سفر به دریاچه گهر
ایران گرامی و دوست داشتنی ما به راستی سرزمین عجایب و زیبایی‌ها است و علاوه بر گیرایی‌های فرهنگی، دارای جاذبه‌های طبیعی بسیاری نیز هست كه هریک دنیایی از مناظر چشم نواز و دل انگیز را در خود جای داده‌اند.
یكی از این دیدنی‌ها دریاچه گهر واقع در استان لرستان است. درباره این دریاچه اطلاعات فراوانی به ثبت رسیده که بیان آنها، تكرار مكررات خواهد بود از این رو در این نوشتار از آن صرف‌نظر می شود.
هدف این نوشتار در وهله اول انتقال تجربیاتی درباره چگونگی سفر به این دریاچه و در مرحله دوم طرح پیشنهادها و البته انتقاداتی درباره عملكرد نهاد‌های مسئول در قبال این میراث طبیعی است، با این امید كه مورد توجه مسئولین قرار گیرد.
خرم آباد و 25 كیلومتری جنوب غربی شهر درود و در ارتفاع 2250 متری از سطح دریا واقع شده است. گهر در واقع شامل دو دریاچه به نام‌های گهر بزرگ (كله گهر) و گهر كوچك (كره گهر) است كه به‌طور تقریبی 100 هكتار وسعت دارند.
این دریاچه 30 میلیون ساله حاصل زلزله در بین رشته كوه‌های اشترانكوه است كه به لحاظ پوشش گیاهی و جانوری از اهمیت خاصی برخوردار است.
فصل سفر به دریاچه از نظر آب و هوایی تابستان است. هر ساله از 15 خرداد منطقه برای بازدید طبیعت گردان باز می‌شود ؛اما قبل از آن امكان ورود به منطقه نیست. البته باید در نظر داشت كه در این فصل به‌دلیل آب و هوای مناسب و هم‌چنین تعطیلات، آرامش و پاكیزگی منطقه كمی مختل می‌شود. در زمستان نیز می‌توان به منطقه سفر كرد كه این مورد تنها برای افراد دارای تجربه و تجهیزات كوهنوردی قابل توصیه است.
اگر تصمیم به سفر به دریاچه گهر دارید این نكته كلیدی را فراموش نكنید كه برداشتن لوازم سبك وزن در طول سفر سبب لذت بردن شما خواهد بود. اگرچه تصور خوردن كباب در كنار ساحل زیبا و دل‌انگیز دریاچه بسیار وسوسه‌كننده است، اما هرگاه به این فكر افتادید فورا به یادآورید كه 18 كیلومتر راه كوهستانی در پیش دارید كه می‌تواندهر فرد ولو تنومند و نیرومند را بی طاقت كند.
بگذارید مطلب را به گونه‌ای دیگر عنوان کنم، عمومی‌ترین راه دسترسی به دریاچه گهر از مسیر شهر درود به طرف روستای در‌آستانه (امامزاده پیر والی) و سپس چشمه خیه (خرم) است.
از شهر درود تا چشمه خیه حدود 17 كیلومتر جاده آسفالته است. از این‌جا به بعد راه بسته می‌شود و می‌توانید خودرو خود را در محلی كه به همین منظور تدارك دیده شده است پارك نمایید. حالا برای حمل وسایل دو راه دارید؛ یا اینكه آنها را خودتان حمل كنید كه به این ترتیب هرچه سبك‌تر باشید، راحت‌تر مسیر را طی خواهید كرد و یا اینكه بارهای خود را با الاغ یا قاطر كه توسط افراد محلی در اختیارتان قرار می‌گیرد، حمل نمایید. شاید در نگاه اول این راه حل خوب به‌نظر آید اما بد نیست بدانید كرایه خر برای هر بار طی مسیر 20هزار تومان و قاطر30 هزار تومان است.
هرچند بنابر گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی قرار بود نرخ كرایه چهارپایان بررسی و قیمت منصفانه‌ای برای آن در نظر گرفته شود اما تا به امروز كه چنین نشده و این امر در ابتدای سفر مشكلاتی را برای بازدید كنندگانی كه دارای توان مالی بالایی نیستند، ایجاد می‌كند. با توجه به این امر مسئولین می‌بایست فكری برای قیمت حمل بار نمایند و یا به فكر یك نوع دیگر از حمل‌ونقل با وسایل مدرن‌تر (هلی‌كوپتر و یا تله كابین) باشند كه البته آن هم باید با بررسی‌های كارشناسانه صورت پذیرد.
بعد از آن وارد مسیر می‌شوید و پس از طی مسافتی به محلی به نام گردنه پنبه كار می‌رسید. تا به این‌جای مسیر پوشش شبكه تلفن همراه برقرار است و به قول خودمان موبایل خط می‌دهد. در بالای گردنه پنبه كار چادرهایی بر پا گردیده كه اقدام به فروش مواد خوراكی می‌نمایند.
در این‌جا است كه باز یكی دیگر از مشكلات ظهور می‌كند و انسان به یاد مثل فلانی سرگردنه را گرفته است می‌افتد، چون مواد خوراكی با قیمت چند برابر قیمت واقعی به فروش می‌رسد كه این هم از مسایلی است كه باید مورد توجه مسئولین مربوطه قرار گیرد. اما همه‌اش منفی نیست و نكته مثبت هم دارد و آن اینكه یك چادر شبیه به سیاه چادرهای عشایر در آن‌جا دایر شده كه با سایه‌ای كه فراهم می‌آورد، مكان مناسبی برای تجدید قوا برای ادامه راه است.
