پرسش

پوست انسان چند لایه داره و هر کدوم چه وظیفه ای دارن؟ با تشکر

پاسخ

با سلام
فیزیولوژی پوست

پوست ، وسیعترین عضو زنده بدن ، درحقیقت یكی ار پیچیده ترین ، جالبترین و پركارترین اعضاء نیز به شمارمی آید .دستاوردها و تحقیقات انجام شده در زمینه شناخت ساختار و عملكرد پوست در بدن طی دهه گذشته از مجموعه مطالعات دو قرن اخیر بیشتر و مؤثر تر بوده است .



وظایف پوست :
- بدن را در مقابل آسیبهای مكانیكی ، حرارت وتابش شدید نور محافظت می كند .
- از نفوذ مواد شیمیایی و ورود میكروبها و میكرو ارگانیسمها به بدن جلوگیری می نماید .
- برخی از مواد مضر حاصل از فعالیتهای متابولیسمی در سیستم گوارشی و كبد را دفع میكند.
- هورمونها و آنزیمها را درداخل بدن حفظ می كند.
- به عنوان یك عضو لامسه خارجی ، پیامهای حسی را از طریق اعصاب به مغز و مراكز عصبی منتقل می كند .
- به كمك سلولهای لانگرهانس ، نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید .

اجزا و ساختمان پوست :
در هر اینچ مربع از پوست ، با ضخامت متغیر بین 1MM تا 4MM ، اجزا ی متعددی را می توان مشاهده نمود كه با تعداد شگفت آوری در كنار هم به ایفای نقش خود می پردازند. 650 غده مترشحه عرق, 65 فولیكول مو, ، 19 یارد مویرگهای ظریف خونی ، هزاران سلول لامسه ، پایانه عصبی و سلولهای لانگرهانس در هر اینچ مربع از پوست در كنار هم قرار دارند كه علاوه بر آنها سلولها ی ملانو سیت و آنزیمهای تیروزیناز ( سازنده ملانین ) را نیز باید اضافه نمود .
به طور كلی دو نوع غده در داخل پوست وجود دارند :
1- غدد مترشحه چربی
2- غدد مترشحه عرق
معمولا دهانه هر كدام از غدد چربی به یك فولیكول مو باز می شود ، اما در بعضی از موارد در پای هر فولیكول مو چند غده چربی وجود دارد كه سبب تجمع چربی) (SEBUM بر روی پوست می گردد.
غدد عرق عمیقا “ در داخل لایه های زیرین پوست ( دوم) به صورت پایانه های فنری شكل ریشه دوانده اند كه توسط یك لوله تو خالی جهت دفع عرق از لایه های بالاتر (اپیدرم ) عبور كرده و دهانه كوچك آن در سطح پوست باز می شود .
شایان ذكر است تعریق سبب پاكسازی پوست كه همانا خروج آلودگیها از خلال دهانه كوچك مزبور می باشد ، نمی گردد.

لایه های پوست :
سطح پوست از تجمع سلولهای مرده تشكیل شده است . زیر این سطح، سه لایه جداگانه بسیار نازك به شرح ذیل وجود دارند :
- اپیدرم
- درم
- هیپودرم

اپیدرم :
اپیدرم كه ضخامتش از 0.04 تا 1.6 میلی متر متغییر می باشد ،لایه مهمی است .سلولهای لانگرهانس كه ایمنی پوست را برعهده دارد ، ملانوسیتها و آنزیم تیروزیناز كه عهده دار تولید رنگدانه های ملانین و تنظیم رنگ پوست است ،در این لایه قرار دارند.
محصولات آرایشی و بهداشتی نظیر پاك كننده ها ،لایه بردار ها ، ترمیم كنند ه ها یا مرطوب كننده ها نیز بر این لایه تاثیر می گذارد .
چرا اپیدرم مهم است ؟
- اپیدرم مسئول زیبایی و شادابی ظاهری پوست است .
- پوست را در مقابل خشك شدن ( از دست دادن رطوبت ) ، نفوذ مواد شیمیایی مضر ومیكروبها حفاظت می نماید .
- اپیدرم یك لایه فعال متابولیكی است كه سنتز چربیها (لیپیدها ) را برعهده دارد .
- اولین سد دفاعی در مقابل حمله مواد اكسید كننده در بدن به شمـار می رود.
- عوامـل مقـابله كننـده با رادیـكالـهای آزاد نظـیـر ویـتامـین E وC و SUPEROXIDE DISMUTASE در این لایه قرار دارند.
- قابلیت نگهداری مقادیر متنابهی از سرامیدها و GLYCOSAMINOGLYCONS را دارا می باشد .
اپیدرم حاوی مقدار زیادی آب است . هرچه بدن جوانتر باشد ، آب بیشتری در پوست وجود دارد .با افزایش سن ظرفیت نگهداری آب در پوست كاهش می یابد و در نتیجه پوست به سمت خشك و چروك شدن متمایل می گردد .
اپیدرم ، علاوه بر این ، اولین سد دفاعی بدن در مقابل هجوم میكروبی محیط اطراف بدن به شمار می آید كه در این میان عملكرد خود را مدیون حضور سلولهای لانگر هانس می باشند .
سلولهای لانگرهانس بسیار به تابش اشعه ماوراء بنفش حساسند .حتی تابش خفیفی از اشعه ماوراء بنفش قادر است سلولهای لانگرهانس را از بین ببرد كه این مسئله می تواند به كاهش ایمنی سطح بدن منجر شود .
همچنین با افزایش سن ، به طور طبیعی تعداد این سلولها كاهش می یابد كه این خود می تواند دلیلی برای افزایش شیوع سرطان در افراد مسن نسبت به جوانان باشد .
در سطوح تحـتانی لایه اپیـدرم ، سلولـها از طریق تقسیم میتـوزی ، تكثیر می یابند . هر سلول ، با حفظ سلول والد توانایی تولید یك سلول جدید را نیز دارا می باشد . سلول جوانتـر در جای خـود باقی مانده و سلول پیـرتر از لایـه های اپیدرم رد شده و به سطح می رسد . این سلولها ضمن حركت خود به سطوح بالاتر با ماده ای به نام كراتین پرمی شوند وآب و چربی خود را از دست می دهند .فسفولیپید موجود در آنها به گلیكـو لیپید ، كلستـرول و سرامیدها تبدیل می شود .در پایان حركت به صورت لایه ای از سلولها ی مرده روی سطح پوست قرار می گیرند .
از سوی دیگر سلولهای جایگزین، سلولهای بزرگ ، جوان ونرم هستند كه حاوی مقدار زیادی آب می باشند .با افزایش سن ، این لایه نازك شده و نگهداری رطوبت را برای پوست دچار مشكل می كند .
سرامیدها یك نقش حیاتی در قابلیت نگهداری رطوبت توسط پوست بازی میكنند كه این مسئله می تواند در سنین كهولت و نیز در مقابل تابش مستقیم خورشید ، پوست را محافظت نماید .
در لایه اپیدرم یك عامل مرطوب كننده طبیعی به نام NMF وجود دارد . تماس طولانی مدت با مواد پاك كننـده قوی و تغییر شرایط آب و هوایی می تواند به كاهش میزان NMF منجر شده و پوست را شكننده و خشك كند .
برای پوستهای مسن و آسیب دیده ، موادی نظیر آلفا هیدروكسی اسیدها(AHA) ، می تواند ظاهرسالمتر و شادابتر ی به آن ببخشد .

