پرسش

سلام استاد
ما دو نوع دیابت داریم دیابت شیرین(با مزه) و دومین دیابت بی مزه در مورد نوع دوم توضیح مفصلی بدهید
اگه ممکن هست زودتر پاسخ را بدهید
با تشکر از شما استاد گرامی

پاسخ

با سلام
سلولهای بدن در محیط آبی ویژه‌ای زندگی می‌کنند که ترکیب آن برای بافتهای مختلف بدن بسیار مشابه است. اگر چه ترکیب شیمیایی پلاسما با این محیط یکسان نیست چون میان این دو ارتباطی وجود دارد هر گونه تغییری در ترکیب شیمیایی پلاسما بر مایع بین سلولی اثر می‌گذارد و بالعکس.
از اینرو تثبیت ترکیب شیمیایی پلاسما بخصوص از نقطه نظر عواملی مانند میزان اسیدتیه آب و املاح و مواد دفعی که تغییر آن موجب صدمه و خرابی سلولها می‌شود. از مهمترین و حیاتیترین اعمال بدن است و به جرات می‌توان گفت که کلیه در این امر مهمترین نقش را دارد کسانی که کیله آنها خراب شود یا از کار بیافتد خیلی زود در خطر مرگ قرار می‌گیرد.

تنظیم آب بدن
میزان آب پلاسما در اثر نوشیدن آب یا مواد آبکی و هم همچنین هنگام عرق کردن زیاد در هوای گرم تغییر می‌کند کلیه با توانایی ویژه تنظیم دفع آب ، میزان آن را در جهتی که موجب تثبیت مقدار آب پلاسما باشد، تغییر می‌دهند. برای مثال ، فرض کنید که شخصی در هوای گرم شروع به ورزش کند در اثر افزایش گرمای بدن شدت عرق کردن افزایش می‌یابد. پس از مدتی از میزان آب پلاسما کاسته می‌شود. در حالی که در میزان املاح و سایر مواد خون چندان تغییری حاصل نمی‌آید. در نتیجه فشار اسمزی خون بالا می‌رود. این عمل از یکسو باعث جذب آب در اثر کیفیت اسمزی در لوله‌های پیچیده می‌شود و از سوی دیگر گیرنده‌های ویژه‌ای در هیپوتالاموس مغز به نام گیرنده‌های اسمزی را فعال می‌کند.
این گیرنده‌ها موجب می‌شوند که هورمونی به نام آنتی دیورتیک (ADH) که در هیپوتالاموس مغز ساخته می‌شود در خون ترشح شود. این هورمون وقتی از راه خون به کلیه رسید، بر روی مجرای پیچیده دور و لوله‌های جمع کننده ادرار اثر می‌کند و نفوذپذیری آنها را نسبت به آب زیاد می‌کند. فشار اسمزی مایعی که لوله‌های جمع کننده را در بر می‌گیرد نسبت به ادرار زیادتر است. در نتیجه آب موجود در ادرار تمایل به خروج از لوله را دارد. ولی معمولا جدار لوله نسبت به آب نفوذناپذیر است در حضور هورمون آنتی دیورتیک نفوذپذپری این جدار زیاد می‌شود و در نتیجه آب لوله جمع کننده ادرار را ترک می‌کند و وارد مایع بین سلولی و از آنجا وارد مویرگهای خونی می‌شود.
از اینرو تا زمانی که فشار اسمزی پلاسما به حد متعادل نرسد ترشح هورمون و جذب آب ادامه می‌یابد. به این دلیل است که در تابستان ، یا به هنگام ورزشهای شدید مقدار ادرار بسیار کم می‌شود. عکس این هنگام نوشیدن آب و مایعات دیگر صورت می‌گیرد در این موقع آب به مقدار زیاد از روده جذب می‌شود و فشار اسمزی پلاسمای خون پایین می‌آید. این امر سبب کاهش تحریک گیرنده‌های واقع در هیپوتالاموس و کم شدن ترشح هورمون آنتی دیورتیک می‌شود در نتیجه نفوذپذیری جدار لوله جمع کننده نسبتا نقصان می‌یابد و آب را از این لوله جذب نشده در ادرار باقی می‌ماند. بدین ترتیب پس از مدتی آب اضافی پلاسما از راه ادرار دفع می‌شود.

