سایتهای علمی می توان به دنبال مقاله نیز گشت. به طور معمول تعداد این واژه ها حدود 6-5 كلمه در نظر گرفته می شود.
مقدمه
مقدمه یك مقاله پژوهشی ضمن بیان مسئله و تشریح موضوع به آن مسئله پاسخ میدهد كه ارزش مطالعه حاضر برای انجام آن چه بوده است. در حقیقت با مطالعه مقدمه یك مقاله پژوهشی، خواننده با مسئله تحقیق آشنا شده و ضرورت انجام پژوهش را درك میكند. متن مقدمه باید روان باشد و حتی الامكان به صورت خلاصه و حداكثردر 2 صفحه تایپ شود.
روش تحقیق
در این قسمت از مقاله چگونگی و روش انجام پژوهش توضیح داده می شود. همچنین نمونه های مورد بررسی، چگونگی نمونه گیری، جامعه هدف، مراحل اجرائی پژوهش و نحوه تجزیه و تحلیل داده ها ذكر می شود. در این قسمت در مورد تغییر بیشتر بحث شده و روش اندازه گیری و میزان دقت و چگونگی كنترل آنها بیان می شود.
یافته های تحقیق
در این قسمت نتایج بدست آمده از پژوهش ذكر می شود. نتایجی كلیدی مطالعه باید با كلمات روان و دقیق و بدون بزرگ نمایی ذكر شود. از روشهای مختلفی برای ارائه نتایج استفاده می شود. استفاده از اعداد، جداول و نمودارها كمك ارزنده ای به ارائه مطلب بطور ساده تر می نماید اما لازم است داده های جداول و نمودارها به طور كامل تشریح شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در مواردی كه از روش ها و آزمون های آماری برای بررسی نتایج و تحلیل داده ها استفاده شده باشد، باید نوع آن نیز ذكر شود.
بحث و نتیجه گیری
در این قسمت به تفسیر نتایج ارائه شده می پردازیم. همچنین می توان به مقایسه نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر با نتایج سایر مطالعه ها پرداخت و با توجه به مجموعه شواهد نتیجه گیری نمود. در صورت لزوم می توان پیشنهادهایی برای انجام مطالعات بهتر و كامل تر در آینده ارائه داد.
فهرست منابع
در پایان لازم است كلیه منابعی كه در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته‌ اند، به شیوه ای مطلوب ذكر شوند. شیوه نگارش منابع در نشریات مختلف متفاوت است و بهتر است از راهنمایی این نشریات و شرایط نگارش مقالات كمك بگیریم.
چند نكته اساسی در ارسال مقالات به نشریات علمی
به یاد داشته باشید كه قبل از ارسال چكیده مقاله خود به یك مجله، ابتدا فرم نحوه نگارش مقاله را از آن مجله دریافت نموده و چكیده خود را در قالب آن فرم تهیه و تایپ نمایید (به عنوان مثال تعداد كلمات، فونت، تعداد خطوط، فاصله خطوط از كناره های صفحه و…)
دلایل عدم پذیرش چكیده یك مقاله در نشریات علمی
1) ابهام در موضوع مقاله و وجود تعداد زیاد مقالات مشابه پیشین 2) عدم تبیین زمینه اصلی تحقیق 3) نمونه گیری نامناسب 4) عدم رعایت اصول مقاله نویسی مورد نظر نشریه 5) عدم ذكر صحیح ارقام آماری 6) فقدان بحث و پرداختن به نتایج 7) چكیده های خیلی كوتاه و خیلی زیاد 8) بی دقتی در تهیه متن (غلط تایپی ، اشتباهات متن) 9) عدم ارتباط موضوع مقاله با رویكرد نشریه
چگونه یك مقاله علمی را خواندنی تر بنویسیم؟
مارتین گرگوری بیش از یك دهه پیش در مجله «نیچر» نوشت: «دو نوع نوشتار‌ علمی وجود دارد. یك نوع برای جلب خواننده و نوع دیگر فقط برای این‌كه مورد ارجاع قرار گیرد و این نوع دوم مانند یك بیماری عفونی به سرعت در حال گسترش است.»
به نظر می‌رسد در این مقطع زمانی نیز تغییرات بسیار محدودی ایجاد شده است. هنوز هم حجم زیادی از مقالات علمی‌منتشره فقط توسط دانشمندان و محققانی كه به موضوع مقاله علاقه‌مند هستند، مورد مطالعه قرار می‌گیرد و افرادی كه به مطالعه گذرای مقالات علمی می‌پردازند، بیشتر به صفحات علمی روزنامه‌ها و مجلات علمی عام مراجعه می‌كنند.
با وجود مقالات فراوانی كه در مورد نحوه نگارش صحیح و قابل فهم برای جلب توجه خواننده‌ها وجود دارد، دانشمندان نباید از فقدان راهنماهای مناسب برای نحوه نگارش مقالات گلا‌یه داشته باشند. بسیاری از ژورنالیست‌ها و نویسندگان حرفه‌ای این دو كتاب استاندارد در مورد نحوه نگارش مقاله خوب و علمی را مورد توجه قرار می‌دهند: اجزای سبك‌های نگارشی (استانك، وایت 1959) و درباره خوب نوشتن (زینسر 1976) حال آن‌كه این كتاب‌ها و كتاب‌های مشابه‌شان برای بسیاری از دانشمندان ناشناخته‌اند. با وجود این‌كه این كتاب‌ها نحوه نگارش صریح مقالات علمی را به طور دقیق بیان نمی‌كنند ولی از جهت بیان نحوه صحیح سازماندهی مطالب و نگارش مقالات شیوا و حاوی اطلاعات مفید، بسیار با ارزشند. مهم‌تر این‌كه این قبیل كتاب‌ها حامل یك پیام مهم هستند كه نویسندگان باید مطالب را برای خوانندگان بنویسند نه برای خودشان.
