پرسش

با سلام
1. روغن موتور چیست و چگونه تولید می شود؟
2. عدد ستان چیست؟
3. روغن موتور و درجه بندی آن بر چه اساس است و به چه دسته هایی تقسیم بندی می شود؟

با تشكر

پاسخ

به طور كلی از برشهای سنگین و میانی نفت خام بدست آمده از برج تقطیر ، برای ساخت انواع روان‌كننده استفاده می‌كنند. روغن‌های روان كننده همان هیدروكربنهای نسبتا" سنگین‌تر هستند كه می‌توان فرمول C15H34 و كمی بالاتر یعنی C18H38 را برای ساخت انوع روغن‌های موتور در نظر گرفت. درواقع این هیدروكربنها روغن پایه هستند. اما روغن پایه‌ِ تنها، برای استفاده به عنوان روغن موتور مناسب نیست بلكه باید برای بالا بردن كیفیت و بهبود خواص روغن موتور یك سری افزودنی‌ها به این روغن پایه اضافه نمود. سپس با توجه به نوع و میزان افزودنی‌ها آنها را طبقه‌بندی می‌كنند.
تمام روغن‌های با كیفیت بالا ، مجموعه‌ای از مواد افزودنی هستند كه با درصد وزنی یا حجمی مشخص ، به روغن پایه اضافه و با آن مخلوط می‌شوند تا بتوانند موتور را براساس مشخصاتی كه توسط سازندگان موتور تعیین شده است ، حفاظت كنند.
برای مثال یك روغن موتور با سطح مرغوبیت API CE حدود22درصد ماده افزودنی دارد . یك روغن باسطح مرغوبیت API SH/CG-4 حتی ممكن است دارای درصد ماده افزودنی خیلی بیشتر از ماده افزودنی در روغن با سطح مرغوبیت API CE باشد تا بتواند موتورهای توربوشارژ دیزلی و یا بنزینی را كه تحت شرایط بسیار سخت كار می‌كنند ، حفاظت كند.
انواع بسیار زیادی از مواد افزودنی در دسترس هستند. این مواد بر اساس قابلیت‌های آنها در حفاظت از موتور ، انتخاب می‌شوند. هم‌چنین این مواد براساس توانایی آنها در رابطه با مخلوط شدن با روغن های پایه مورد استفاده در كارخانه‌های روغن سازی انتخاب می‌شوند. انواع مختلف مواد افزودنی عبارتند از :

مواد افزودنی پاك كننده -متفرق كننده:
این مواد افزودنی با روغن پایه مخلوط می‌شوند تا قطعات موتور را تمیز كرده و آلودگی‌های تمیز شده و ذرات حاصل از احتراق را به صورت معلق در روغن نگه‌دارند. نتیجه این عمل جلوگیری از تشكیل لجن و ایجاد رسوب، روی قطعات مختلف موتور است. این مواد هم‌چنین اسیدهای موجود در روغن را كه در اثر اكسیداسیون روغن و هم‌چنین احتراق سوخت‌های با كیفیت پایین ایجاد می‌شوند، خنثی می‌كنند. اگر این مواد مقدار زیادی از آلودگی‌ها را در روغن معلق نگه‌دارند و هم‌چنین اسیدهای زیادی را خنثی كنند، به تدریج كیفیت آنها كاهش یافته و خاصیت خود را از دست خواهند داد. وجود این مواد در روغن، باعث ایجاد خاصیت قلیایی در آن می‌شود. این خاصیت را با عدد بازی كل (TBN) نشان می‌دهند.
مواد افزودنی پاك‌كننده كه در روغن موتور به‌كار می‌روند، از نوع تركیبات آلی- فلزی (فلزات كلسیم، باریم و منیزیم) هستند. این تركیبات دارای دو خاصیت قلیایی، اسیدهای موجوددر روغن را خنثی كرده، در نتیجه از خوردگی موتور جلوگیری می كنند. هم‌چنین با ایجاد یك لایه روی ذرات آلودگی موجود در روغن، از چسبیدن این ذرات به قطعات موتور و در نتیجه تولید رسوب روی این قطعات جلوگیری می‌كنند. بعضی از انواع پاك كننده ‌ها نیز باعث باردار كردن آلودگی‌های موجود در روغن می‌شوند. این عمل باعث می‌شود كه این ذرات (آلودگی‌ها) یكدیگر را دفع كرده و از تجمع آنها و ایجاد لجن جلوگیری كنند.
مواد متفرق كننده مورد استفاده در روغن موتور از نوع مواد پلیمری بدون خاكستر هستند و دو خاصیت دارند. با حل كردن اسیدهای موجود در روغن، خوردگی كنترل می‌شود، به طوری كه به اسیدها اجازه داده نمی‌شود با سطوح فلزی تماس حاصل كنند. هم‌چنین این مواد آلودگی‌ها، ذرات كربنی و لجن‌ها را در روغن به صورت معلق در آورده، از ایجاد رسوب جلوگیری می‌كنند.
استفاده از دو ماده افزودنی پاك كننده و متفرق كننده با هم ، باعث می‌شود كه خاصیت خنثی‌كنندگی و معلق نگهداشتن آلودگی‌ها در روغن خیلی زیاد شود، به طوری كه اثر آن نسبت به زمانی كه فقط یكی از این دو ماده افزودنی استفاده شود، بسیار زیادتر خواهد بود. همان‌طور كه پیش‌از این گفته شد، به تدریج كه مواد افزودنی اسیدها را خنثی كرده و آلودگی‌ها را در روغن معلق نگه می‌دارند، كیفیت خود را از دست خواهند داد. به همین دلیل است كه پس از مدتی كاركرد، روغن باید تعویض شود.

