پرسش

چرا تخریب لایه ی اوزون در قطب جنوب بیشتر است؟

پاسخ

با عرض سلام خدمت شما دوست عزیز:

1- تخریب لایه اوزون بیشتر در قطبین ایجاد می‌شود به چند علت : یكی اینكه ، چون گردش وضعی زمین از غرب به شرق است به دلیل نیروی گریز از مركزی كه در دو قطبها وجود دارد ، دو حفره در دو قطب ایجاد می‌شود ، مانند وقتی كه چایی شیرین را به هم می‌زنید ، و در این حفره‌ها آلاینده‌ها متمركز می‌شوند و اثر تخریبی بیشتری پیدا می‌كنند . دیگر اینكه اصولا لایه استراتوسفر كه در بالای آن لایه اوزون قرار دارد در دو قطب باریكتر است . این لایه در استوا به طور متوسط 18 كیلومتر ، در مناطق معمولی 12 كیلومتر ، و در قطبها به طور متوسط 8 كیلومتر می‌باشد .

تخریب لایه اوزون در سالهای اخیر به علت آنكه كشورهای صنعتی تدابیر خاصی برای جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به جو داشته‌اند ، روند رو به بهبودی داشته است . اما در تابستانها كه جلبكها رشد و نمو بیشتری دارند ( همانطور كه می‌دانید مقداری C FC طبیعی از تجزیه جلبكها حاصل می‌شود. ) یا هوا جریان بیشتری دارد و آلاینده‌ها بیشتر وارد جو می‌شوند ( در زمستان ممكن است به علت بارشهایی كه وجود دارد مقادیر زیادی از آلاینده‌ها وارد زمین شوند كه البته آن هم اثرات سوء خودش را دارد ) ممكن است این تخریب بیشتر صورت گیرد .
اخیراً دانشمندان علت ایجاد حفره در لایه اوزون را گرداب های سنگین ، كه در قطب جنوب جریان دارند ، می دانند . در زمستان در طول شبهای قطبی، نور خورشید درتمام سطح قطب جنوب در دسترس نیست ، به همین دلیل در این قطب در لایه استراتوسفر طوفان هاى سنگینی گسترش مى یابند كه به آن ها "گرداب قطبی"(polar vortex) مى گویند . گرداب قطبی می تواند ذرات سازنده هوا را تجزیه كند .
این گرداب ها باعث ایجاد ابرهاى سردی می شوند كه بر فراز قطب جنوب جریان می یابند. كه به این ابرها "ابر استراتوسفر قطبی" (polar stratosphere cloud) می گویند.اختصار آن psc است. Pscها بسیار سرد هستند و دمای آن ها حدود 80- سیلسیوس است.* Psc از نیتریك اسید تری هیدرات (nitric acid trihydrate) تشكیل شده است و با ابرهایی كه ما آن ها را در آسمان می بینیم كاملاً متفاوتند. پس این ابرهای اسیدی می توانند لایه اوزون را تخریب كنند. "بنایراین با استناد به تحقیقات انجام یافته ،موارد زیر را می توان از عوامل موثر در تخریب لایه اوزون دانست:
1) محور زمین به گونه اى مى باشد كه نور خورشید به قطب شمال بیشتر از قطب جنوب مى تابد به همین دلیل ضخامت لایه اوزون در قطب شمال بیشتراز ضخامت آن در قطب جنوب مى باشد ( زیرا ما گفتیم كه پیوند میان مولكول اكسیژن و اتم اكسیژن در مولكول اوزون بسیار ضعیف مى باشد و ممكن است با كوچكترین برخورد از هم جدا ویا با دریافت كوچكترین انرژى(مانند انرژى تابشى خورشید ) به حالت اولیه خود برگردند)
2)از مورد دوم نتیجه مى گیریم كه هواى قطب جنوب سردتر از هواى قطب شمال مى باشد ، بنابراین هواى گرم هنگامى كه بر اثر جریان هایى به قطب جنوب مى روند ، چون سبك مى باشند ،به سمت بالا مى روند و موجب نابودى لایه هاى اوزون برفراز قطب جنوب مىشوند.
3) در زمستان نور خورشید كاملاً در تمام سطح قطب جنوب در دسترس نمی باشد، واین امر باعث كاهش دما و تشكیل ابرهای psc می شود .
4) ابرهای psc اسیدی هستند و به همین دلیل آن ها به لایه اوزون آسیب می رسانند."
تخریب لایه اوزون بیشتر در قطبین ایجاد می‌شود به چند علت : یكی اینكه ، چون گردش وضعی زمین از غرب به شرق است به دلیل نیروی گریز از مركزی كه در دو قطبها وجود دارد ، دو حفره در دو قطب ایجاد می‌شود ، مانند وقتی كه چایی شیرین را به هم می‌زنید ، و در این حفره‌ها آلاینده‌ها متمركز می‌شوند و اثر تخریبی بیشتری پیدا می‌كنند . دیگر اینكه اصولا لایه استراتوسفر كه در بالای آن لایه اوزون قرار دارد در دو قطب باریكتر است . این لایه در استوا به طور متوسط 18 كیلومتر ، در مناطق معمولی 12 كیلومتر ، و در قطبها به طور متوسط 8 كیلومتر می‌باشد .

تخریب لایه اوزون بیشتر در قطب جنوب صورت می‌گیرد ، چونكه در سمت قطب جنوب به نسبت قطب شمال خشكیهای بیشتری وجود دارد ؛ به عنوان مثال در عرض جفرافیایی 90 درجه شمال اقیانوس منجمد شمالی واقع است ، درحالیكه در همین عرض جغرافیایی جنوب استرالیا وجود دارد كه از نظر صنعتی خیلی هم فعال و آلوده كننده هم هست .

پیروز و سربلند باشید.