البته هنوز هم بسیاری از مقالات علمی و پزشكی، حاوی مطالب طولانی و مبهمی هستند كه بیشتر خوانندگان و حتی آن‌هایی را كه آگاهی مناسبی به موضوع دارند نیز گمراه می‌كنند.
مسلماً محدودیت‌هایی در شكل و ساختار مقالات علمی وجود دارد. در یك مقاله علمی علاوه بر در نظر گرفتن نكاتی كه مورد نظر مجلات علمی مختلف است باید مقدمه، مواد و روش‌ها، نتایج و بحث در مورد نتایج در ارتباط با تئوری اولیه آورده شود. ماهیت مقالات علمی بیان نتایج و بحث بدون خطا (bias)، محدودیت‌هایی را در نحوه نگارش مقاله ایجاد می‌كند: بیان نتایج در جملات با فعل مجهول (passive) به آن شكل غیر شخصی می‌دهد و لزوم به كار بردن مراجع مختلف نیز مانع می‌شود كه متن مقاله به خوبی دنبال شود. با این وجود، این قوانین به قدری انعطاف‌پذیر هستند كه بتوان مقاله‌ای نوشت كه حاوی مطالب مفید و جالب توجه باشد
10 فرمان برای نگارش علمی و جذاب
1- یك تفكر قدیمی در معماری وجود دارد كه می‌گوید شكل اشیا از عملكردشان پیروی می‌‌كند. این تفكر در نگارش هم وجود دارد. بسیاری از دانشمندان عقیده دارند هیچ چیزی مهم‌تر از نتایج مقالاتشان نیست. اما واقعیت این است كه اولین عملكرد مقاله انتقال پیام به خواننده و متقاعد كردن وی به ارزشمند بودن تحقیق انجام شده است بنابراین بهتر است قبل از شروع به نوشتن، در مورد پیام موضوع تأمل شود. حتی بهتر است پیش از نوشتن عنوان مقاله، راجع به نتایج مقاله نیز اندیشیده شود. دانشمندان امروزی كمتر به بیان نتایج خام می‌پردازند و هدفشان تفسیر و بحث بهتر نتایج است (Horton,1995).
یك نویسنده ممكن است موضوعی را در ذهن خود روشن و واضح تصور كند و نیازی به توصیف و تفسیر حس نكند در صورتی‌ كه خواننده ممكن است اصلاً چنین تفكری نداشته باشد. تمام تردید‌ها توسط خوانندگان مختلف از این تفكر نویسنده ناشی می‌شود كه مطلبی كه در اثر بحث و گفتگوی زیاد برای وی مسجل و بدیهی شده است برای خواننده نیز واضح و روشن است. گاهی اوقات، نتایجی كه مربوط به موضوع اصلی نیستند هر قدر هم كه جالب باشند، بهتر است حذف شوند و اگر این نتایج حذف شده مفید و اساسی باشند بهتر است در یك مقاله دیگر مطرح شوند.
یك نوشتار باید یك پرسش اصلی را پاسخ دهد و بی‌توجهی به این موضوع از دلایل شایع بی‌میلی خوانندگان نسبت به مطالب است .(Lambert et al 2003) این پرسش باید مشخص، جدید، مورد علاقه و استقبال جامعه علمی باشد (Perneger & Hudelson, 2004).
خوانندگان مجلات فوق تخصصی به توضیحات اضافه و طولانی درباره موضوع مورد بحث علاقه‌ای ندارند، در حالی ‌كه در مجلات عمومی، برای ایجاد پس زمینه علمی مناسب برای خوانندگان نیاز به توضیحات تكمیلی احساس می‌شود. به طور كلی دانشمندان باید خود را جای خوانندگان گذاشته و عمق و جزئیات لازم مطلب را از دیدگاه خوانندگان بررسی كنند.
2- مورد دیگر استفاده از شیوایی و فن بیان مناسب در حین پیروی از اسلوب مقاله‌نویسی است. David Reese چنین عنوان می‌كند كه در یك مقاله پزشكی، علمی یا هر نوع دیگر، نویسنده باید با استفاده از لغات متداول سعی كند كه خواننده را نسبت مطلب نوشته‌شده متقاعد سازد. در عین حال، علی‌رغم تلاش برای فصاحت مطالب، هرگز مشاهدات و حقایق ارایه‌شده در مقالات نباید تحت تأثیر فن خطابه قرار گیرند. به عنوان مثال در یك مقاله ضرورتی برای استفاده از صفات و قیدهای پیچیده وجود ندارد و در صورتی ‌كه بیان نتایج و بحث منطقی و روان باشند، خواننده نیازی به لغات نامفهوم و غیر ضروری جهت درك بهتر مطلب احساس نمی‌كند.