مواد افزودنی ضد سایش: این مواد افزودنی از سایش قطعات موتور كه در اثر تماس فلز به فلز رخ می‌دهد، جلوگیری می‌كنند. هم‌چنین قطعات موتور را از خوردگی توسط اسیدهای تولیدی در روغن نیز حفاظت می‌كنند. به‌طور كلی این مواد با ایجاد یك لایه روی قطعات موتور، آنها را محافظت می‌كنند.
این مواد در اثر كاركرد زیاد، خاصیت خود را از دست می‌دهند و دیگر قادر به حفاظت قطعات نخواهند بود. یكی از معروف‌ترین مواد افزودنی ضدسایش كه در روغن موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد ، ماده افزودنی دیتیوفسفات روی(ZDDP) است. بعضی از مواد افزودنی ضد سایش در درجه حرارت‌های كاركرد بالای ر100 درجه سانتیگراد تجزیه می‌شوند. به همین دلیل است كه باید از مواد افزودنی ضد سایش كمكی در شرایط كاركرد درجه حرارت بالا نیز استفاده شود.

مواد افزودنی ضداكسیداسیون: این مواد از حملة اكسیژن به روغن پایه كه باعث اكسید شدن روغن پایه و در نتیجه افزایش گرانروی آن (سفت شدن آن) می‌شود، جلوگیری می‌كنند. اگر در حین كاركرد، روغن سفت شود، نشان دهنده این موضوع است كه عمل اكسیداسیون در روغن رخ داده است. در نتیجه اكسیداسیون، اسیدهای آلی تولید می‌شوند. اسیدهای تولید شده به یاتاقان‌های مس- سرب حمله كرده و باعث خوردگی آنها می‌شود.
با توجه به مطالب فوق، اكسید شدن روغن باعث سفت شدن آن می‌شود و در نتیجه روغن نمی‌تواند به راحتی جریان یافته و به تمام قطعات برسد. این امر منجر به افزایش سایش و درجه حرارت كاركرد ماشین خواهد شد . هم‌چنین اكسید شدن روغن، باعث تولید اسیدهای آلی و در نتیجه ایجاد خوردگی در یاتاقان‌های از جنس مس - سرب خواهد شد .

