تبیان، دستیار زندگی
این كتاب به محمد بن ابراهیم نعمانی كاتب منسوب است كه در سده چهارم هجری می زیسته و از شاگردان مرحوم شیخ كلینی به شمار می رفته است. برخی آن را همان ناسخ و منسوخ سعد بن عبدالله می دانند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

معرفی تفاسیر

قرآن

تفسیر نعمانی(كتابی با چهار عنوان)

این كتاب به محمد بن ابراهیم نعمانی كاتب منسوب است كه در سده چهارم هجری می زیسته و از شاگردان مرحوم شیخ كلینی به شمار می رفته است. برخی آن را همان ناسخ و منسوخ سعد بن عبدالله می دانند. عده ای دیگر نیز از آن با عنوان «محكم و متشابه» سید مرتضی علم الهدی یاد كرده اند. در این میان نیز گروهی بر این باورند كه كتاب یاد شده، در واقع، اولین كتاب در حوزه علوم قرآن است كه منسوب به حضرت علی ((علیه السلام))می باشد.

به هر روی، آنچه مسلم است كتاب معروف به تفسیر نعمانی، در حقیقت، روایتی طولانی از امیرالمؤمنین علیه السلام است كه حضرتش آیات قرآن را به شصت نوع تقسیم وبرای هر نوع مثالی آورده است مانند ناسخ ومنسوخ، محكم ومتشابه و... .

تمام تفسیر نعمانی در بحار الانوار، ج19 چاب سنگی ونیز ج 90 چاپ بیروت آمده است.

مرحوم حاج حسن فرید گلپایگانی، كتابی در تفسیر سوره حشر نگاشته است ودر ضمیمه این كتاب ، تمام تفسیر نعمانی با عنوان « معالم التفسیر من كلام الامیر المعروف بتفسیر النعمانی»  مطابق با طبع جدید بحار الانوار چاپ شده است.

تفسیر نعمانی روایتی از امیر المومنین علیه السلام است بی آنكه نعمانی از خود چیزی بدان افزوده باشد اما در قدیم عادت قدما بر این بود كه اگر كسی روایت مفصلی را از استادش نقل می كردو می نگاشت خود او مولف آن به شمار می رفت.  همین روایت را شخص دیگری به نام سعدبن عبدالله اشعری نیز نقل نموده است وبه عنوان تفسیر، به وی نسبت داده شده ا ست.

به هر روی، آنچه مسلم است كتاب معروف به تفسیر نعمانی، در حقیقت، روایتی طولانی از امیرالمؤمنین علیه السلام است كه حضرتش آیات قرآن را به شصت نوع تقسیم وبرای هر نوع مثالی آورده است مانند ناسخ ومنسوخ، محكم ومتشابه و... .

مرحوم علامه مجلسی در بحار فرموده است: نسخه ای كهن یافته ام كه نویسنده آن شخصی به نام سعد بن عبد الله اشعری است. پس از تطبیق این كتاب با تفسیر نعمانی روشن شد كه این هردو یكی بیش نیست جز آنكه اندكی از لحاظ تقدم و تاخر با یكدیگر تفاوت دارند.(1)

ایشان  در بحار تفسیر نعمانی را به طور كامل و از تفسیر اشعری فقط بخشی را آورده است.(2)

مرحوم شیخ حر عاملی در وسایل الشیعه نیز، روایتی را از كتابی به نام «المحكم و متشابه» تالیف سید مرتضی نقل می كند كه پس ازبررسی و تطبیق معلوم شده كه همین كتاب است وبه اشتباه تالیف سید مرتضی انگاشته شده است.(3)

مطالب گذشته:

تفسیر سدی كبیر

تفسیر مجاهد

پی نوشت ها:

1-بحار الانوار:90/97.

2-بحار الانوار:89/60.

3-المحكم و المتشابه جداگانه چاپ سنگی شده است وعینا همان تفسیر یا روایت نعمانی است.

منبع:

آشنایی با تفاسیر،حاج شیخ رضا استادی،68-69، با تصرف.