كلمات غیر ضروری بهتر است حذف شود. یك نگارش پرتوان، معمولاً مختصر و فشرده است. این موضوع در مورد نوشته‌های عمومی نیز مصداق دارد. هر قدر در یك نوشته تركیبات طولانی‌ و پیچیده و توضیحات اضافی در پرانتز بیشتر باشد، خوانندگان و حتی علاقه‌مندان به موضوع را از ادامه مطالعه باز می‌دارد. بهترین و مطمئن‌ترین كار برای جلب توجه خواننده‌ها بیان مطالب به صورت صریح، قطعی و مشخص است.
3- خوانندگان انتظار دارند هر نوع اطلاعات خاص موجود در یك مقاله را در محل مخصوص آن پیدا كنند. در صورتی‌ كه جابجایی‌های زیادی در محل‌های ارایه اطلاعات ایجاد شود، مثلاً برخی نتایج بدون آن‌كه در قسمت یافته‌های مقاله ذكر شده باشند در بحث مورد ارزیابی و تفسیر قرار گیرند، خواننده را سردرگم می‌كنند. مطالبی كه قرار نیست در قسمت بحث مطرح شود بهتر است از قسمت نتایج حذف شود.
4- عنوان مهم‌ترین عبارت یك مقاله است. اگر خواننده‌ای اهمیت نوشته‌ای را از عنوان آن برداشت نكند به خواندن آن ادامه نمی‌دهد. عنوان‌های طولانی حامل اطلاعات بیشتری هستند ولی توجه كمتری جلب می‌كنند، به‌خصوص در افرادی كه با نگاه سریع و گذرا از روی عناوین موجود در فهرست مجلات، مقاله مورد نظرشان را انتخاب می‌كنند. عنوان‌های كوتاه جذاب‌تر هستند ولی ممكن است مفهوم كامل را نرسانند. عناوینی كه از لغات ایهام‌دار استفاده می‌كنند، جذابیت بیشتری برای خوانندگان دارند، ولی نباید به تبیین محتوای اطلاعاتی مطلب بپردازند. در نهایت در هنگام انتخاب عنوان مناسب، باز هم بهتر است نویسنده خود را در جایگاه خواننده قرار دهد.
5- خلاصه مقاله نیز دارای اهمیتی تقریباً مساوی با عنوان است، گاهی تنها بر اساس خلاصه مقاله یك خواننده تصمیم می‌گیرد مقاله را بخواند یا آن را كنار بگذارد. هر قدر هم یك مطلب حاوی اطلاعات قیمتی و مهم باشد، در صورتی‌ كه در خلاصه مطرح نشده باشد، خواننده علاقه‌ای به ادامه دادن مطالعه پیدا نمی‌كند. خلاصه مقاله به دو شكل نوشته می‌شود؛ نوع آزاد كه شامل یك پاراگراف است و بیشتر در مقالات مولكولی و بیولوژی سلولی استفاده می‌شود و نوع ساختاری كه هر چهار قسمت مقاله در آن رعایت می‌شود و بیشتر در مقالات كلینیكال استفاده می‌شود. در مورد این‌كه بهتر است خلاصه پیش از نوشتن مقاله تهیه شود یا پس از اتمام آن، بهتر است كه هر دو روش یك‌بار مورد ارزیابی و آزمایش قرارگیرد و سپس روش مناسب‌تر را انتخاب كنیم.
6- بین بررسی متون و مقدمه مقاله اختلاف زیادی وجود دارد، مقدمه نباید تا جایی كه امكان دارد به مرور متون بپردازد هدف اصلی آن طراحی یك نقشه است كه نویسنده ابتدا به طور عام لزوم بررسی موضوع را عنوان می‌كند و سپس با نشان دادن روش‌ها به یك سؤال اصلی كه همان هدف مقاله است، می‌رسد. یك تاریخچه كوتاه كه اهمیت مطالعه را عنوان می‌كند و اطلاعات قبلی موجود در این زمینه را بیان كرده و نقایص موجود را نمایان می‌سازد، عموماً در مقدمه آورده می‌شود.
7- قسمت مواد و روش‌ها در مقاله باید به طور تخصصی و با جزئیات كامل مطرح شود. به نحوی كه محققان دیگر نیز بتوانند آن را انجام دهند. یك اشتباه شایع در این قسمت، بیان نشدن برخی جزئیات ضروری است كه خواننده را از درك صحیح روش انجام مطالعه باز می‌دارد، بنابراین قرار دادن خود به جای خواننده در این قسمت نیز بسیار مفید خواهد بود. شركت‌هایی كه محصولات آن‌ها مورد استفاده قرار گرفته به طور خلاصه باید لیست شوند.
8- نتایج باید با یك نظم و توالی منظم ارایه شوند، بیان نتایج باید از توالی منطقی پیروی كند و نه از ترتیب زمانی. در غیر این ‌صورت درك آن‌ها مانند چیدن قطعات پازل در كنار هم است كه می‌تواند بسیار گیج‌كننده باشد. از ارایه نتایج غیر ضروری كه تأثیر چندانی در بحث ندارند باید پرهیز شود تا خواننده سردرگم نشود و پیام اصلی نیز كم‌رنگ‌تر نشود. هدف از نوشتن یك مقاله تحقیقاتی، ارایه یك فرضیه و بحث و تفصیل و تفسیر در مورد آن است. بنابراین بحث یك مقاله باید كاملاً روان و مرتبط با نتایج و با تفسیرهای كامل و ذكر منابع مختلف باشد. تفكرات و اندیشه‌های تحقیقاتی باید با دلایل مستدل و مستند حمایت شوند و به طور كاملاً واضح و روشن مورد ارزیابی قرار گیرند تا خواننده بتواند با آن ارتباط برقرار كند.