مواد افزودنی بهبود دهنده شاخص گرانروی (VII) Viscosity Index Improver :
این مواد باعث كم شدن تغییرات گرانروی در برابر تغییرات درجه حرارت می‌شوند. به عبارت دیگر با افزایش این مواد به روغن، از شل شدن زیاد روغن، در اثر افزایش درجه حرارت و سفت شدن زیاد آن در اثر كاهش زیاد درجه حرارت جلوگیری می‌شود . ایـن مواد در ساخت روغـن‌هـای چنـد درجـه مثـلSAE،W-30 یاSAE 14W-40 ، مورد استفاده قرار می‌گیرند .
انواع مختلفی از مواد افزودنی بهبود دهنده شاخص گرانری وجود دارد . این مواد تركیبات شیمیایی(مثل: پلی بوتن‌ها - پلی متا اكریلات‌ها، الفین كوپلیمرها، استرهای استایرن، پلی ایزوبرن و ...) هستند كه در كم كردن مصرف سوخت، بهبود خواص جریان در درجه حرارت‌های پایین و جلوگیری از تشكیل كریستال‌های واكس در روغن نقش دارند. در حال حاضر كوپلیمرهای الفین‌ها به خاطر قیمت ارزان و راندمان بسیار خوب در موتورها، به طور وسیعی در فرمولاسیون روغن‌های موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استرهای استایرن نیز به طور خیلی زیاد، در فرمولاسیون روغن‌های دنده به‌كار برده می‌شوند . پلی متا اكریلات‌ها دارای خواص جریان بسیار خوب در درجه حرارت‌های پایین هستند و از تشكیل كریستال واكس نیز در روغن جلوگیری می‌كنند . در نتیجه باعث می‌شوند كه نقط ریزش روغن نیز پایین برود.

مواد افزودنی ضدزنگ: این مواد باعث كاهش و یا زنگ زدگی داخل موتور، از طریق خنثی كردن اسیدها و جلوگیری از رسیدن رطوبت به سطوح فلزی می‌شوند.

مواد افزودنی ضدكف: این مواد افزودنی كشش سطحی روغن را كم كرده و اجازه می‌دهند كه هوای حبس شده در روغن، از درون آن فرار كند . این عمل باعث جلوگیری از كف كردن بیش‌از اندازه روغن می‌شود. هم‌چنین این مواد به علت كم كردن تماس روغن با اكسیژن، تا حدودی از اكسیداسیون روغن نیز جلوگیری می‌كنند.

بهبود دهنده‌های اصطكاك: این مواد باعث كاهش اصطكاك داخلی روغن می‌شوند. كم شدن اصطكاك نیز مصرف سوخت را كم می‌كند.

مواد افزودنی پایین آورنده نقطه ریزش: نقطه ریزش روغن، پایین‌ترین درجه حرارتی است كه در آن درجه حرارت (تحت شرایط استاندارد آزمایش) روغن می‌تواند جریان داشته باشد. بسیاری از روغن‌ها دارای مقداری واكس محلول هستند . اگر این روغن‌ها سرد شوند واكس‌های حل شده در آنها شروع به تشكیل كریستال می‌كنند. شكل ساختمانی این كریستال‌ها به نحوی است كه مقداری روغن در داخل آنها به دام می‌افتد. وقتی این كریستال‌ها به اندازه كافی رشد كنند، باعث می‌شوند كه روغن از حالت مایع بودن خارج شود. مواد افزودنی پایین آورنده نقطه ریزش از تشكیل كریستال‌ها در روغن جلوگیری كرده، باعث می‌شوند كه روغن در درجه حرارت‌های پایین یخ نزند و به خوبی جریان داشته باشد.




