شهادت امام محمد تقي(ع) - سال 220 هجري قمري
امام محمد بن علي(ع)، معروف به "تقي" و "جوادالائمه" و مكني به ابي جعفر ثاني، در نوزدهم ماه مبارك رمضان و به قولي در دهم رجب سال 195 قمري، در مدينه منوره ديده به جهان گشود.
پدرش امام رضا(ع)، امام هشتم شيعيان و مادرش خيزران [سبيكه] از بانوان پاكيزه سرشت و پارساي عصر خود و از خاندان ماريه قبطيه [همسر رسول خدا-ص-] بود.(1)
امام محمد تقي(ع)، پس از شهادت پدر گرامي اش امام رضا(ع) در سال 203 قمري در طوس خراسان به دست مأمون عباسي، امامت شيعيان را بر عهده گرفت.
با اين كه وي، در آن أيام خردسال بود و بيش از هشت سال از عمر شريفش نگذشته بود، سكان كشتي امت را بر عهده گرفت و آن را به نيكي، امامت و هدايت نمود.
نويسنده كتاب گرانسنگ "كشف الغمه" به نقل از كمال الدين محمد بن طلحه [از بزرگان شافعي مذهب اهل سنت] درباه امام جواد(ع) گفت: فهو و ان كان صغير السّن، فهو كبير القدر و رفيع الذّكر.(2)
يعني: او [امام جواد(ع)] گرچه كم سن و سال بود، وليكن داراي شخصيت والا و بلند آوازه بود.
امام محمد تقي(ع)، بنا به درخواست مأمون عباسي در محرم سال 215 قمري وارد بغداد شد و مأمون از نزديك با دانش، معرفت و شخصيت بي همتاي وي آشنا گرديد و بنا به قولي كه به پدرش امام رضا(ع) در خراسان داده بود، دختر خود "ام الفضل" را به عقد ازدواج امام محمد تقي(ع) در آورد و منزلت وي را در نزد تمامي نزديكان و اقرباي خويش، اعم از عباسيان و علويان، گرامي شمرد و براي وي احترام ويژه اي قائل گرديد.(3)
هنگامي كه مأمون در برابر خرده گيري هاي عباسيان كينه توز، نسبت به ازدواج امام محمد تقي(ع) با دختر خويش روبرو گرديد، در پاسخشان گفت: و أما ابوجعفر محمد بن علي(ع)، قد اخترته لتبريزه علي كافه أهل الفضل في العلم و الفضل مع صغر سنه، و الأعجوبه فيه بذلك.(4)
يعني: اما از اين كه ابوجعفر محمد بن علي(ع) را به همسري دخترم برگزيدم، بدين جهت است كه وي با كمي سن و سالش، سرآمد تمامي صاحبان فضل در دانش و دانايي است. او نابغه و شگفتي دوران است.
به هر روي، امام محمد تقي(ع) پس از ازدواج با ام الفضل، مدتي در بغداد زندگي كرد ولي چون آن حضرت، تمايلي به معاشرت و هم نشيني با عباسيان غاصب را نداشت و روحيات او با تجملات و زندگي اشرافي سازگار نبود، به بهانه زيارت خانه خدا، از بغداد حركت كرد و عازم مكه شد و پس از زيارت خانه خدا، به مدينه منوره رفت و در همان جا، مجدداً ساكن گرديد.(5)
اما بار ديگر، امام محمد تقي(ع) در عصر معتصم عباسي [هشتمين خليفه عباسيان] به بغداد دعوت شد و با اكراه و اجبار خويش و اصرار همسرش ام الفضل، عازم عراق گرديد و در محرم سال 220 قمري وارد بغداد شد و مورد استقبال معتصم و ساير درباريان و عباسيان قرار گرفت.
وليكن، معتصم و ساير بزرگان عباسي كه با ازدواج آن حضرت با دختر مأمون از قبل ناراحت بودند و وجود وي را در جمع خويش نمي توانستند تحمل كنند، نقشه قتل وي را پي ريزي كردند.(6)
آنان، به واسطه جعفر بن مأمون، خواهرش ام الفضل را به قتل همسرش امام محمد تقي(ع) تحريك و تشويق نمودند و آن نادان و بي خرد، فريب اغوائات و وسوسه هاي شيطاني آن ها را خورد و آن حضرت را در آخرين روزهاي ذي قعده سال 220 قمري مسموم نمود و بر اثر شدت زهر، آن حضرت در 25 سالگي، در آخرين روز ذي قعده همان سال، غريبانه و مظلومانه در بغداد به شهادت رسيد.(7)
بدن مطهر امام جواد(ع) در مقابر قريش بغداد، در كنار قبر مطهر جدش امام موسي كاظم(ع)، كه هم اكنون معروف به كاظمين است، به خاك سپرده شد.(8)
1- الارشاد (شيخ مفيد)، ص 614؛ كشف الغمه (علي بن عيسي اربلي)، ج3، ص 186؛ منتهي الآمال (شيخ عباس قمي)، ج2، ص 324
2- كشف الغمه، ج3، ص 186
3- الارشاد، ص 619
4- همان، ص 621
5- همان، ص 628
6- همان، ص 629؛ منتهي الآمال، ج2، ص 347
7- منتهي الآمال، ج2، ص 347
8- همان، ص 350 و بحارالانوار (علامه مجلسي)، ج5، ص 1 و ص 7