9- در نهایت، افزایش تعداد مقالات تحقیقاتی و مقالات مروری نشان‌دهنده افزایش فشار بر محققان است تا در زمینه‌های مورد علاقه خود همگام با مقالات روز باشند. اگرچه روزانه بر تعداد الگوها و راهنماها برای نوشتن یك مقاله گویا و قابل درك افزوده می‌شود، دانشمندان از میان حجم زیادی از مقالات از همین الگو‌ها جهت انتخاب مقاله مورد نظرشان استفاده می‌كنند. دانشمندان كماكان مقالات را، در صورتی كه به عنوان آن‌ها علاقه‌مند باشند یا پرسش و پاسخ‌های مهمی را در برداشته باشند، مطالعه می‌كنند و هر قدر یك مطلب بهتر و منطقی‌تر نوشته شود خوانندگان بیشتری را جذب می‌كند و بیشتر مورد ارجاع سایر مقالات واقع می‌شود.
10- و بالاخره این كه در نظر گرفتن دو نكته هنگام مقاله‌نویسی بسیار مهم است: پیام اصلی و خواننده مقاله، چرا كه تمام هدف نویسنده متقاعد كردن خواننده به ارزش و اهمیت تحقیق انجام شده است و اگر او به خواننده‌ها بی‌توجهی كند، خواننده‌ها نیز به نوشته‌های او بی‌توجهی می‌كنند.
طریقه نگارش چكیده مقاله برای ارائه در نشریات بین المللی
چكیده‌ مقاله: Abstract
در مجلات‌ علمی‌، چكیده‌ مقاله‌ هم‌ معنی‌ خلاصه‌ است‌. اما در لغت‌ نامه‌ این‌ دو معنا تعریفی‌متفاوت‌ دارند. ‌بعضا در متون‌ علمی‌ هر دو به‌ یك‌ معنی‌ بكار می‌ روند. بطوریكه‌ بعضی‌ مجلات‌ از یك‌ لغت‌ برای‌ هر دو مفهوم‌ استفاده‌ می‌نمایند، البته‌ این‌ روش‌ فراگیر نیست‌ و بسیاری مجلات بین چكیده و خلاصه مقاله تمایز قائل هستند. (معمولا چكیده مقاله ای كه قبل از ارسال اصل مقاله برای یك مجله ارسال میگردد، چكیده مقاله پیشین نامیده میشود كه با چكیدهای كه در پایان مجلات آورده میشود چكیده پسین تفاوت اساسی دارد).
چكیده‌ مقاله‌ قسمتی‌ است‌ كه‌ خواننده‌ بعد از جذب‌ شدن‌ توسط‌ عنوان‌ مقاله‌ به‌ آن‌ نگاه‌ كرده‌ و آنرا می‌خواند، ‌ چكیده‌ علاوه‌ بر كوتاه‌ بودن‌ باید بطور معنی‌ داری‌ خلاصه‌ شده‌ و حاوی‌ مطالب‌ اصلی‌ و مهمترین‌ یافته‌ های مسلم‌ مقاله‌ باشد.
باید به‌ مجله‌ای‌ كه‌ می‌ خواهید برای‌ آن‌ مقاله‌ بفرستید نگاه‌ كرده‌ و طول‌ متوسط‌ چكیده‌ ها رااز آن‌ استخراج‌نمائید، علاوه‌ براین‌ باید به‌ قسمت‌ "توضیحاتی‌ برای‌ نویسندگان‌" رجوع‌ كرده‌ و اگر قوانین و ضوابط‌ خاصی‌ برای‌ نوشتن‌ چكیده‌ در آن‌ ذكر شده‌ آنرا رعایت‌ نمائید. مثلا معمولاً گفته‌ می‌ شود كه‌ چكیده‌ باید بین‌ صد تا صد و پنجاه كلمه‌ باشد.
چكیده‌ باید حاوی‌ بخشهای زیر باشد:
• حقایق‌ واصول‌ بكار برده‌ شده‌
• روشها
• نتایج‌ اصلی‌
• اهمیت‌ نتایج‌ و تعبیر و تفسیر آنها
چكیده‌ مقاله‌ باید حاوی‌ مطالب‌ و حقایق‌ یافت‌ شده‌ در كار تحقیقی‌، و مهمترین‌ نتایج‌ و میزان‌ اهمیت‌ كار انجام شده بوده‌ ومعنی‌ هر یك‌ از یافته‌ ها را بیان‌ نماید. نباید در چكیده‌ مطالبی‌ رابیان‌ نمود كه‌ در مقاله‌ نیامده‌ است‌ بلكه‌ بایدیافته‌ های‌ مرتبط بامقاله‌ را در برداشته‌ و دقیق‌ باشد . نباید در قسمت‌ چكیده‌ از عباراتی‌ مثل‌ "اهمیت‌ یافته‌ ها در این‌ مقاله‌ بحث‌ شده‌ است‌..." استفاده‌ نمود زیرا این‌عبارت‌ و نظایر آن‌ هیچگونه‌ اطلاعاتی‌ را به‌ خوانندگان‌ نمی‌ دهند و غیر مفید هستند و فقط محدودیت استفاده از كلمات را برای شما بیشتر می كنند.(سقف150كلمه)- . بجای‌ اینها باید یافته‌ ها راذكر نموده‌ و بیان‌ كنید كه‌ چرا این‌ یافته‌ ها مهم‌ هستند.