مواد افزودنی بازدارنده خوردگی: در سیستم روغن‌كاری ممكن است انواع مختلفی از خوردگی به وجود آید. یكی از بدترین انواع خوردگی‌ موجود در سیستم، خوردگی حاصل از اسیدهای آلی است كه در روغن تولید می‌شود، این اسیدها به سطوح یاتاقان‌ها حمله كرده و باعث خوردگی آن‌ها می‌شوند. مواد افزودنی بازدارنده خوردگی یك لایه روی سطوح فلزی ایجاد كرده از رسیدن اسیدها‌ی آلی به سطوح فلزی جلوگیری می‌كنند. در نتیجه از خوردگی سطوح فلز جلوگیری می‌شود.
یادآوری: این موضوع خیلی مهم است كه روغن پایه به تنهایی نمی‌تواند یك موتور را به طور كامل حفاظت كند و باید از بسته‌های مواد افزودنی در روغن استفاده كرد، تا حفاظت از موتور به خوبی صورت گیرد. وقتی كه بسته مواد افزودنی در روغن خواص خود را از دست بدهد، افزایش گرانروی، تولید لجن، خوردگی یاتاقان‌ها و سایش در موتور بیشتر خواهد شد. اگر روغن موتور دارای كیفیت خوبی نباشد، این مشكلات سریع‌تر رخ می‌دهند. به همین دلیل است كه باید از روغن‌های با سطح مرغوبیت بالا استفاده كرد تا مشكلات ذكر شده هر چه دیرتر اتفاق افتد. جداول سه گانه راهنمای خوبی برای شناخت انواع مواد افزودنی و اثرات آن‌ها در روغن موتور است.
درفرمول یك نمونه روغن ‌موتور دیزلی با سطح مرغوبیت API CE ، SAE 15W-40ر،9درصد بهبود دهنده شاخص گرانروی ،13 درصد بسته ماده افزودنی و 78 درصد روغن پایه به كار رفته است.
با توجه به اعداد جدول ، ملاحظه می‌شود كه برای فرمولاسیون یك روغن با سطح مرغوبیت API CE ، معادل22درصد ماده افزودنی به كار برده شده است.
همان طور كه در جدول ملاحظه می‌شود، بیش از94درصد از بسته ماده افزودنی را مواد افزودنی پاك كننده، متفرق كننده، ضدسایش و ضداكسیداسیون تشكیل می‌دهند. در روغن‌های صنعتی، علاوه بر مواد افزودنی (كه پیش از این توضیح داده شد) ممكن است مواد زیر نیز موجود باشند:
امولسی فایرها: باعث تولید امولسیون آب در روغن می‌شوند.
دی‌مولسی فایرها: باعث جدا شدن سریع آب و روغن از یكدیگر می‌شوند.
مواد سفت كننده: باعث سفت شدن روغن می‌شوند.
بیوسایدها: از رشد باكتری‌ها در روغن و سوخت‌های دیزلی جلوگیری می‌كنند.
عوامل ژل كننده: (برای گریس) باعث ژله‌ای شدن گریس می‌شوند.
تمام تولید كنندگان و مصرف كنندگان بر این موضوع كه مواد افزودنی باید در حین انبارداری پایدار بوده، بوی زننده نداشته و غیر سمی باشند و نیز به وسیله امكانات معمولی حمل و نقل قابل جابه‌جا شدن باشند ، تاكید دارند.

روغن كاری موتورهای با سوخت گاز طبیعی ثابت
روغن مورد نیاز موتورهایی كه با گاز طبیعی كار می‌كنند، با روغن‌های مورد استفاده در موتورهای بنزینی و دیزلی متفاوت هستند. این موتورها می‌توانند تا16 سیلندر و9هزار اسب بخار قدرت داشته باشند . ظرفیت روغن این موتورها100تا600 لیتر است و سرعت آنها نیز از300تا2هزار دور در دقیقه است. گاز طبیعی مورد استفاده در این موتورها دارای دامنه وسیعی از تغییرات كیفی می‌باشد . این گازها می‌توانند گاز طبیعی شیرین (بدونH2S) و یا گاز طبیعی ترش (دارای H2S) همراه با منواكسید كربن، نیتروژن و یا حتی گازهای با كیفیت بسیار پایین حاصل از تجزیه فضولات در زیر زمین باشد.
بیشتر این موتورها توبوشارژ دو زمانه یا چهار زمانه هستند. این موتورها اغلب برای كاركرد كمپرسورهای گاز و ژنراتورهای تولید برق در نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
موتور و كمپرسور به وسیله یك شفت به یكدیگر متصل می‌شوند. موتورهای گاز طبیعی‌سوز، دارای نیازهای مخصوص به خود هستند كه با نیازهای موتورهای دیزلی و بنزینی تفاوت دارد. این مساله به علت عوامل زیر است:
1- بیشتر این موتورها در فضاهای بسته كار می‌كنند در نتیجه درجه حرارت محیط اطراف این موتورها بسیار بالا است.
2- فرآیند احتراق در این موتورها خیلی تمیز است. بنابراین مقدار ذرات كربن تولیدی در این موتورها بسیار كم است و در نتیجه نیاز به درصد بالایی از مواد افزودنی پاك‌كننده نیست.
3- از آن‌جا كه در این موتورها از سوخت متان استفاده می‌شود، بنابراین مشكل رقیق شدن روغن توسط سوخت وجود ندارد . ولی چون درجه حرارت احتراق بالاتر از درجه حرارت احتراق در موتورهای بنزینی و دیزلی است، مشكل رقیق شدن روغن در اثر ازدیاد درجه حرارت خیلی جدی است و باید به طور حتم این موضوع در نظر گرفته شود.
4- درجه حرارت بالای احتراق در این موتورها باعث اكسیداسیون و نیتراسیون روغن می‌شود.
5- در بیشتر مواقع سرعت كاركرد این موتورها ثابت است . بنابراین مستعد تشكیل رسوب هستند.
6- سایش محل نشست سوپاپ دود و یا سوختن این سوپاپ‌ها از مسائل مهم در موتورهای گاز طبیعی سوز است.
سایش محل نشست سوپاپ ، عبارت است از سایش تدریجی محلی كه سوپاپ روی سرسیلندر می‌نشیند و این عمل به علت روغن كاری نامناسب و یا رسوب خاكستر نرم ناكافی در محل نشست سوپاپ ایجاد می‌شود. وجود رسوب خاكستر نرم به اندازه كافی در محل نشست سوپاپ ایجاد می شود. وجود رسوب خاستر نرم به اندازه كافی در محل نشست سوپاپ، به مقدار زیادی از این سایش جلوگیری می‌كند.
در بعضی مواقع سایش ممكن است به اندازه‌ای زیاد باشد كه روی سطح و یا داخل محل نشست سوپاپ شیار ایجاد شود . بسته به طراحی موتور، عوامل متعددی می‌توانند باعث این موضوع شوند . فرمولاسیون روغن ( كه در میزان رسوب خاكستر اثر دارد)، گرانروی روغن، درجه حرارت كاركرد، درجه حرارت گازهای خروجی از اگزوز ، كیفیت گاز طبیعی ، خصوصیات طراحی موتور و نسبت هوا به سوخت از عواملی هستند كه در بررسی صدمه دیدن محل نشست سوپاپ باید مورد نظر قرار گیرند.
برای كسانی كه با این موتورها بیشتر سر و كار دارند ، رسوب خاكستر بیشتر از موارد دیگر مورد نظر است .

