تبیان، دستیار زندگی
« خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستند. ای كسانی كه ایمان آورده اید ، بر او درود فرستید و به فرمانش به خوبی...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تسبیح عرشیان و فرشیان

مسجد النبی

«اِنَّ اللهَ و مَلائكتهُ یُصلونَ عَلی النبی یا اَیها الذینَ آمنُوا صَلوُّا علیهِ و سَلَّمِوُا تَسلیما»  (احزاب 56)

« خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستند. ای كسانی كه ایمان آورده اید ، بر او درود فرستید و به فرمانش به خوبی گردن نهید.»

مقام پیامبر صلی الله علیه و آله آن قدر والا است كه آفریدگار عالم هستی و تمام فرشتگانی كه تدبیر این جهان به فرمان حق بر عهده آنها گذارده شده ، بر او درود می فرستند.

او گوهر گرانقدر عالم آفرینش است ، و اگر به لطف الهی در دسترس شما قرار گرفته مبادا ارزانش بشمرید ، مبادا ارج و مقام او را در پیشگاه پروردگار و درنزد فرشتگان آسمان فراموش كنید ، او یك انسان است و از میان شما برخاسته ولی نه یك انسان عادی ، كسی است كه جهانی در وجودش خلاصه شده است.

صلاة : صلاة در اصل به معناى توجه خاص است و صلاة خدا بر پیامبرش به معناى توجه خاص و قرین رحمتش به پیامبر است و چون در اینجا صلاة مقید نیست لذا انعطاف كامل و مطلق خداوند را نسبت ‏به پیامبرش مى رساند.

ملاحظه مى كنید ، قبل از اینكه خداوند از مؤمنین بخواهد كه بر پیامبرش درود بفرستند ، خود و فرشتگانش بر او درود و صلوات مى فرستند و صلوات مؤمنین نیز ، نوعی توجه از جانب ایشان به وسیله ی درخواست رحمت‏ براى آن حضرت است .

صافى از على بن ابراهیم قمى نقل مى كند : « صلوات خدا بر پیامبر ، پاك كردن ستودن آن حضرت است  و از سوى مردم ، دعا كردن و طلب رحمت‏ براى اوست و اقرار نمودن به فضل و مقام والایش ، تصدیق فرمانش ، اطاعت‏ بى چون و چرا از اوامرش و اجتناب و دورى جستن از نواهیش... و سلام بر او یعنى تسلیم به ولایت او و هرآنچه آورده است.»

یا سید الانام درود جناب تو                     ورد زبان ماست مه و سال و صبح و شام

نزدیك تو چه فرستیم ما زدور                   دردست ما همین صلوات است والسلام

و همانا این درود فرستادن خداوند بر پیامبرش به مراتب بالاتر و فضیلتش افزون تر است از شرافت آدم كه ملائك را فرمان به سجده اش داد ، زیرا در آنجا خداوند نمى تواند شریك آنان در آن فعل باشد ولى در اینجا خداوند همراه فرشتگان و تمام مؤمنان بر پیامبر صلوات و درود مى فرستند .

این چه عظمت و مقامى است كه خداوند ، خود ، قبل از ملائكه و بندگانش بر این انسان كامل صلوات فرستد و آنگاه تمام فرشتگان و مردم را دستور اكید دهد كه بر او صلوات بفرستید و سلام و تعظیم كنید و در برابر فرمانش گردن نهید .

به جامه خانه ی دین ، خلعت درود و سلام       چو گشت دوخته بر قامت تو آمد راست

نشان حرمت صَلُّوا علیه بر نامت                     نوشته اند و چنین منصبى شریف، توراست

آرى ! او انسانی عادى نیست ، هرچند از میان شما مردم برخاسته. از یاد نبرید كه خداوند تمام جهان هستى را به خاطر وجود مقدسش آفریده است كه در حدیث قدسى خطاب به او فرماید : " لولاك لما خلقت الافلاك"‏

تو اصل وجود آمدى از نخست              دگر هرچه موجود شد فرع تست

ندانم كدامین سخن گویمت                 كه والاترى زآنچه من گویمت

تو را عِزَّ «لولاك‏» تمكین بس است        ثناى تو طه و یاسین ، بس است

یصلون : چرا واژه «یصلون‏» آورده است ؟ این كلمه ، مضارع است و معناى پیوستگی و تداوم  دارد ، معلوم مى شود همواره خدا و فرشتگان بر او درود و رحمت مى‏فرستند.

