تبیان، دستیار زندگی
امام علی علیه السلام: «تو می توانی نظر بدهی و من نیز صاحب نظر هستم و در آن می اندیشم و اگر چنانچه فكر و رای تو را نپسندیدم و به نظر خود عمل كردم تو باید از من اطاعت كنی و فرمان ببری.»
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا اطاعت از رهبر واجب است؟!!

امام علی علیه السلام: «تو می توانی نظر بدهی و من نیز صاحب نظر هستم و در آن می اندیشم و اگر چنانچه فكر و رای تو را نپسندیدم و به نظر خود عمل كردم تو باید از من اطاعت كنی و فرمان ببری.»

فرآوری: حامد رفیعی - بخش نهج البلاغه تبیان
نهج البلاغه

وقتی جاهلید، مخالفت نکنید!

حكومت برای جامعه بشری ضروری است. این ضرورت به آن اندازه واضح است كه فیلسوف پرآوازه یونان ارسطو می گوید: «انسانی كه بتواند بدون نظامات اجتماعی و حكومت زندگی كند یا حیوان است یا خدا».

همچنین نشانه قدرت و عظمت هر حكومت در این است كه مردم از رهبر و حاكم و زمامدار، اطاعت كنند و شنوایی داشته باشند و الا هرج و مرج و آشفتگی قطعی است. كلام علی علیه السلام در این زمینه چنین است:

«و الامانة نظاما للامة و الطاعة تعظیما للامامة».

«ای مردم! شایسته ترین انسان برای حكومت و زمامداری نیرومندترین است پس اگر كسی پس از تصدی چنین انسانی، منحرف شود و آشوب و بلوا ایجاد كند، مورد نكوهش قرار می گیرد و به صورتی توجیه می شود و اگر به سر عقل نیامد با وی قتال می شود تا آشوب و بلوا بخوابد.»

خداوند روح امانت و التزام و تعهد را سامانی برای هر ملت قرار داده و اطاعت و فرمانبرداری مردم را، نشان عظمت و شكوه رهبری دانسته است. و در سخنی دیگر، فرمود:

«علیكم بطاعة من لا تعذرون بجهالته».

بر شما باد پیروی و اطاعت از كسی كه از جهل و ناآگاهی به دور است و در مخالفت او عذری ندارید.

مخالفت با رهبر، منشأ پریشانی!

در بیان دیگر عدم اطاعت مردم از رهبر عاقل و باتدبیر را منشا نابسامانی و آشفتگی امور، معرفی فرموده و صراحتا گفته است كه اطاعت و عمل به رهنمودهای رهبر جامعه است كه تحول اساسی بوجود می آورد در غیراینصورت هرگز انتظار اصلاح نباید داشت.

علی علیه السلام در پاسخ كسانی كه رهبری او را با شیطنت و افسارگسیختگی خود، خدشه دار كرده و ضعف ایجاد می كردند و با كمال وقاحت پیشوای جور و ستم، معاویه را با او مقایسه كرده و احیانا او را به سبب حسن تدبیر و مشی سیاسی اش می ستودند، فرمود:

«لله ابوهم و هل احد منهم اشد لها مراسا و اقدم فیها مقاما منی لقد نهضت فیها و ما بلغت العشرین و ها انا ذا قد ذرفت علی الستین و لكن لا رای لمن لا یطاع».

خداوند پدرشان را بیامرزد آیا احدی از ایشان در رهبری جامعه و اداره جنگ و مدیریت آن، ممارستش از من بیشتر و سابقه اش از من فزون تر است؟ ! من هنوز بیست سالم نشده بود كه وارد جنگ شدم و اكنون افزون بر شصت سال دارم، ولی كسی كه فرمانش را نمی برند و رهنمودش را آویزه گوش نمی كنند، رای و نظر او هر چند صائب، چه فایده ای دارد؟

حرف، حرف مشاور است؟!

امیرالمومنین در سخنی دیگر حدود مشورت و خیرخواهی مردم را برای رهبر، معین می كند و توقعات و انتظارات را در چارچوبی مشخص می نماید و به صراحت می فرماید كه:

این چنین نیست كه رهبر و امام امت باید به سخن هر كسی عمل كند و برنامه اش را مطابق اشاره او تنظیم نماید.

«لك ان تشیر علی و اری فان عصیتك فاطعنی».

تو می توانی نظر بدهی و من نیز صاحب نظر هستم و در آن می اندیشم و اگر چنانچه فكر و رای تو را نپسندیدم و به نظر خود عمل كردم تو باید از من اطاعت كنی و فرمان ببری.

«بر شما باد پیروی و اطاعت از كسی كه از جهل و ناآگاهی به دور است و در مخالفت او عذری ندارید.»

این كلام مولی علیه السلام در سطحی بسیار بالا قرار دارد و بدین وسیله پاسخ بسیاری از اشخاص كه خود را خیرخواه و صاحب نظر می دانند و رای خود را ابراز هم می كنند، ولی چون رهبر و امام عادل و بر حق مسلمین رای و نظر او را صائب ندید و بدان عمل نكرد با وی به مخالفت برخاسته و كارشكنی می كنند و خود عصیان كرده دیگران را نیز به گردنكشی وا می دارند، به طور قاطع داده شده است. در خطبه غرایی دیگر كه در ابعاد مختلف رهبری داد سخن داده و به رهبری حق و پیشوایی صالح لزوم اطاعت از آن اشاره صریح دارد، چنین می فرماید:

«ایها الناس ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلمهم بامر الله فیه فان شغب شاغب استعتب فان ابی قوتل».

ای مردم! شایسته ترین انسان برای حكومت و زمامداری نیرومندترین است پس اگر كسی پس از تصدی چنین انسانی، منحرف شود و آشوب و بلوا ایجاد كند، مورد نكوهش قرار می گیرد و به صورتی توجیه می شود و اگر به سر عقل نیامد با وی قتال می شود تا آشوب و بلوا بخوابد.


منابع:
- نهج البلاغه خطبه ٢٧، ١٧٣؛ حکمت ١٥٦، ٢٥٢، ٣٢١
- یحیی نوری، جاهلیت و اسلام، ص ٦٥٦

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.