هزینه حج نرفتگان امسال به فقرا رسید؟!!

ماه ذی الحجه که در روزهای پایانی آن به سر می بریم یکی از بهترین ماههای سال است. هرگاه نام این ماه به زبان می آید، گویی تمام اتفاقات خوب و بد آن برای ما مرور می شود و کام ما تلخی و شیرینی آن را تجربه می کند. شیرینی آن از آن جهت است که در این ماه فریضه حج برگزار می شود و مسلمانان فوج فوج رو به سوی کعبه می کنند و طوافِ از رویِ عشقِ به معبود، به جا می آورند و تلخ کامی به این دلیل که، گروهی با طعنه و گاه با توهین (چه عمداً و چه سهواً) به حج گزاران خورده گرفته و آنان را مورد سرزنش قرار می دهند که "چرا رفتنِ به حج آری و چرا کمک به فقرا نه؟"

فلسفه ی حج

هر یک از اعمال عبادی فلسفه و آثاری دارد، که آن اثر را فقط در انجام آن عمل عبادی خاص می توان یافت، به طوری که عملِ دیگری نمی تواند ما را به آن مقصود برساند. لذا نباید اینگونه تصور شود که اعمال می توانند جایگزین یکدیگر گردند.
حقیقت حج نفی شرک است و نفی بت ها و نفی همه ی توجُّهات.( حقیقت حج، علی صفایی حائری) حج حرکتی است، از «خود» به سوی خدا، همگام با «خَلق»... حج تمامی اسلام است. اسلام با "کلمات"، قرآن است و، با "انسان" ها، اِمام، و با "حرکات"، حج. چنین می نماید که خدا هر آنچه را که خواست به آدمی بگوید یکجا در حج ریخته است.( کتابِ حج، دکتر علی شریعتی)
حج خود ویژگی ای دارد که در غیر آن یافت نمی شود و آن عبارت است از این که حج، پیمان و عهد مخصوصی میان خدای سبحان و بنده  است. از این رو امام صادق علیه السلام فرمود: مرده ای که در گور است دوست دارد که در برابر دنیا و آنچه در آن است، او را یک حج می بود. (صهبای حج، آیت الله جوادی آملی)

پیامبر اکرم، ضمن بیان علت سائر فرایض، درباره ی علت وجوب حج بر مسلمانان فرمودند که حج معادل همه ی دین است. حج هم خود رکنی مستقل است و هم به تنهایی مجموعه ای از ارکان و معارف الهی؛ به طوری که همه ی باورهای اعتقادی، هست و نیست های نظر و باید و نباید های اخلاقی و عملی به نحوی با انجام گرفتن صحیح آن، مرتبط است. ( محمد رضا احمدی، حج و ابعاد روان شناختی آن، ص 57)

با این نکاتی که گفته شد، نمی توان با ترغیب به انجام عملی، مسلمین را از انجام عملی دیگر، بازداشت زیرا کارکرد اعمال متفاوت است. درست است که اعمالی هستند که کارکرد بسیاری از اعمال دیگر را دارا می  باشند اما باز هم این توجیه درستی برای ترک اعمال دیگر نیست.

احکام الهی در تقابل با یکدیگر نیستند

احکام الهی در تقابل با یکدیگر نیستند و رو در روی یکدیگر قرار نمی گیرند. اینگونه نیست که گفته شود چرا حاجیان حج می گزارند و تمام پول خود را در آن کشور خرج می کنند؟ و چرا به جای حج به فقرا کمک نمی کنند؟ هم باید حج بجا آورد و هم باید به فقرا کمک کرد. انجام هر کدام نمی تواند توجیهی برای ترک دیگری باشد.

سالی که گذشت فاجعه منا را در سرزمین عربستان شاهد بودیم که باعث لغو سفرِ حاجیان ایرانی به سرزمین وحی شد و سهم یک درصدی ای که حاجیان ایرانی در حج داشتند، به خزانه ی عربستان سرازیر نشود. حال پرسش این است، اَرزی که همه ساله از ایران خارج می شد، در داخل ماند. آیا کسانی که خورده می گیرند، می توانند به این پرسش پاسخ دهند که هزینه های حج امسال در چه راهی خرج شده است؟ آیا خرج فقرا شد؟! لذا باید توجه داشت خداوند متعال همانطور که تعابیر زیبایی را در مورد حج بکار می برد و می فرماید: «و مردم را دعوت عمومی به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکب های لاغر از هر راه دوری به سوی تو آیند تا شاهد منافع خویشتن باشند و نام خدا را در ایامی معین یاد كنند كه ما شما را از حیوانات روزی دادیم، از آن بخورید و به درمانده فقیر نیز بخورانید» (حج، آیه 27 و 28)، درباره ی کمک به فقرا  هم اینگونه می فرماید: «حکایت کسانی که مالشان را در راه خدا می بخشند، حکایت دانه ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر کس بخواهد پاداشی چند برابر می دهد و خدا وسعت بخش داناست.» ( بقره، 261)
منظور این است که اعمال را نباید جدای از یکدیگر تفسیر گردد، بلکه باید آنها را کنار یکدیگر گذاشت و بعد به آنها توجه کرد. "حج" و "کمک به فقرا" با یکدیگر همپوشانی دارند؛ همدیگر را تکمیل می کنند. یعنی حج زمانی مورد قبول خداوند قرار می گیرد که انسان از فقرا غافل نباشد و دستشان را به منظور یاری رسانی بگیرد.

چرا به حج می رویم؟

دلیل دیگری که ما باید این دستور الهی (حج تمتع و حج عمره) را بیشتر مورد توجه قرار دهیم، علاوه بر بُعد معنوی و عبادیِ آن، بُعدِ سیاسی آن است که "وحدت کلمه بین مسلمین" در رأس آن است. و  یکی از مکان هایی که وحدت بین مسلمانان جلوه گری می کند، موسم حج است.
و دلیل دیگر اینکه شیعیان به عنوان منادیان اسلام ناب محمدی نباید عرصه را خالی بگذارند بلکه با حضور پر  رنگ خود در این همایش با شکوه مسلمین، اسلام حقیقی و ناب را معرفی کنند تا این خود خنثی کننده ی دسیسه  های برخاسته از این ناحیه باشد.

کلام آخر

القای اینکه ما نباید برای حج هزینه کنیم و به جای آن همان هزینه را به فقرا بدهیم و مشکلات داخلی خودمان را حل و فصل کنیم، حرف درستی نیست. عبادات با یکدیگر قابل جمع هستند و همه ی آنها در کنار هم و متناظر به یکدیگر است که مقدمات کمال انسان را فراهم می کنند.