تا می توانید پنهان کاری کنید!!

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: دوستت را بر آن مقدار از اسرارت آگاه ساز که اگر دشمنت هم آن را بداند، به تو زیان نرساند. شاید دوستت نیز روزی دشمنت شود.

رازداری، فضیلتی اخلاقی است که در توفیق یافتن به انجام کارها و سعادت و نیک بختی انسان ها نقش بسزایی دارد. امیرمومنان علی (علیه السلام) فرمود: پیروزی، به محکم کاری بسته است و آن هم به اندیشه بستگی دارد و اندیشه نیز به نگهداری رازها است. ایشان در سخنی دیگر، رسیدن به موفقیت را در سایه راز داری دانسته و فرموده است: موفق ترین کارها آن است که پنهان کاری آن را فرا گیرد.
در مقابل، افشای اسرار سبب دوری از موفقیت و حتی سقوط و شکست فرد در راه تصمیم های او می شود، چنان که امام صادق (علیه السلام) فرمود: برملا کردن راز، (مایه) سقوط است.

دیدگاه قرآن در رابطه با رازداری

خداوند متعال در آیه 26 سوره جن در رابطه با رازداری فرموده است: «عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَى غَیْبِهِ أَحَدًا؛ داناى نهان است و کسى را بر غیب خود آگاه نمى  کند» خداوند متعال، از همه ی اسرار مطلع است و از تمام اتفاقات، آگاه؛ اما با این وجود، هیچ کس از اسرار غیب او آگاه نیست. خداوند متعال خود، رازهای بندگانش را می پوشاند و به همین دلیل بر رازداری تاکید دارد.

در آیه 74 سوره توبه در این رابطه آمده است: «یَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ کَلِمَةَ الْکُفْرِ وَکَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ یَنَالُواْ وَمَا نَقَمُواْ إِلاَّ أَنْ أَغْنَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ مِن فَضْلِهِ فَإِن یَتُوبُواْ یَکُ خَیْرًا لَّهُمْ وَإِن یَتَوَلَّوْا یُعَذِّبْهُمُ اللّهُ عَذَابًا أَلِیمًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ فِی الأَرْضِ مِن وَلِیٍّ وَلاَ نَصِیرٍ؛ به خدا سوگند مى  خورند که [سخن ناروا] نگفته  اند در حالى که قطعا سخن کفر گفته و پس از اسلام آوردنشان کفر ورزیده  اند و بر آن چه موفق به انجام آن نشدند همت گماشتند و به عیب جویى برنخاستند مگر [بعد از] آن که خدا و پیامبرش از فضل خود آنان را بى  نیاز گردانیدند پس اگر توبه کنند براى آنان بهتر است و اگر روى برتابند خدا آنان را در دنیا و آخرت عذابى دردناک مى  کند و در روى زمین یار و یاورى نخواهند داشت».
در آیه 5 سوره یوسف نیز در رابطه با رازداری آمده است: «قَالَ یَا بُنَیَّ لاَ تَقْصُصْ رُوْیَاکَ عَلَى إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُواْ لَکَ کَیْدًا إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِینٌ؛[یعقوب] گفت اى پسرک من خوابت را براى برادرانت  حکایت مکن که براى تو نیرنگى مى  اندیشند زیرا شیطان براى آدمى دشمنى آشکار است».

عوامل افشای راز

اسباب و عواملی که در افشای راز نقش بسزایی دارند عبارت اند از:
1 - پرحرفی و سست زبانی (زبان لغی): (مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی- الأصول و الروضة، محقق، مصحح، شعرانى، ابوالحسن ، ج 1، ص 338) اشخاص پرحرف، برای اشباع میل سخن گویی، از هر دری سخن به میان می آورند و یافته های خویش را به دیگران انتقال می دهند. چنین کاری سبب پرده برداشتن از اسرار آدمی می شود.
2 - دوستی و رفاقت: (شهید ثانى، زین الدین بن على ، کشف الریبة، ص 44) شخص دانای اسرار باید توجه داشته باشد که مرز دوستی و رفاقت را از حریم اسرار پنهانی خویش جدا کند و نه تنها اسرار خود، بلکه اسرار شخصی دیگران را نیز در اختیار دوستانش قرار ندهد.