درم :
لایه دوم یا درم 5 تا 7 برابر ضخیمتر از اپیدرم است و به وسیله یك غشاءپیوندی پایه به آن متصل شده است .
درم از یك غشاء ضخیم ارتباطی تشكیل شده است كه در حقیقت شبكه بهم بافته ای است از مویرگها ی خونی و لنفی ، رشته ها وپایانه های عصبی وحسی ، كلاژن و فیبرهای پروتئینی الاستینی كه وظیفه آنها نگهداری و حفظ رشته های عصبی می باشد .فولیكول های مو ، مویرگهای خونی ، غده های چربی و عرق نیز در این لایه قرار دارند . وظیفه اصلی این لایه حفظ استحكام و ارتجاع پوست می باشد .
چرا درم مهم است ؟
- اپیدرم را به كمك شبكه وسیع وظریف مویرگها ی خونی خود ، تغذیه می كند .
- به كمك شبكه محكمی از كلاژن و رشته های پروتئینی الاستین، سبب استحكام بافت پوست می شود .
- خاصیت ارتجاعی و كشسانی پوست را تامین می كند .
- به عنوان یك منبع دخیره آب عمل می كند .
- پوست را در مقابل آسبهای مكانیكی محافظت می كند .
- نقش مهمی به عنوان یك گیرنده حسی ویك تنظیم كننده داخلی بازی می كند .

هیپودرم :
هیپودرم ،سومین و آخرین لایه پوست ،پوست را به بافتهای ماهیچه ای متصل می نماید .
این لایه به دلیل فراوانی سلولهای چربی، خاصیت ارتجاعی بسیار داشته و به عنوان ضربه گیر (مثل عملكرد فنرها در اتومبیل ) عمل می كند . ضربه گیری این لایه ، نقش بسیار مهمی در حفظ و نگهداری مویرگهای خونی و پایانه های عصبی دارد .

تفاوت پوست مر دان و زنان :
بدن انسانها عموما“ شباهت زیادی بهم داشته و تنها در موارد جزئی با هم متفاوت می باشد .پوست نیز از این مقوله مستثنی نمی باشد . جنسیت، مهمترین عامل ایجاد تفاوت در پوست است.
- ترشحات غدد جنسی مردانه ، بر ضخامت پوست و استحكام لایه های درم می افزاید .
- پوست مردان پر موتر و زبرتر از پوست زنان است.
- غدد عرق ریز مردان بیشتر از زنان است .
- ملانین بیشتری در سلولهای پوست مردان وجود دارد كه به همین دلیل ، پوست مردان غالبا“ تیره تر از پوست زنان است .
- پوست مردان به علت تولید بیشتر مواد مترشحه غدد چربی ، چربتر است .
- مواد شیمیایی مترشحه از غدد زنانه ، پوست را صافتر و لطیفتر می كند.
- موی بدن زنان كمتر ونازكتر از مردان است اما موی سرشان از نظر طول قابلیت رشد بیشتری دارد .
- مردان به نسبت زنان ریزش موی بیشتری دارند . در سنین كهولت ، قسمتهایی از موی مردان كم پشت شده و بقیه به سفید یا خاكستری می گراید.
- نژاد ، اثر بسیار اندكی بر روی پوست انسانها دارد و تنها تفاوت آن به پراكندگی غدد داخل پوست منحصر می شود .رنگ تیره بر سلولهای خاصی در پوست باز می گردد كه تقریبا“ تعداد آنها در تمامی انسانها مشابه است در بعضی از نژادها ، سلولها بزرگتر بوده و تولید ملانین بیشتری می نماید.
- سایر عوامل نظیر رنگ مو و میزان لطافت پوست موروثی است .