پرسش

سلامچطور می توان با کم خونی مبارزه کرد؟مرسی

پاسخ

با سلام
كم‌خونی وضعیتی است كه در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون كاهش یافته و تبادل اكسیژن و دی‌اكسیدكربن بین خون و سلول‌هادچار اختلال می‌شود. از علل ایجادكننده كم‌خونی می‌توان كمبودهای تغذیه‌ای، خونریزی، ناهنجاری‌های ژنتیكی، بیماری‌های مزمن و یا مسمومیت‌های دارویی را نام برد. منظور از كم‌خونی‌های تغذیه ای كم‌خونی‌هایی است كه در اثر دریافت ناكافی مواد مغذی ایجاد می‌شوند.
از مهم‌ترین مواد مغذی جهت خون‌سازی كه كمبود آن‌ها موجب بروز كم‌خونی می‌شود می‌توان به آهن،‌ ویتامین ب 12 و اسیدفولیك اشاره كرد. از بین آن‌ها كم‌خونی ناشی از فقر آهن یكی از شایع‌ترین كم‌خونی‌های تغذیه‌ای است. دلایل گوناگونی برای كمبود آهن وجود دارد كه از آن جمله می‌توان به علل زیر اشاره كرد :
1 ـ دریافت ناكافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده كه در آن آهن كمی ‌وجود دارد، مانند بعضی از رژیم‌های گیاه خواری.
2 ـ جذب ناكافی آهن در اثر اسهال، كاهش ترشح اسید معده، مشكلات گوارشی یا تداخلات دارویی و داروهایی مثل كلستیرامین، سایمتیدین، پانكراتین، رانیتیدین و تتراسایكلین).
3 ـ افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی.
4 ـ خون‌ریزی زیاد در دوران عادت ماهانه و یا در اثر جراحات یا ناشی از همورویید (بواسیر) یا بیماری‌های بدخیم و انگل‌ها. كمبود آهن در مردان بزرگسال معمولا در اثر از دست دادن خون است.
بعضی از علایم كم‌خونی فقر آهن عبارتند از: رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلك چشم‌ها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها، حالت تهوع و در كم‌خونی شدید گود شدن روی ناخن(ناخن قاشقی).
درمان كم‌خونی ناشی از فقر آهن :
برای درمان كم‌خونی از چند روش استفاده می‌شود كه بهترین و كم‌خطرترین آن‌ها استفاده از مكمل‌های خوراكی است. درمان با نمك‌های ساده آهن مثل سولفات فروی خوراكی كاملا موثر بوده و به شكل قرص، كپسول یا مایع است و باید مصرف آن‌ها تا چندین ماه ادامه یابد.
چنانكه این قرص‌ها با معده خالی مصرف شوند جذب آن‌ها بهتر و بیشتر صورت می‌گیرد، ولی در این حالت سبب تحریك معده و بروز مشكلات گوارشی می‌شوند. عوارض گوارشی ناشی از مصرف آهن نظیر تهوع، دل پیچه، سوزش قلب، اسهال یا یبوست را می‌توان به حداقل رساند، به شرطی كه آهن را با میزان بسیار كم مصرف كرده و به تدریج به میزان آن افزوده تا به حد مورد نیاز بدن برسد. بهتر است قرص آهن در آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن كاهش یابند.
ویتامینC جذب آهن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل معمولا مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد می‌شود. علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه كرد. جذب آهن غذا اغلب تحت تاثیر شكل آهن موجود در آن می‌باشد. آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، پرندگان بیشتر جذب می‌شود، در حالی كه جذب آهن پروتئین‌های گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ها كمتر می‌باشد. باید توجه داشت كه ویتامینC جذب آهن سبزی‌ها و میوه‌ها را بیشتر می‌كند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا می‌تواند جذب آهن را تاحدصفر تا پنج درصد كاهش دهد.
قهوه، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات، نان گندم، حبوبات و فیبرهای غذایی جذب آهن را به علت تشكیل كمپلكس‌های نامحلول كاهش می‌دهند. بنابراین فرآورده‌های حاوی آهن، طی یك ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف هر یك از این مواد نباید مصرف شود.
منابع غذایی آهن دار :
منابع غذایی آهن‌دار عبارتند از جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات، مثل عدس و لوبیا همچنین میوه‌های خشك (برگه‌ها) بخصوص برگه زردآلو و دانه‌های روغنی.