چهار جزء اصلی‌ هر چكیده‌ عبارتند از:
1- یافته‌ هایتان‌ ، یا چیزی‌ كه‌ قصد یافتن‌ ‌ آنرا داشته‌اید. این‌ موضوع‌ ممكن‌ است‌ قبلا در قسمت‌ عنوان‌مقاله‌ ذكر شده‌ باشد.
2- اگر روشهای‌ بكار برده‌ شده‌ در كار تحقیقی‌ جالب‌ هستند توضیحی‌ راجع‌ به‌ آنها ذكر كنید در غیر اینصورت لزومی‌ به‌ اینكار نیست‌.
3- نتایج‌ اصلی‌ كار را همراه‌ با تعابیراصلی آنها بصورت شفاف وواضح ذكركنید.هرگزنبا ید از توصیفات‌ مبهم‌ استفاده‌ نمائید. تعبیر و تفسیر‌ از نتایج‌ را براساس‌ اهمیت‌ ، كاربرد و استنباط‌ از آنها ذكر نمائید.
4- حجم یك چكیده نباید بیش از 150كلمه باشد.
هر یك‌ از موارد فوق‌ را حداكثر در چند جمله‌ ذكر نموده‌ و از كلمات اختصاری‌ كه در متن‌ استفاده‌ نموده‌ایدو یا خود آنها را مخفف‌ كرده و به اختصار آورده اید، در قسمت‌ چكیده‌ استفاده‌ ننمائید. در چكیده‌ از اشكال‌ و جداول‌ استفاده‌ ننموده‌ و به‌آنها آدرس‌ هم‌ ندهید. از عبارات‌ ساده‌ و مسلم‌ همراه‌ با مقادیر و اعداد استفاده‌ كنید. مثلا بنویسید:"هشتادوشش‌ درصد ( 86%) بیماران‌ بعد از درمان‌ سلامت‌ خود را به‌ دست‌ آوردند"
در چكیده جملات‌ را طوری‌ ننویسید كه‌ نیاز باشد به‌ منبعی‌ آدرس‌ بدهید ولی‌ اگر لازم‌ شد كه‌ درچكیده‌ به‌ منبعی‌ آدرس‌ دهید باید تمام‌ مشخصات‌ منبع‌ یعنی‌: زمان‌ چاپ‌ ، نام‌ نویسندگان،‌ نام‌ مجله‌ و غیره‌ راذكر كنید .
مقاله ISI چگونه ارزیابی می شود ؟
از جمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانك اطلاعاتیISI، كمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشر آن می باشد.
این گزارش حاوی اطلاعات ارزشمندی پیرامون مجله ها و رتبه بندی آنها می باشد. فاكتور تأثیر (Impact Faktor)، برای نخستین بار در سال 1995 و توسط بنیانگذار ISI گارفیلد Garfield مطرح شد و به سرعت به صورت دستورالعملی جهت گزینش بهترین مجله ها به كار رفت. حقیقت این است كه این فاكتور ابزار كاملی برای اندازه گیری كیفیت مقاله ها نمی باشد، بلكه چون روش بهتری وجود ندارد و در حال حاضر نسبت به دیگر معیارها برای ارزیابی علمی از مزایایی برخوردار است، لذا عموماً مورد استفاده قرار می گیرد. JCR بیش از 7500 مجله معتبر را در حدود 200 حوزه موضوعی از سال 1997 به بعد در بر می گیرد و با استفاده از آن می توان مجله ها را در حوزه های تخصصی، طبقه بندی و شاخص های رتبه بندی آنها را بررسی كرد. JCR در دو نسخه موجود است، نسخه علمی آن در بر گیرنده بیش از 5900 ژورنال علمی و نسخه علوم اجتماعی مشتمل بر 1700 ژورنال است. JCR از طریق Web of knowledge به شرط پرداخت وجه اشتراك قابل بررسی است.
ضریب تاثیر (IF) چیست؟
فاكتور تاثیر به صورت میانگین، تعداد ارجاعات به یك مورد قابل استناد (نظیر مقاله پژوهشی، مقاله مروری، نامه، یاد داشت، چكیده و..) در یك مجله علمی در طول زمانی معین تعریف شده است. فاكتور تأثیر، تعداد ارجاعات به مقاله های منتظر شده در دو سال قبل مجله تقسیم بر تعداد مقاله های منتشر شده در دو سال مذكور است. در مواردی فاكتور تأثیر مجله بطور میانگین (كه معدل فاكتور تأثیر طول دوران فهرست شدن آن مجله در ISI می باشد)، نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این شاخص مهمترین و در عین حال كاربردی ترین شاخص ارزیابی مجله ها از نظر ISI است. این عامل همه ساله توسط ISI بر مبنای ارجاعات به هر یك از مجله های علمی آن محاسبه می شود و نتیجه در گزارش JCR منتشر می شود. این ضریب نه برای مقاله یا نویسنده بلكه برای مجله محاسبه می شود. محاسبه بر مبنای یك دوره سه ساله صورت می گیرد.