مکانیزم تشنگی
هنگامی که باز جذب آب از کلیه‌ها برای دفع کمبود آب بدن کافی نباشد تشنگی حاصل می‌شود. و انسان و جانوران با نوشیدن آب و جذب آن از راه روده ، آب را به حد اعتدال می‌رسانند. مکانیزم این عمل به این صورت است که کم شدن آب بدن موجب بالا رفتن فشار اسمزی پلاسمای خون و فعال شدن گیرنده‌های اسمزی در هیپوتالاموس می‌شوند پس این گیرنده‌های اسمزی مرکز تشنگی را در هیپوتالاموس تحریک می‌کنند.
تحریک این مرکز موجب احساس تشنگی و تمایل به نوشیدن آب می‌شود. ظاهرا تر شدن دهان خشک پس از نوشیدن آب و اتساع معده موجب از بین رفتن احساس تشنگی می‌شود. ولی فعالیت مرکز تشنگی زمانی از بین می‌رود که آب جذب شده ، فشار اسمزی پلاسما را تعدیل کند.
دیابت بی‌مزه
در کسانی که هورمون آنتی دیورتیک به علتی ترشح نمی‌شود روزانه مقدار زیادی آب (تا حد 40 لیتر) در ادرار دفع می‌شود. این بیمار به نام دیابت بی‌مزه معروف است، زیرا میزان ادرار زیاد است. ولی برعکس دیابت معمولی یا مرض قند ، در ادرار قند وجود ندارد.
دیابت بی مزه ناتوانی کلیه برای حفظ آب بدن است که باعث ادرار زیاد و تشنگیهای مکرر خواهد شد.
این بیماری ناشایع است(3در100000 نفر)و علت آن کمبود یک هورمون موسوم به هورمون ضد ادراری (نوع
مرکزی)یا عدم تآثیر آن برکلیه(نوع کلیوی)می باشد.
-دو نوع دیابت بی مزه وجود دارد:
1-دیابت بی مزۀ مرکزی:به علت آسیب به هیپو تالاموس یا هیپوفیز بوجود می آید.این آسیب ممکن است در اثر
جراحی-عفونت-تومور یا ضربۀ مغزی ایجاد شود.
2-دیابت بی مزۀ کلیوی(نفروژنیک):در اثر نقص در بخشی از کلیه که مسئول باز جذب آب است بوجود می آید.این
نوع دیابت بی مزه ممکن است به صورت یک بیماری ارثی خود را نشان دهد.علاوه بر آن ممکن است در اثر
بیماریهای کلیه(کلیۀ پلی کیستیک)یا داروها(لیتیوم-آمفوتریسین ب-دی مکلوسیکلین) بوجود آید.
-علائم:
1-تشنگی زیاد(تمایل به نوشیدن مقادیر زیاد آب سرد)
2-افزایش حجم ادرار
3-کاهش وزن به علت اختلال درحس گرسنگی

-تست های مورد نیاز:
1-آنالیز ادراری
2-سنجش میزان ادرار پس از تجویز هورمون ضد ادراری :که در نوع مرکزی ادرار کاهش پیدا می کند ولی در
نوع کلیوی کاهش پیدا نمی کند.
3- انجام MRI از سر
-درمان:
اگر بیمار به نوع مرکزی مبتلا باشد می توان با تجویز دسموپرسین وی را درمان کرد.وازوپرسین به صورت
اسپری بینی هم وجود دارد. وازوپرسین برای افرادی که به دیابت بی مزۀ کلیوی مبتلا هستند مفید نیست.
در این حالت اگر عامل بیماری مصرف دارو های ذکر شده بود-با قطع دارو می توان بیماری را برطرف کرد.ولی
در نوع ارثی می توان از داروهائی مثل:ایندومتاسین-هیدروکلروتیازید-آمیلوراید-کلروپروپامید-استفاده کرد.
-عوارض بیماری:
1-کاهش آب بدن:
خشکی پوست و سایر غشاهای مخاطی-چروکیدگی چشمها و ملاج در کودکان-تب-افزایش ضربان قلب-
کاهش وزن
2-بهم ریختگی تعادل الکترولیت های خون:
خستگی و خواب آلودگی-سردرد-تحریک پذیری-دردهای عضلانی-تشنج