رسوب خاكستر ”ASH DEPOSIT” : رسوب خاكستر عبارت است از باقیمانده‌ای كه پس از سوختن روغن و در حین عملكرد موتور ، روی قطعات باقی می‌ماند . این خاكستر از سوختن پاك‌كننده‌های فلزی (تركیبات كلسیم ، باریم و منیزیم) موجود در روغن ایجاد می‌شود . اگر مقدار این رسوبات به اندازه كافی باشد ، از سایش محل نشست سوپاپ جلوگیری می‌كند . از طرف دیگر اگر مقدار این رسوبات بیش از حد باشد ، مضر خواهد بود . بنابراین سازندگان روغن باید دقت زیادی در تعیین نوع مواد افزودنی پاك كننده و ضدسایش و هم‌چنین مقدار آن‌ها در روغن مورد استفاده در موتورهای گاز طبیعی سوز داشته باشند .
در انتخاب و كاربرد مواد افزودنی می‌بایست توصیه‌های سازندگان موتور را نیز مد نظر قرار داد . به هر حال ، طبقه‌بندی كیفی API برای روغن‌های مورد استفاده در موتورهای گازطبیعی‌ سوز وجود ندارد .
برای اندازه گیری درصد خاكستر روغن ، مقدار مشخصی از روغن را وزن كرده و سپس آن را می‌سوزانند . روی باقیمانده حاصل از سوختن ، چند قطره اسید سولفوریك اضافه كرده و مخلوط را دوباره می‌سوزانند . با وزن كردن باقیمانده خاكستر ، درصد آن را در روغن محاسبه می‌كنند. روغن‌هایی كه دارای فلز نیستند ، تولید خاكستر نیز نمی‌كنند .

نیتراسیون : یكی از مهم‌ترین مشكلاتی كه برای روغن موتورهای گازطبیعی سوز رخ می‌دهد، نیتراسیون آن است و شدت آن بسیار بیشتر از نیتراسیون روغن در موتورهای بنزینی و دیزلی است . علت این امر درجه حرارت بالای فرآیند احتراق در موتورهای گاز طبیعی سوز است . این درجه حرارت بالا باعث تولید No2 می‌شود . عمل نیتراسیون عبارت است از واكنش شیمیاییNo2 با مولكول‌های روغن . نتیجه این واكنش ، سفت شدن زیاد روغن ، افزایش رسوب روی بدنه پیستون و تولید لجن در روغن است. وقتی درجه حرارت روغن در كارتل به حدود ر57 درجه‌سانتیگراد برسد عمل نیتراسیون بسیار مشخص است . البته در درجه حرارت‌های پایین‌تر نیز عمل نیتراسیون رخ می‌دهد .
شرایط لازم برای انجام واكنش نیتراسیون ، با شرایط لازم برای عمل اكسیداسیون فرق زیادی دارد. عمل اكسیداسیون در درجه حرارت‌های بالاتر رخ داده و به صورت واكنش‌های زنجیره‌ای ادامه می‌یابد.