سلموا : سلموا ممكن است‏ به دو معنى بیاید : اول - تسلیم در برابر فرمان ها و اوامر پیامبر چنانكه در آیه اى دیگر فرموده است:  " ثم لا یجدوا فی انفسهم حرجا مما قضیت و یسلموا تسلیما"

- و آنگاه مؤمنان از قضاوت و داورى تو هرگز در دل خود ناراحت نشوند و كاملا تسلیم فرمانت ‏باشند .

امام صادق علیه السلام در پاسخ ابو بصیر كه پرسید معناى تسلیم در این آیه چیست ، مى فرماید : " هو التسلیم له فی الامور"

یعنى كاملا در برابر او سر تسلیم فرود آورند و اطاعتش كنند .(1)

دوم - به معناى سلام فرستادن بر پیامبر و گفتن «السلامُ علیك‏» به آن حضرت است كه معنایش دعا براى سلامتى او در پیشگاه رب الارباب است .

ابوحمزه ثمالى از كعب - كه یكى از اصحاب رسول ‏الله (ص) است - نقل مى كند كه : « هنگامی كه آیه صلوات نازل شد ، از پیامبر پرسیدم: این را فهمیدیم كه باید بر تو سلام بدهیم ، اما چگونه بر شما صلوات بفرستیم؟ پیامبر فرمود بگویید: " اللهم صل علی محمد و آل محمد كما صلیت علی ابراهیم و انك حمید مجید و بارك علی محمد و آل محمد كما باركت علی ابراهیم و ال ابراهیم انك حمید مجید" (2)

ابن حجر در كتاب صواعق نقل مى كند كه پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود : " لا تصلوا علی الصلاة البتراء"

- بر من صلوات ناقص نفرستید . عرض كردند : صلوات ناقص چیست ؟ فرمود :

" تقولون اللهم صل علی محمد و تمسكون، بل قولوا اللهم صل علی محمد و آل محمد"

: اینكه تنها بگوئید صلوات بر محمد و ساكت‏ شوید و ادامه ندهید ، بلكه باید بگوئید :

" اللهم صلی علی محمد و آل محمد".(3)

عایشه از رسول اكرم صلى الله علیه و آله وسلم نقل مى كند كه فرمود : " لایقبل صلاة الا بطهور و بالصلاة علی"‏(4)

« نمازبدون طهارت و درود بر من قبول نخواهد شد. و لذا در تشهد و سلام نماز ، نه تنها شیعیان بلكه عموم اهل سنت نیز بر پیامبر و آلش صلوات مى فرستند هرچند برخى مانند ابو حنیفه آن را سنت دانسته و واجب نمى دانند ولى قطعا شافعى آن را در نماز، واجب  مى داند چه خود در بیت ‏شعر معروفش مى گوید :

" یا اهل بیت رسول الله حبكم

فرض من الله فی القرآن انزله

كفاكم من عظیم القدر انكم

من لم یصل علیكم لا صلاة له"

اى اهل بیت پیامبر ! محبت ‏شما از سوى خداوند در قرآن واجب شده و در عظمت مقام شما همین بس كه هر كس در نماز واجب یومیه اش بر شما صلوات نفرستد ، نمازش باطل خواهد بود .

در خاتمه ، روایت ‏بسیار جالبى را از معصوم (ع) ، نقل مى كنیم كه در تفسیر برهان آمده و آن حضرت مى‏فرماید :

« ما فی المیزان شیء اثقل من الصلاة علی محمد و ال محمد و ان الرجل لتوضع اعماله فی میزانه فیمیل به فیخرج صلی الله علیه و آله و سلم الصلاة علیه فیضعها فی میزانه  فترحج "‏»

همانا چیزى در میزان اعمال بندگان (در روز قیامت) سنگین تر از صلوات بر محمد و آل محمد نیست و چه بسا انسانى كه اعمالش را در كفه ترازو مى گذارند ، پس پائین مى رود ، آنگاه رسول خدا مى آید و صلوات هائى را كه او بر حضرتش فرستاده است مى آورد و در كفه ی ترازو مى گذارد ، پس اعمال آن شخص سنگین تر از وزنه ی ترازو مى شود .

امید آن كه با خلوص و معرفت ، بر آن حضرت و اهل بیت گرامی ایشان صلوات بفرستیم . و به راستی با اعمال صحیح و الهی خود عشق و ارادت خویش را به ایشان ابراز نمائیم.

پی نوشتها:

1- تفسیر مجمع البیان، ذیل آیه ی مورد بحث.

2- همان.

3- صواعق ، ص 144.

4- تفسیر نمونه، 17، ص 420.

5- الغدیر، علامه امینی، ج7، ص 7.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.