چگونه یك مقاله ISI ارزیابی می شود؟
برای اینكه بتوانید یك مقاله بنویسید، لازم است در این زمینه اطلاعاتی داشته باشید. اگر این مقاله را برای مؤسسه اطلاعات علمی ISI می نویسید، احتمالاً برایتان مهم است كه بدانید این مقاله ها چگونه ارزیابی می شود. امروزه ارزیابی مقاله های علمی یكی از دغدغه های جوامع علمی می باشد. مؤسسه اطلاعات علمیISI برای ارزیابی تحت پوشش فهرست نویسی خود، سه شاخص در نظر گرفته است: 1- فاكتور تأثیر گذار (IF): این شاخص مهمترین و در عین حال كاربردی ترین شاخص ارزیابی مجله ها از نظر ISI است.
2- شاخص فوری(Immediately): تعداد ارجاعات به مقاله های منتشر شده مجله در سال مورد ارزیابی تقسیم بر تعداد مقاله های منتشر شده در همان سال مجله مذكور است. این شاخص در حقیقت شیب رشد منحنی ارجاعات را بیان می كند. 3- شاخص نیمه عمر استناد(Cited Half-Life):نیمه عمر ارجاعات یا نیمه عمر استناد، تعداد سال هایی است كه از سال ارزیابی باید به عقب برگشت تا شاهد پنجاه درصد كل ارجاعات به مجله در سال مورد ارزیابی باشیم.
به عبارت دیگر، این شاخص مدت زمانی كه نیمی از كل استنادات به آن مجله صورت پذیرفته باشد را نشان می دهد و در حقیقت سرعت كاهش میزان ارجاعات به مجله را بیان می كند. بدیهی است كه وقتی مقاله های یك مجله ارزش خود را برای ارجاعات، زود از دست بدهند (مقاله ها سطحی باشند و خیلی زود بی ارزش شوند)، تنها به مقاله های جدید مجله ارجاع داده می شود. این موضوع باعث می شود كه نیمه عمر ارجاعات به مجله كاهش یابد. بنابراین هر چه نیمه عمر ارجاعات به مجله بیشتر باشد، نشان می دهد كه ارزش مقاله های مجله در طول زمان بیشتر حفظ شده است و هنوز مورد ارجاع قرار می گیرند.
در مجموع هرچه نیمه عمرارجاعات به یك مجله بیشتر باشد، ارزش مجله بالاتر می رود. در پایان هر سال، مجله های تحت پوشش فهرست نویسی ISI كه در فهرست وبگاه علم (Web of Science=WOB) قرار گرفته اند، ارزیابی می شوند. معیارهای ارزیابی و سنجش همان شاخص های ارزیابی ISI (سه شاخص اشاره شده دربالا) می باشند. نتایج این ارزیابی نیز درگزارش های ارجاع مجله JCR هر سال جهت اطلاع عموم اعلام می شود. در بین فاكتورهای بالا، فاكتور تأثیر، كاربردی ترین شاخص می باشد و امروزه به طور گسترده ای در درجه بندی و ارزیابی مجله های مورد استفاده قرار می گیرد. این فاكتور در حقیقت توانایی مجله و هیأت تحریریه آن را در جذب بهترین مقاله ها نشان می دهد.
بانك اطلاعات ISI، مركزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترین مجله های علمی منتشره در دنیا به منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف می باشد. پر واضح است كه منظور از پوشش جامع، فهرست نمودن كل مجله های علمی منتشر شده در جهان نمی باشد. چرا كه از طرفی مقرون به صرفه نیست و از طرف دیگر تمام مجله های نشر یافته در جهان از استانداردهای ISI پیروی نكرده اند و از غنای علمی لازم برخوردار نیستند. ارزیابی مجله های علمی ISI به طور مستمر و مداوم هر دو هفته صورت می گیرد.
ارزیابی كنندگان ISI در حدود 2000 عنوان جدید را سالانه مورد ارزیابی قرار داده و تنها 10 تا 12 درصد از مجله های علمی ارزیابی شده، انتخاب می شوند. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI یكسری مراحل ارزیابی را پشت سر می گذارند.
از جمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانك اطلاعاتیISI، كمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقاله های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشر آن می باشد. لازم به ذكر است كه هیچ یك از این عوامل به تنهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی گیرد، بلكه با بررسی مجموع عوامل، یك امتیاز كلی داده خواهد شد.
از جمله مواردی كه در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است كه عنوان مقاله ها، چكیده و كلمات كلیدی باید به زبان انگلیسی باشد همچنین توصیه می شود كه منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند. اگر چه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبانها به چاپ می رسد، اما موارد ذكر شده باید به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و ارزیابی ISI قرار گیرد زیرا ارزیابی كنندگان مجله های علمی در ISI نمی توانند عناوین ومنابع بكار رفته در مقاله ها را به زبان انگلیسی ترجمه كنند. داوری علمی و تخصصی مقاله های چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده ترین موارد مورد توجه ارزیابی كنندگان می باشد كه گویای اعتبار و غنای علمی مجله است. سه پایگاه WOS ، EST و JCR از معتبرترین پایگاه های علم سنجی هستند كه توسط مؤسسه اطلاعات علمی ISI تهیه و روز آمد سازی می شوند.
پایگاه Essential Science Indicators) ESI بر مبنای دوره های زمانی 10 ساله، به ارائه آمار در قالب شاخص های تعیین شده تولید علم از جمله رتبه علمی كشورها بر اساس تعداد تولیدات علمی، تعدا كل استنادها و نسبت استناد به تولیدات علمی می پردازد. در پایگاه Web of Science(WOS) امكان جستجو و استخراج اطلاعات در طول دوره های زمانی مختلف بر اساس شاخص های گوناگون علم سنجی وجود دارد.
