مضرابهای ابوالحسن صبا
بی شک یکی از اساتید پرآوازه موسیقی سنتی ایران، استاد ابوالحسن صبا است. انتشارات ماهور به تازگی کتابی را تحت عنوان "٢٤چهار مضراب از استاد ابوالحسن صبا" منتشر کرده است.
ابوالحسن صبا، استاد برجستهٔ موسیقی ایرانی، آهنگساز و نوازندهٔ سرشناس ایرانی بود. او از برجستهترین چهرههای موسیقی ایران در هفتاد سال گذشتهاست.
او فرزند دکتر ابوالقاسم کمال السلطنه فرزند جعفرخان حکیم باشی معروف به صدرالحکماء و از نواده های فتحعلی خان صبا ملک الشعرای دربار قاجار بوده است. او در سال 1281 خورشیدی در خانواده ای تولد یافت که اهل هنر و ادبیات و طبابت بودند. به علت تسلط پدر صبا به ادبیات فارسی و عربی، به او لقب کمال السلطنه داده بودند. پدرش سه تار نیز می نواخت و اولین استاد پسر بود.
ابوالحسن تحصیلات مقدماتی را در مدرسه علمیه و سپس در کالج آمریکایی به پایان رسانید و به زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی آشنایی یافت.
او نزد میرزا عبدالله فراهانی، درویش خان و علینقی وزیری تار و سهتار، نزد حسین هنگآفرین ویولن، نزد حسین اسماعیلزاده کمانچه، نزد علی اکبر شاهی سنتور، نزد اکبرخان نی و نزد حاجی خان ضرب را آموخت.
کتاب"٢٤چهار مضراب از استاد ابوالحسن صبا" شامل چهارمضرابهای مختلف در دستگاهها و آوازهای موسیقی ایرانی ساختهٔ استاد ابوالحسن صبا است.
او همچنین در جوانی به مدرسه کمالالملک رفت و نقاشی را فرا گرفت. به علاوه در رشتههایی مانند سوهانکاری، نجاری، ریختهگری، معرقکاری و خاتمکاری مهارت کسب کرد که بعداً در ساختن آلات موسیقی به کار بست. صبا، آثار نیما و هدایت را میخواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت.
متأسفانه استاد ابوالحسن صبا زود از جهان رفت. او در تاریخ 29 آذر سال 1336 در سن 55 سالگی به علت عارضه قلبی درگذشت و پیکرش در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.
اما تاثیر وی بر هنر موسیقی سنتی ایران، جای شک و شبهه ندارد و همچنان پژوهشهایی در زمینه فعالیت ها و ابداعات وی صورت می گیرد.
بتازگی کتاب ۲۴ چهارمضراب از استاد ابوالحسن صبا، تدوین، آوانویسی، و اجرا برای ساز نی سیامک جهانگیری از سوی مؤسسهٔ فرهنگی هنری ماهور منتشر شد.
سیامک جهانگیری که تدوین و آوانویسی این کتاب و قطعات آن را با نی اجرا کرده در مقدمهٔ این کتاب نوشته است: فرم چهارمضراب به دلیل داشتن پایههای ریتمیک بیشتر برای سازهای مضرابی متداول است اما در آثار استاد صبا وجود ملودیهای ناب بر بستر این پایههای ریتمیک و فضای ملودیمحور باعث میشود ضربیها و چهارمضرابهای او برای تمامی سازها قابل اجرا باشد. در این مجموعه، با توجه به این ویژگی و با در نظرگرفتن خصلتهای صوتی و تکنیکی ساز نی، در بازنویسیِ این فضای ملودیمحور تأکید شده و مجموعهٔ حاضر در قالب کتاب و سیدی، به عنوان یک اثر اجراییـ آموزشی برای نینوازان تدوین شده است.
سیامک جهانگیری، نوازندهٔ نی و آهنگساز، دانشآموخته و فارغالتحصیل دانشگاه موسیقیِ دانشگاه هنرهای زیبا دانشگاه تهران. فراگیری ساز نی را نزد عبدالنقی افشارنیا آغاز نمود و پس از ورود به دانشگاه، ضمن بهرهمندی از محضر اساتید دانشگاه، فراگیری ساز نی را نزد محمدعلی کیانینژاد ادامه داد.
او در این سالها علاوه بر تدریس در دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دانشگاه هنر به آهنگسازی و اجرای آثار خود نیز اشتغال داشته است که برخی از این آثار در قالب سیدی ضبط و منتشر شده که عبارتند از: «سور و سوگ» (برای گروه نی و دو تمبک)، «خانهام ابریست»، «از خیال کپاچینهای البرز» (براساس موسیقی مازندرانی)، «شیونگ» (شعر و موسیقی مازندران)، «تنها»، «در بند نی»، «نگارینه»، «ترنمی برای صبح»، «یک متر و هفتاد صدم» (موسیقی برای اشعار سیمین بهبهانی)، اجرای ردیف آوازی استاد دوامی (شامل ۳ سیدی)، «میرسد باران».
منابع: ایلنا/مشاهیر موسیقی