پرسش

1. با وجود سمی بودن اوره چرا از آن به عنوان كود شیمیایی استفاده می شود؟
2. چگونه از تجزیه گرمایی گاز طبیعی یا نفت خام، دوده تولید می شود؟ مگر این عمل منجر به تولید كك نمی شود؟
3. علت و نحوه كاربرد دوده در بارور كردن ابرها و نیز در صنعت لاستیك سازی چگونه است؟
4. چرا نقطه ذوب پروپان كمتر از اتان و متان است؟

پاسخ

در بدن حیوانات و انسان، از طریق انجام واكنشهایی، آمونیاك سمی به اوره‌ی بی‌خطر تبدیل و توسط ادرار دفع می‌شود. درواقع اوره یك ماده‌ی سمی نیست، بلكه حاصل اعمال متابولیكی تجزیه‌ی تركیبات نیتروژن دار در بدن می‌باشد و درست مانند بخار آب و CO2 كه حاصل سوخت و ساز ئیدراتهای كربن و قندها در بدن هستند و سمی هم نیستند، اما باید به عنوان مواد زائد از بدن دفع شوند، اوره نیز باید از بدن دفع شود. از طریق سیكلهایی خاص، اوره‌ی دفع شده از حیوانات و انسان به خاك منتقل می‌شود. اوره در خاك، اغلب توسط آنزیم اوره‌آز به آمونیاك یعنی CO2 و نیز NH3 تجزیه می‌شود. در شرایطی كه اوره‌ی خاك كم باشد، این ماده را به صورت كود وارد خاك می‌كنند. در خاك آمونیاك حاصل از تجزیه‌ی اوره، توسط باكتریهایی به نیترات تبدیل شده و سپس وارد گیاهان می‌شود و از آن برای ساخت تركیبات نیتروژن دار مورد استفاده گیاه و نیز تركیبات ذخیره‌شده در گیاه مانند پروتئین‌ها، استفاده می‌شود.
كك نفت یك جامد سیاه‌رنگ است كه ازتجزیه‌ی گرمایی یا كراكینگ ته‌مانده‌های برش سنگین نفت بدست می‌آید. این ته‌مانده‌ها قسمت آخر برج تقطیر را تشكیل می‌دهد. بر روی محصولات حاصل از كراكینگ ، عمل كربونیزاسیون را انجام می‌دهند و در واقع از آنها ئیدروژن‌زدایی می‌كنند. محصولاتی كه بدست می‌آیند دارای درصد بالایی از كربن هستند و ظاهر آنها دانه دانه و یا سوزنی شكل می‌باشد. محصول اولیه‌ی فرآیند كك سازی، كك سبز می‌‌باشد كه به عنوان یك سوخت جامد كاربرد دارد.
سپس كك سبز را در دما و فشار بسیار زیاد به نوع دیگر كك به نام كك آهكی تبدیل می‌كنند. این كك در كارخانجات الكترود سازی، كاربردهای تصفیه سازی، تولید الكترود گرافیت و یا كربن دار كردن استیل كاربرد دارد.
كك همان دوده می‌باشد.
در مورد اینكه كك در بارور كردن ابرها استفاده می‌شود، اطلاعی ندارم. از كك حاصل از گاز طبیعی در صنعت لاستیك‌سازی، رنگسازی و تهیه‌ی واكس استفاده می‌شود. كك حاصل از گاز طبیعی، از سوختن ناقص متان بدست می‌آید. در مورد نحوه‌ی كاربرد دوده در صنعت لاستیك سازی اطلاعی ندارم، اما به احتمال زیاد، بیشتر نقش تامین كننده‌ی رنگ لاستیك را دارد.
نقطه‌ی ذوب پروپان، كمتر از متان و بوتان است. این مولكولها، غیرقطبی بوده و نیروهای جاذبه‌ی بین مولكولی در آنها، نیروهای واندروالس می‌باشد. هر چه مولكول بزرگتر و سطح تماس آنها بیشتر باشد، این نیروها قویتر شده و درنتیجه مولكولها با قدرت جاذبه‌ی بیشتری به هم متصل می‌شوند، بنابراین نقطه‌ی ذوب و جوش ماده بالاتر می‌رود. متان و اتان مولكولهایی خطی هستند و سطح تماس مولكولها با هم زیاد است، اما پروپان یك مولكول زاویه‌دار (شكل هفت مانند) می‌باشد. زاویه‌دار شدن مولكول سبب می‌شود، انسجامی كه مولكولهای اتان یا متان با هم دارند، در پروپان وجود نداشته باشد، درنتیجه نیروهای واندروالس یا نیروهای جاذبه‌ی بین مولكولی ضعیف‌تر شده و نقطه ذوب كاهش می‌یابد.