پایگاه (JCR (Journal citation Reports به ارائه گزارش استنادی نشریه ها می پردازد. از طرفی تعداد نشریه هایی كه هر كدام از این پایگاه ها نمایه می كنند نیز با دیگری متفاوت است.
بهترین معیارهای ISI برای نمایه كردن مجله ها چیست؟
در سایتISI چهار مورد به عنوان ملاك های اصلی نمایه شدن مجله آمده است كه عبارتند از:
1- زمان بندی نشر، تعریف شده باشد یعنی معلوم باشد كه فصلنامه است، ماهنامه است یا... و در موعد معین هم آماده شود.
2- فرآیند داوری برای مجله تعریف شده باشد.
3- قواعد نشر بین المللی را رعایت كند. برای مثال، عنوان مجله گویای محتوای آن باشد.
4- مقاله به هر زبانی كه باشد مهم نیست ولی چند مورد در آن باید به زبان انگلیسی باشد كه عبارتند از: اسامی نویسندگان، عنوان، چكیده و كلمات كلیدی و حتی الامكان منابع و مآخذ هم انگلیسی باشد.
موارد فرعی هم وجود دارد كه شامل این موارد است:
1- مجله باید حوزه بین المللی داشته باشد و به یك حوزه جغرافیایی خاص تعلق نداشته باشد.
2- در حوزه آن مجله، ترجیحاً مجله مشابه نباشد یا اگر هست آن مجله معیار برتری نسبت به آنها داشته باشد.
3- افراد به وجود آورنده آن حتی الامكان افراد شناخته شده ای باشند.
4- افراد به وجود آورنده، توزیع جغرافیایی مناسبی داشته باشند مثلاً همه ایرانی نباشند.
البته موارد فرعی، نمره اضافه دارد و در قبولی یا رد مجله از طرفISI نقش بازی نمی كند.
موسسه ISI و چگونگی ارسال مقاله علمی به این مركز
موسسه اطلاعات علمی (Institute for Scientific Information):
بانك اطلاعات ISI مركزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترین مجلات علمی منتشره در دنیا به منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف می باشد. شمار مجلات ISI ثابت نیست. یك مجله ممكن است در یك زمان٬ از مجلات ISI محسوب شود٬ اما به دلیل كاهش بار علمی٬ بعداً از لیست مجلات ISI كنار گذاشته شود. در حال حاضر بیش از ۱۶۰۰۰ مجله٬ در لیست ISI قرار دارند. هر ساله ۲۰۰۰ مجله جدید مورد ارزیابی قرار می گیرد و حدود ده درصد آنها به لیست ISI اضافه می شوند.
هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISIیكسری مراحل ارزیابی را پشت سر می گذارد. ازجمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانك اطلاعاتی ISI ، كمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقالات چاپ شده در آن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشرآن می باشد. لازم به ذكر است كه هیچ یك از این عوامل به تنهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی گیرد بلكه با بررسی مجموع عوامل یك امتیاز كلی داده خواهد شد. از جمله مواردی كه در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است كه عنوان مقالات، چكیده و كلمات كلیدی باید به زبان انگلیسی باشد همچنین توصیه می شود كه منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند. اگر چه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبانها به چاپ می رسد اما موارد ذكر شده باید به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و ارزیابی ISI قرار گیرد زیرا ارزیابی كنندگان مجلات علمی در ISI نمی توانند عناوین و منابع بكاررفته در مقالات را به زبان انگلیسی ترجمه كنند. داوری علمی و تخصصی مقالات چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده ترین موارد مورد توجه ارزیابی كنندگان می باشد كه گویای اعتبار و غنای علمی مجله است.
ارجاع به خود یا self citation چیست؟
اگر منابع ذكر شده در مقاله٬ پژوهش نویسندگان خود مقاله باشد٬ این كار از ارزش مقاله می كاهد زیرا جنبه بین المللی بودن آن را ضعیف می كند. درجه ارجاع به خود مجلات ISI معمولا كمتر از ۲۰٪ است.
ضریب تاثیر یا درجه تاثیر یا Impact factor چیست؟
این عامل همه ساله توسط ISI برمبنای ارجاعات به هر یك از مجلات علمی آن محاسبه می شود و نتیجه در گزارشات ارجاع مجله یا Journal Citation Reports یا به اختصار JCR ٬ منتشر می شود. این ضریب٬ نه برای مقاله یا نویسنده٬ بلكه برای مجله محاسبه می شود. محاسبه برمبنای یك دوره سه ساله صورت می گیرد. فرضا اگر در سال ۸۴ جمعا ۴۰ ارجاع به یك مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال ۸۲ تعداد ۲۶ مقاله و در سال ۸۳ تعداد ۲۴ مقاله چاپ شده باشد٬ ضریب ارجاع آن مجله٬ از تقسیم ۴۰ بر ۵۰ به دست می آید كه ۸/۰ است. یعنی به طور متوسط٬ هر مقاله آن نشریه ۸/۰ مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است.