از گردنه پنبه كار باید به كف دره‌ای پایین رفت كه شیب تند آن حركت را كند می‌كند. در پایین دره چشمه‌ای با آب خنك و گوارا وجود دارد كه سازه‌ای از سنگ و سیمان برای جلوگیری از آلوده شدن آب آن ایجاد شده است.
از این محل، مسیر شیب نسبتا كمی دارد و پیمودن آن آسان‌تر است. در همین مسیر چشمه‌ای با برون ده آب بالا در ارتفاعی بالاتر از سطح جاده از دل صخره‌ها می‌جوشد و صحنه‌ای بدیع از قدرت طبیعت را پیش روی بیننده قرار می‌دهد. این جاده به گردنه‌ای به نام گردنه گهر یا گردنه خدا قوت منتهی می‌شود (با توجه به پایان رسیدن ذخیره انرژی در مسیر طولانی پشت سر گذاشته شده و اینكه اغلب افراد در كنار این مسیر می‌نشینند تا استراحت کنند و روندگان راه را با گفتن خدا قوت و خسته نباشید تشویق به ادامه راه می‌نمایند و از طرف دیگر افرادی كه از دریاچه باز می‌گردند نیز اقدام به همین كار می‌نمایند باید گفت اسم بی‌مسمایی هم نیست).
با عبور از گردنه گهر و طی مسیر كوتاهی می‌توان به دریاچه رسید. در این‌جا نكته دیگری را باید عنوان كرد و آن اینكه محیط اطراف دریاچه به‌طور كلی صخره‌ای و غیرقابل چادر زدن است و تنها بخش كوچكی در قسمت شمال غربی دریاچه ساحلی است و درختانی در كنار آن روییده‌اند. یكی از علل تراكم جمعیت هم همین منطقه كوچك قابل چادر زدن است.
در این مكان سازمان محیط زیست استان لرستان امكان قابل‌قبولی را تدارك دیده است كه جای تقدیر دارد، امنیت منطقه نیز به واسطه گشت‌های پی در پی ماموران نیروی انتظامی در حد بالایی است كه یكی از نقاط قوت جذب گردشگران در قالب گروه‌های خانوادگی است.
یكی از مسایلی كه در بخش ساحلی به معضلی تبدیل شده است مسئله جمع شدن زباله‌ها است كه متأسفانه با فواصل زمانی طولانی اقدام به خارج كردن آنها از محیط می‌شود. به‌خصوص در روزهای تعطیل كه سیل جمعیت به سمت دریاچه سرازیر می‌گردد مشكل حادتر شده و باعث فراوانی مگس‌ها در منطقه می‌گردد.
بنابراین لازم است برنامه صحیحی از سوی مسئولین پایگاه محیط زیست منطقه برای حل این مشكل اتخاذ شود. مسئله دیگر تخریب جنگل‌های اطراف دریاچه جهت تهیه چوب برای آتش‌زدن است كه توسط برخی از گردشگران ناآگاه انجام می‌گردد و جا دارد كه مامورین حفظ محیط زیست یا نیروی انتظامی طی گشت‌های خود مناطق فوق را نیز تحت پوشش نظارتی قرار دهند و با خاطیان برخورد نمایند.
در غیراین صورت این جنگل‌ها در مدت زمان نه چندان طولانی به‌طور كامل محو خواهند شد. یكی از تصمیمات خوبی كه از سوی پایگاه محیط زیست منطقه جهت حفظ زیست بوم(اكو سیستم) دریاچه اتخاذ شده است برقراری محدودیت ماهیگیری در دریاچه است؛ به گونه‌ای كه در فصل جفت‌گیری و تخم‌ریزی ماهیان (فصل بهار) ماهیگیری ممنوع است و در دیگر فصول تنها با اخذ مجوز ماهیگیری از پایگاه محیط زیست امكان‌پذیر است.
هر مجوز به ازای صید 5 ماهی ارائه می‌گردد و درصورت كشف ماهیگیری بدون مجوز وسایل ماهیگیری ضبط و جریمه نقدی اعمال می‌گردد. بد نیست بدانید كه دریاچه دارای مجموعه ای از گونه‌های ماهیان سردآبی نظیر قزل آلا، ماهی رنگین كمان، ماهی خال قرمز و... است.
با همه آنچه گفته شد، به‌نظر می‌رسد دریاچه گهر با پتانسیل‌های موجود، این امكان را دارد كه با مدیریت مناسب و برنامه ریزی دقیق به یك تفریح گاه طبیعت گردی (اكوتوریستی) بین‌المللی تبدیل گردد و برای مردم منطقه و كشور سودآور شود.
توصیه‌هایی به گردشگران:
• گیاهان منطقه جزو ذخایر ارزشمند ژنتیك كشورمان هستند؛ از چیدن و قطع كردن آنها خودداری نمایید.
• از شستن لباس‌ها، ظروف و بدن با مواد شوینده در داخل دریاچه جدا پرهیز كنید.
• از ریختن هرگونه زباله، ضایعات، مواد غذایی، ظروف پلاستیكی و فلزی در كنار دریاچه و تمامی مسیر خودداری نمایید.
• از شنا كردن به تنهایی، به‌خصوص دور از ساحل دریاچه خودداری گردد.
• درصورت بروز هرگونه مشكل، بلافاصله موضوع را با پاسگاه نیروی انتظامی و ماموران حفاظت محیط زیست در میان بگذارید.
• به همراه خود چراغ پیك‌نیك و روشنایی ببرید و از روشن كردن آتش در منطقه با پوشش گیاهی، پای درختان و درون چادرها خودداری نمایید.
منبع:
همشهری آنلاین