در درمان فقر آهن ابتدا باید به دنبال علت زمینه ای آن گشت و در صورت یافتن علت علاوه بر درمان با ترکیبات آهن علت زمینه ای باید برطرف شود. در صورتی که پاسخ به ترکیبات آهن خوب نباشد و یا ناکافی باشد می بایست یک ارزیابی مجدد و دقیق از بیمار به عمل آید برای وجود هر یک از موارد زیر:
خونریزی مستمر
نقص د رجذب آهن ( سوء جذب گوارشی )
وجود یک اختلال التهابی
صدمه مغز استخون
بنابراین می بایست مجددا به یک پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید تا بررسی های کاملتری صورت گیرد.
درمان کم خونی با خوراکی گیاهی
عسل: با خوردن عسل در مدت بسیار کمی به تعداد گلبولهای قرمز 25 - 8 درصد افزوده میشود.
•پسته: پسته موجب افزایش خون می‌شود.
فندق: فندق خون افزای خوبی است و رنگ چهره را می‌گشاید.
دمکرده برگ با پوست سبز گردو موجب افزایش تعداد گلبولهای قرمز می‌شود.
عدس: یکی از مواد خوراکی افزایش دهنده گلبولهای قرمز خون است.
از مواد خوراکی دیگر می‌توان به این موارد اشاره کرد: نخود سبز ،زرد آلو ، گردو ، خرما‌ ، شلغم ، کلم و خوراک جو.
آهن :
ماده معدنی مهم است که کمبود آن منجر به کم خونی احساس خستگی و ضعف می گردد . آهن در انواع گوشتهاوتخم مرغ وغلات سبوس دار سبزی وجود دارد آهن موجود در فرآورده های گوشتی جذب خوبی دارد اما
برای جذب بهتر آهن موجود درسایر مواد غذایی مصرف میوه و سبزی سرشارازویتامین C همراه غذا توصیه می شود.
نوع کم خونی در پیش آگهی و آینده درمان مهم است . بعضی از موارد کم خونی ناشی از کمبود فاکتورهای تولید هموگلوبین می باشد مانند کمبود آهن ، اسید فولیک و ویتامین ب 12 . گاهی هم علت آن می تواند ناشی از نقص در مغز استخوان و عدم توانایی در تولید گلبولهای قرمز باشد . به همین دلیل بدون آگاهی از نتیجه ازمایشات صورت گرفته نمی توان اظهار نظر کرد.
در بررسی کم خونی میزان ذخیره آهن بدن با استفاده از عوامل مختلفی ارزیابی می شود که از جمله آنها TIBC می باشد که میزان طرفیت موجود بر روی پروتئین ترانسفرین را نشان می دهد . آهن با این پروتئین متصل شده و انتقال می یابد . در مواردی که فردی دچار بیماریهای مزمن می باشد سیستم ایمنی و تولید این پروتئین هاهم تحت تاثیر قرار می گیرد . به همین دلیل میزان ظرفیت خالی برای متصل شدن آهن هم در بدن کاهش خواهد یافت .
میزان کم خونی خود را و نیز نوع کم خونی خود را مشخص نکرده اید . برای اینکه برای کم خونی درمان مناسب تجویز شود و نیز میزان و مدت درمان مشخص شود لازم است آزمایش خون انجام شود. کم خونی انواع مختلفی دارد که البته شایعترین نوع آن کم خونی ناشی از کمبود آهن می باشد . زمانی که فردی دارای کم خونی علامت دار است لازم است درمان داویی دریافت نماید . البته در کنار آن استفاده از غذاهای حاوی ترکیبات آهن نیز لازم است . بعد از این که کم خونی درمان شد لازم است فرد از رژی غذایی حاوی آهن استفاده نماید تا از بروز کم خونی در آینده پیشگیری نماید . گوشت قرمز ، جگر و سبزیجاتی مانند اسفناج دارای آهن می باشند . لازم به ذکر است جذب آهن موجود در گیاهان به خوبی جذب آهن فراورده های پروتئینی صورت نمی گیرد .
موفق باشید