نسبت هوا به سوخت: تشكیل گازهای آلاینده NO x در اگزوز اتوموبیل ، بستگی به میزان هوا نسبت به سوختی دارد كه در طراحی موتور ، به‌منظور كاركرد طبیعی آن ، در نظر گرفته شده است . این نسبت‌ها به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند .

استوكیومتری: نسبت هوا به سوخت به طور تقریبی 17:1 - 15/5:1 است.
سوخت رقیق (Lean Burn ): كه در آن نسبت هوا به سوخت كمتر از28بر1 است . این نسبت ، تولید NOx را كم می كند ولی كاهش تولید NOx به طور حتم منجر به كم شدن نیتراسیون روغن نمی‌شود.
خیلی از موتورها ممكن است از مبدل‌های كاتالیستی در اگزوز استفاده كنند . این مبدل‌ها باعث كم كردن هیروكربورهای سوخته نشده ، منواكسید كربن و اكسیدهای نیتروژن در گازهای خروجی از اگزوز می‌شود . از آن‌جایی كه كاتالیست ممكن است با بعضی از مواد افزودنی وارد واكنش شود ، باید در استفاده از مواد افزودنی ضد سایش(ZDDP) كه دارای عناصر فسفر و روی هستند ، بیشتر دقت كرد.
در بیشتر موارد سیستم‌های كاتالیستی ، با روغن‌هایی كه دارای مواد پاك كننده فلزی و مواد ضد سایش فسفره تا میزان ppmر300 باشند ، مشكلی ندارند .
بعضی از موتورها ممكن است شرایط بسیار آسانی را برای نیتراسیون روغن فراهم كند ، به طوری كه در كمتر از500 ساعت كاركرد ، روغن نیتره می‌شود . در صورتی كه شرایط عملكرد بعضی از موتورهای دیگر طوری است كه عمل نیتراسیون حتی پس‌از هزار ساعت كاركرد نیز اتفاق نمی‌افتد .
نسبت هوا به سوخت ، بیشترین تاثیر را در نیتراسیون دارد . حداكثر تولید NOx در نسبت هوا به سوخت19بر1 تولید می‌شود .
معمولاً اپراتورها برای كاربرد‌‌های به خصوصی ، نسبت هوا به سوخت مشخصی را انتخاب می‌كنند . یك سوخت غنی با نسبت هوا به سوخت15/5بر1برای تولید توان بیشتر و یك سوخت رقیق ، با نسبت هوا به سوخت17بر1 از نظر اقتصادی مهم است .
اگر شما بخواهید كه موتور شما بهترین شرایط اقتصادی (از نظر مصرف سوخت ) را داشته باشد ، تولید اكسیدهای ازت بسیار زیاد خواهد شد .
دومین عاملی كه در نیتراسیون روغن باید در نظرگرفته شود ، درجه حرارت روغن است . سرعت اكسیداسیون روغن در حرارت‌های بالاتر از95 درجه‌سانتیگراد افزایش می‌یابد . در صورتی كه نیتراسیو ن روغن ، با كاهش درجه حرارت روغن افزایش می‌یابد . نیتراسیون روغن در حرارت57درجه سانتیگراد ویا كمتر سرعت می‌یابد . بعضی از سازندگان موتور ، حرارت عملكرد82 درجه سانتیگراد را برای روغن در حین كار موتور توصیه می‌كنند ، تا در آن حرارت ، سرعت اكسیداسیون و نیتراسیون كم شود .
مصرف روغن نیز روی فرآیند نیتراسیون تاثیر دارد . شركت‌های تولید كننده روغن ، مواد بازدارنده نیتراسیون و اكسیداسیون را به روغن‌های مورد استفاده در موتورهای گازطبیعی سوز اضافه می‌كنند . این مواد افزودنی ، تركیباتی را كه باعث واكنش‌های نیتراسیون و اكسیداسیون می‌شوند ، خنثی می‌كنند . تركیبات فنل و دی‌تیوفسفات روی ، از مهمترین بازدارنده‌ها هستند . برای انتخاب روغن مناسب موتورهای گاز طبیعی سوز باید به توصیه سازندگان موتور توجه شود . تعویض به موقع روغن یك راه حل برای افزایش طول عمر موتور است .
كنترل فرآیند نیتراسیون نیز یكی از عوامل موثر در افزایش طول عمر روغن است . جمع شدن رسوبات ، باعث كم شدن عمر موتور می‌شود . تعویض به موقع روغن ، قبل از تجمع رسوبات ، باعث حل این مشكل می‌شود .
زمان دقیق تعویض روغن فقط به وسیله آنالیز دقیق روغن توسط آزمایشگاه‌های معتبر مشخص می‌شود . سازندگان موتور نیز زمان‌های مختلفی را برای تعویض روغن موتورهای خود توصیه می‌كنند.
اكسیداسیون و نیتراسیون روغن توسط آزمایش IR قابل بررسی است . در این آزمایش ، نور مادون قرمز از داخل نمونه روغن عبور داده می‌شود . با اندازه‌گیری مقدار نور جذب شده توسط روغن ، اكسیداسیون و نیتراسیون روغن اندازه‌گیری می‌شود.