ISI بودن یك مجله را چگونه تعیین كنیم؟
بهترین راه٬ مراجعه به سایت هایی نظیر تامسون است. زیرا همچنان كه گفته شد٬ هم تعداد مجلات زیاد است و هم ISI محسوب شدن یك مجله ممكن است همیشگی نباشد.هر نشریه با هر امتیاز علمی در كشور چاپ شود اگر ضریب تأثیرش صفر باشد، در این پایگاه قرار نمی گیرد. متأسفانه، در حال حاضر تمامی نشریات ایرانی دارای ضریب تأثیر صفر بوده و جایی در این پایگاه ندارند.

ISC چیست؟
ISC یا همان پایگاه استنادی علوم جدید و تكنولوژی كه همانند ISI دارای مقالات دانشمندان است كه خوشبختانه در ایران نیز چنین پایگاهی تاسیس شده است وهم اكنون به فعالیت می پردازد.
معیار اصلی ورود مجلات به نمایه های سه گانه ISI چیست؟
بر اساس قانون تجمع گارفیلد متون هسته برای تمامی رشته های علمی بیش از 1000 مجله نیست. همچنین مطالعه ای از سوی گارفیلد بر روی پایگاه اطلاعاتی اِس.سی.آی (Science Citation Index) نشان داده است كه 75% ارجاعات در كمتر از 1000 عنوان مجله شناسایی شدند.
حال اگر لازم نباشد كه یك نمایه استنادی چند رشته ای جامع بیشتر از چندهزار مجله را پوشش دهد، این مجلات را چگونه باید برگزید؟
هر چند برخی شائبه تاثیر پذیری این امر از سیاست و ... را مطرح می كنند ولی نظر ISI Thomson چیز دیگری است. یعنی هزینه- كارآیی. گارفیلد خود می گوید: چون مساله پوشش، وجهی عملا اقتصادی دارد، معیار برای آنچه انتخاب می شود، هزینه-كارایی است. هدف هزینه – كارآمدی یك نمایه به حداقل رسانیدن هزینه در ازای شناسایی یك مدرك مفید و به حداكثر رسانیدن احتمال دستیابی به یك مدرك مفید منتشره است. یك نمایه هزینه- كارآمد باید پوشش دهی خود را تا حد امكان محدود به آن مداركی نماید كه ممكن است افراد مفیدشان بدانند. به زبان ساده ISI Thomson مجلاتی را نمایه می كند كه احتمال استناد به آنها بیشتر باشد.ولی چه شاخصی می تواند صلاحیت ورود دیگر مجلات به جمع مجلات منبع ISI Thomson را تایید كند.
جواب بسیار ساده است: فراوانی استناد به مجلات در منابعی كه پیشتر در این نمایه وارد شده اند.اگر دانشگاهها می خواهند مجلات خود را در نمایه های سه گانه ISI Thomson وارد كنند، علاوه بر رعایت ضوابط عمومی مانند وضعیت نشر، كیفیت مقالات، تركیب سردبیری و تحریریه و ... باید در جستجوی راهكارهایی باشند كه به مجلات آنها از سوی مجلات منبع ISI Thomson، استناد شود. شاید یكی از راهها تشویق محققان دانشگاه در استناد به مدارك مجلات داخلی، در مقالات ارسالی به مجلات تحت پوشش نمایه های سه گانه ISI Thomson باشد.
پیوستن پایگاه استنادی علوم ایران به ISI :
رئیس كتابخانه منطقه ای علوم و تكنولوژی گفت: پیوستن ISC به ISI با هدف افزایش سهم تولیدات علمی ایران در جهان در نشستی با حضور مسئولین ISI در كتابخانه منطقه ای بررسی شد. با توجه به اینكه تمامی خصیصه های ISI در ISC نیز وجود دارد، كتابخانه منطقه ای علوم و تكنولوژی شیراز كه متولی ایجاد ISC ( پایگاه استنادی علوم و تكنولوژی ) در كشور است، برای درج شدن مجلات بیشتری به زبان فارسی در ISI و ایجاد ارتباط بیشترISC با ISI تلاش می كند.
با برقراری پیوند علمی میان ISI و ISC شناسایی علم به زبان فارسی در سطح بین المللی بیشترمی شود و سهم ایران از تولیدات علمی دنیا بیشتر خواهد شد . هم اكنون بیش از 6 هزار مقاله توسط مجلات معتبر در ISC تولید می شود اما انعكاس این تولیدات علمی در سطح بین المللی كم است كه با درج تعدادی از مجلات در ISI بازتاب علمی ایران در جهان بیشتر می شود.
وی با بیان اینكه هم اكنون 25 مجله ایرانی توسط ISI شناسایی شده و نمایه می شود، افزود: در حال حاضر تلاش می شود این تعداد به 500 مجله افزایش یابد . مسئول راه اندازی ISC در ایران با بیان اینكه ایران چهارمین كشور دارای مطالعات استنادی علوم بر پایه ISI است، گفت: كشورهای ژاپن و چین نیز توانسته اند مجلات خود را به همین روش در ISI درج كنند.
گفتنی است كتابخانه منطقه ای علوم و تكنولوژی شیراز چندی پیش مأمور راه اندازی پایگاه استنادی علوم ایران و جهان اسلام شد و این مركز هم كانون در تلاش برای سنجش تولیدات علمی در كشورهای اسلامی، رتبه بندی نشریات كشورهای اسلامی، تولید نمایه استنادی علوم كشورهای اسلامی به منظور توسعه ISC در میان تمامی كشورهای اسلامی و پیوند دادن ISC به ISI است .
لیست ژورنال های ISI
http://science.thomsonreuters.com/mjl/
منبع ویکیپدیا