پرسش

جبار باغچه بان که بود

پاسخ

میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه بان پدر که اصلیت جدش تبریزی بود در سال 1264 در شهر ایروان پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان به دنیا آمد.

وی تا 34 سالگی به فعالیت مطبوعاتی در روزنامه ها اشتغال داشت و پس از انقلاب روسیه و کشمکش های قومی و فرهنگی در سال 1298 به ایران آمد و در مرند و سپس در تبریز به آموزگاری در مدارس دولتی مشغول شد.

پدر آموزش ناشنوایان با توجه به نارسایی های آموزشی در تدریس الفبای فارسی روش تازه ای ابداع کرد که در عمل با موفقیت زیادی همراه بود.

وی در دو کتاب برنامه کار آموزگار و کتاب الفبای آسان که در سالهای 1302 و 1303 منتشر شد این روش را به دیگران معرفی کرد.

کتاب الفبای آسان نخستین کتاب آموزش الفبا در نوع خودش محسوب می شود.

در روش استاد باغچه بان که ترکیبی از روش مکتب خانه ها و مدارس قدیم ایران و روش مدارس نوین آن روز است که ابتدا دانش آموز با کلمه آشنا می شود و در قالب آن کلمه حروف جدید را می آموزد و کلمه و اجزای آن به طور همزمان به دانش‌آموز آموخته می شود.

باغچه‌ بان را باید نخستین کسی دانست که در ایران , آموزش سمعی بصری را به دستگاه آموزشی ایران وارد کرد.

وی نخستین بار به فکر تعلیم و تربیت کودکان ناشنوا افتاد و نخستین دبستان ناشنوایان را در چهار راه حسن آباد در خانه‌ای محقر تاسیس کرد.

باغچه بان روش آموزش الفبای دستی را اختراع کرد و هنگام تعلیم و تربیت به روش دیگری دست یافت که امروزه آن روش به نام روش ترکیبی معروف است و با گذشت این همه سال به عنوان مترقی ترین روش در مدارس سراسر ایران استفاده می شود.

وی با نوشتن کتابهای دیگر همچون بازیچه الفبا 1311 و دستور تعلیم الفبا 1314 و الفبای سربازان 1323 و الفبای خود آموز برای سالمندان 1326 و اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا ,1327روش ترکیبی را به تکامل رساند , روشی که هم اکنون نیز با تغییراتی به عنوان مترقی‌ترین روش آموزشی همچنان در مدارس ایران مورد استفاده قرار می گیرد.

باغچه بان با تشویق مدیر کل فرهنگ آذربایجان نخستین کودکستان تحت پوشش وزارت معارف باغچه اطفال را در مقصودیه کوچه انجمن در 23 اردیبهشت 1303 شمسی راه اندازی کرد و کلمه باغچه بان را به عنوان نام خانوادگی خویش برگزید و به جبار باغچه بان معروف شد.

باغچه بان به طور اتفاقی و بدون یک برنامه از پیش تعیین شده به صحنه آموزش ناشنوایان وارد شد.

وی همچنین در سال 1303 نخستین بار در ایران آموزش دو کودک کر و لا‌ل مادرزاد را برعهده گرفت.

این دو کودک شش ماه بعد در حضور مردم , فرهنگیان و حتی اعضای کنسولگری ها برای مردم خواندند و روی تخته سیاه دیکته نوشتند به این ترتیب جبار باغچه بان آموزش کودکان کرولا‌ل را پایه گذاری کرد.

جبار باغچه بان بدون تعلیمات کلاسیک و نوین با سعی و کوشش به رموز صداهای زبان دست یافت و روش الفبای دستی رااختراع کرد که در آن تلفظ هر حرف را با شکل انگشتان و محل گذاشتن دست بر سینه یا نگاهداشتن آن در مقابل دهان نشان می دهد و به علت تاکید زیاد روی تلفظ و لبخوانی به الفبای گویای باغچه بان شهرت یافت و با چاپ در کتاب الفبای گویا به سال 1329 شمسی به تکامل رسید.

باغچه بان سال 1311 شمسی به تهران آمد و تلاش برای تاسیس دبستان ویژه کرولالها را آغاز کرد.

وی در محلی کوچک و محقر آموزش پنج کودک کرولال را بر عهده گرفت.

ده سال بعد جمعیت حمایت از کودکان کرولال به ثبت رسید.

باغچه بان در 1322 شمسی بار دیگر قلم در دست گرفت و به نشر نخستین شماره مجله زبان در اول بهمن 1323 شمسی پرداخت.

نخستین دوره یک ساله تربیت معلم در سال 1335 شمسی در دبستان باغچه بان تشکیل شد.

دو کتاب ارزشمند روش آموزش کرولالها و حساب کرد که شامل آخرین نظریات آموزشی باغچه بان است و در سالهای 1343 و 1344 شمسی منتشر شد.

سرانجام سازمان برنامه و بودجه به امور مالی دبستان کرولالهای باغچه‌بان توجه بیشتر کرد و از سال 1345 شمسی کد بودجه‌ای در بودجه کل ایران به نام آن دبستان اختصاص داد.

باغچه بان آموزگار کودکان کرولال سرانجام درسن 80 سالگی پس از یک بیماری کوتاه چهار روزه در چهارم آذر سال 1345 شمسی چشم از جهان فرو بست.

از او بیش از 30 تالیف در آموزش کودکان , ناشنوایان , سامندان و ادبیات برجای مانده است.

وی مردی خود ساخته و مبتکر و خلاق و فعال بود که با کمترین امکانات و با سعی و کوشش فراوان نقشی فراموش نشدنی در آموزش کودکان ایران به ویژه کودکان کرولال ایفا کرد .
آثار به جا مانده از او عبارتند از :
1- زندگانی کودکانه
2-