موتورهای قطار و كشتی
موتورهای مورد استفاده در قطارها، نیاز به روغن‌های دیزل با كیفیت بالا و درجه گرانــروی ر40 SAE دارند. دربسیاری از این موتورها كه یاتاقان‌های آنها از نقره ساخته شده است، نباید از روغن‌هایی كه دارای بیش از ppm ر10 فلز روی هستند (ماده افزودنی ضدسایش ZDDP) استفـاده كرد. چـون اگر مقدار روی بیش ازppm ر10 باشد ، در اثر واكنش الكتروشیمیایی، یاتاقان‌های نقره‌ای خورده می‌شوند.
در موتورهای دیزلی مورد استفاده در قطار و كشتی، كه از سوخت‌های با گوگرد زیاد (ر0/5 درصد و بالاتر) استفاده می‌كنند، باید از روغن‌هایی استفاده شود كه خاصیت قلیایی بالایی داشته و سیستم مواد افزودنی پاك كننده و متفرق كننده موثری نیز داشته باشند.
برای خنثی كردن اسیدهای حاصل از احتراق در این موتورها ، روغن مورد استفاده باید حداقل دارای عدد بازی حدود13 باشد. در بعضی از موتورهای دریایی، برای جلوگیری از خوردگی، ممكن است نیاز به روغن‌هایی با عدد بازی حدود30 باشد.
?
عدد ستان یك مقیاس برای بهسوزی سوختهای دیزلی است مانند عدد اكتان برای بنزین.
می‌دانید كه میزان خاصیت ضد‌تق‌تق یك سوخت بنزینی معین از عدد اكتان آن مشخص می‌شود. عدد اكتان بنزین عددی است كه بطور قراردادی برای ایزواكتان كه سوخت خوبی است، معادل 100 و برای هپتان نرمال كه سوخت بسیار بدی است، صفر تعیین شده است. عدد اكتان هر سوخت دیگری با مقایسه مخلوطی از این دو به وسیله ماشین استاندارد مخصوصی معین می‌شود. مثلا" هر گاه اثر تق‌تق مخلوط 10 حجم هپتان نرمال و 90 حجم ایزواكتان برابر باشد، عدد اكتان بنزین مزبور 90 می‌باشد.
حال عدد ستان شبیه عدد اكتان است برای سوخت‌های دیزلی. به این ترتیب كه سوخت‌های دیزلی و نحوه‌ی سوخت آنها مقایسه می‌شود با مخلوطی از ستان یا همان n – هگزا دكان كه عدد ستان 100 به آن داده می‌شود و آلفا متیل نفتالن كه عدد ستان صفر به آن داده می‌شود. سوخت دیزلی مورد نظر با این مخلوط مقایسه می‌شود. عدد ستان، به حجم ستان در مخلوطی از این دو ماده گفته می‌شود كه عمل سوختی مشابه با سوخت دیزلی مورد نظر دارد. مشابه با عدد اكتان بنزین، در سوخت‌های دیزلی، عدد ستان بالاتر نشاندهنده بازده بیشتر سوخت می‌باشد