خلاقیت را در بچههایتان درك و تقویت كنید !
موضوع «خلاقیت» همواره موضوعى جالب توجه و گیرا براى مردم بوده است. از یك طرف همه، خلاقیت را ارزش و نوعى امتیاز مىدانیم و از سوى دیگر، مردم در زمان خود ، رفتار مناسبى با افراد خلاق نداشتهاند. این امر شاید به دلیل خلاقیت و ویژگى غیر عادى و غیر معمولى «خلاقیت» باشد.
به راستى خلاقیت چیست و خلاق كیست؟
بچههایى كه راه حلهاى جدید و مناسب پیدا مىكنند، بچههایى خلاق هستند. اما باید دانست كه خلاقیت هوش نیست. بسیارى از بچههاى باهوش خلاق نیستند، اما گاهى با بچههایى سر و كار داریم كه به ظاهر بازیگوش و معمولىاند، اما اندیشههاى خلاقى دارند. این دسته از بچهها بر خلاف ظاهرشان ذهن پیچیدهاى دارند.
خلاقیت سه ویژگى دارد:
1 - بچههاى خلاق آمادگى دارند كه در پى راه حلهاى غیر معمول باشند؛
2 - آنان از ابراز عقاید و مفاهیم جدید لذت مىبرند؛
3 - آنان از اشتباه كردن نمىترسند.
بچههاى خلاق به تمسخرى كه ممكن است متعاقب اشتباهشان پیش بیاید، بىاعتنا بوده و مشتاقند راهحلهایى كه احتمال شكست در آن زیاد است را بیاموزند.
شاید مهمترین تفاوت بچههاى خلاق با سایر بچهها در نوع تفكر آنان باشد. بچههاى عادى و معمولى معمولاً از تفكر همگرا استفاده مىكنند . یعنى براى حل مسئله، ذهنشان را معطوف یافتن پاسخ صحیح مىنمایند. در عوض تفكر واگرا كه اساس خلاقیت به شمار مىآید نوعى فكر كردن است كه وقتى یك مسئله داراى چندین پاسخ باشد به كار گرفته مىشود.
موانع شكوفایى خلاقیت
1 - اجبار به همنوایى:
اگر فرزندان به اطلاعات و دنبالهروى از روشهاى متداول و قواعد خشك و انعطافناپذیر مجبور و ملزم باشند، به طور چشمگیرى خلاقیت در آنان نقصان مىیابد. والدین مسلط و قدرتطلب، معلمان و مدیرانى كه نظم و انضباط افراطى را بر بچهها تحمیل مىكنند، به طور نادانسته و ناخواسته زمینهساز زوال خلاقیت مىشوند.
2 - نكوهش:
ابراز عقیده و ابراز راه حلهاى غیر معمول و خارقالعاده یكى از نشانهها و مؤلفههاى خلاقیت است. بنابراین نكوهش و تمسخر بچههاى خلاق باعث خواهد شد كه احساس ارزشمندى آنان كاهش یابد و حالت وسواسى به خود بگیرد. با نكوهش ابراز عقاید بچهها، آنها را مجبور خواهیم كرد كه از بیان افكارشان دست برداشته و رفتار جراتورزانهشان را كاهش دهند.
3 - انتظار پیروزى:
انتظار پیروزى همیشگى و مدام و توقع زیادى والدین، آفت پیشرفت و ترقى بچهها خواهد بود. انتظار پیروزى از هر كوشش، اغلب باعث خواهد شد كه بچهها از شكستهایشان دلسرد شده و به دنبال راه حلهاى نو و بدیع نروند. از طرف دیگر، انتظار تشویق و پاداش زیاد نیز باعث افزایش توقع بچهها در هر بار موفقیت خواهد شد. در بلندمدت این امر دید را از شناسایى واقعیتها تحریف كرده و قدرت خلاق ذهن بچهها را از بین مىبرد.
4 - عدم تحمل والدین:
خلاقیت به عبارتى نوعى بازى بیان عقاید و راه حلها، همراه با تمایل به خیالپردازى، ادعا، جسارتورزى و دستكارى در مفاهیم پذیرفته شده است. اغلب بچههاى خلاق حالتى كودكانه دارند و كارهایشان توأم با ریخت و پاش است اما اینها تنها ظاهر قضیه است.
راههاى كمك به رشد خلاقیت
1 - شركت در یادگیرى خودانگیخته:
بسیارى از بچهها تحت فشار دیگران (مدیران، معلمان، والدین) هستند. بنابراین تشویقشان براى جهت دادن به یادگیرى چندان آسان نخواهد بود. از این گذشته بسیارى از والدین با شیوههاى یادگیرى خودانگیخته آشنایى ندارند. در برخى موارد هم مىترسند اگر به بچههایشان آزادى بیشترى بدهند تا آنان به شیوه خودشان واقعیتها را كشف و دریافت كنند، چیزهاى اشتباهى را یاد گرفته و یا بچهها آنچه را هدف آنان است نیاموزند. والدین، در حقیقت وظیفه دارند بیاموزند كه چگونه مىتوان آموخت.
2 - قانع نباشند:
بچهها باید اجازه داشته باشند نظرات و افكارشان را تغییر دهند و تا مىتوانند حدس بزنند. بگذارید ذهن و توانایى تجسم و تصور بچههایتان وحشى باشد و به هر سو كه مىخواهد برود. از این راه بچهها مىتوانند روابط دستنیافتنى و بعید را دستكارى نموده و به احتمالات ذهنى متعدد دست یابند. باید ذهن بچهها عادت كند كه خیلى زود قضاوت نكرده و به اولین و راحتترین راه حل قانع نباشند.
3 - انعطافپذیرى:
باید به بچهها اجازه داد تا دیدگاههاى خود را عرضه كرده و از زاویههاى مختلف به موضوع نگاه كنند، به فرزندانتان بیاموزید براى هر موضوع، نظرات جدیدى یافته و براى هر مسئله راه حلهاى زیادى را در نظر گیرد.
منبع : ماهنامه پیام زن ـ با تغییر و تلخیص
مقالات مرتبط :