امام صادق (علیه السلام) فلسفه این کار را چنین بیان می فرماید: «لَا تُطْلِعْ  صَدِیقَکَ  مِنْ سِرِّکَ إِلَّا عَلَى مَا لَوِ اطَّلَعَ عَلَیْهِ عَدُوُّکَ لَمْ یَضُرَّکَ فَإِنَّ الصَّدِیقَ قَدْ یَکُونُ عَدُوَّکَ یَوْماً مَا»؛(بحار الأنوار، ج 72، ص 71) دوستت را بر آن مقدار از اسرارت آگاه ساز که اگر دشمنت هم آن را بداند، به تو زیان نرساند. شاید دوستت نیز روزی دشمنت شود.
3 - احساساتی شدن و عصبانیت: (بحارالأنوار، ج 70، ص 280) آنهایی که بازیچه احساسات نمی شوند و بر خشم خویش مسلط هستند، بر حفظ اسرار خود و دیگران تواناترند.
4 - جهالت و نادانی نسبت به سرانجام بد افشای راز. (شرح الکافی- الأصول و الروضة، ج 1، ص 338)
5 - دشمنی نسبت به صاحب راز. (بحارالأنوار، ج 72، ص 269)
6 - وجود امکانات و وسایل ارتباطی عمومی از جمله: تلفن، اینترنت و...
خلاصه این که در یک تعبیر می توان عوامل کلی افشای راز را چنین بیان کرد: تاریکی قلب، ضعف ایمان، سستی زبان، عادت به اذیت و آزار دیگران. (شرح الکافی- الأصول و الروضة، ج 1، ص 338)

حفظ راز شخصی، مقدمه ای برای رازداری دیگران

اسلام بر حفظ اسرار تأكید دارد؛ زیرا این امر، تمرینی است برای حفظ آبروی خویش و پاسداری از رازهایی كه دیگران نزد شخص به امانت گذاشته اند. آنكه رازدار خویش نیست، نمی تواند اسرار دیگران را حفظ كند. از سوی دیگر، شخصی كه در حفظ اسرارش، ناتوان یا نسبت به آن بی اعتناست، نباید توقع داشته باشد كه مردم سر او را پوشیده نگاه دارند. امام رضا (علیه السلام) می فرماید: «امین به تو خیانت نكند، تویی كه به خیانتكار امانت [یعنی راز خود را] سپردی». (تحف العقول، ص442)
چه بسا انسان از بعضی اسرار دیگران آگاه شود، اما بنا به دستورات دین می بایست امین مردم بوده و با حفظ اسرار ایشان و عدم آشكارسازی آنها كه به هدفی جز مطامع نفسانی رخ نمی دهد، آبروی ایشان را نریخت و برایشان مشكل پدید نیاورد. «آبرو» از هر سرمایه ای بالاتر است و با رازداری می توان «آبروداری» كرد.
حفظ اسرار را باید از خدا آموخت. خداوند بیش و پیش از هر كس، از اعمال و عیوب و گناهان بندگانش با خبر است، اما بردباری و پرده پوشی و رازداری او بیش از همه است. اگر خداوند، كارهای پشت پرده و پنهانی بندگانش را افشا كند، آیا كسی با كسی دوست می شود؟ اگر خداوند، «آن كارهای دیگر » مردم را رو كند، برای چه كسی آبرو و حیثیتی باقی می ماند؟
متاسفانه در عصر حاضر و در جامعه ایرانی سالهای اخیر شاهد بی توجهی محض نسبت به عرض و آبروی مردم و بی مبالاتی شدید در خصوص حفظ و حراست از اسرار و رازهای شخصی و خانوادگی مردم می باشیم. با ضعیف شدن پایه های اخلاقی در جامعه كنونی شاهد هستیم كه برخی افراد یا به بهانه بردن لذتی موقت و «ایجاد فضا و دقایقی شاد و مفرح» برای خود و دوستان خود، نیز به هدف نابود كردن شخصیت فرد مسلمان و بردن آبروی او اقدام به پخش خصوصی ترین تصاویر و فیلم های شخصی افراد می نمایند. این عمل، آثار مخرب گسترده ای ازجمله بروز فضای بی توجهی و بی غیرتی نسبت به ناموس مسلمین را در جامعه اشاعه داده و باعث شیوع فضای بی اعتمادی در میان مسلمین می شود.