روایت خصوصی از شخصیت امام موسی صدر

درباره کتاب « ٧ روایت خصوصی»، زندگی امام موسی صدر

هفت روایت خصوصی، مجموعه گفت وگویی است با نزدیکان امام موسی صدرکه حبیبه جعفریان آن را روایت کرده است.

13875 روز از ربودن امام موسی صدر در لیبی می گذرد. امام موسی صدر در 3 شهریور سال 1357 و در آخرین مرحله از سفر دوره ای خود به كشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی معمر قذافی وارد لیبی، و در روز 9 شهریور ربوده شد. مرجع دینی و سیاسی شیعیان  که پس از هجرت از ایران به لبنان، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان این کشور را عهده دار شد. شهرت امام موسی صدر خصوصا در میان شیعیان و مردم لبنان را باید در اخلاق و منش خاص امام جستجو کرد. رفتاری که او را محبوب قلب ها کرد. همه آنهایی که اندکی با امام موسی صدر مراوده داشتند، چنان شیفته او می شدند که گویی سال ها با او  همراه هستند.

درباره امام موسی صدر کتاب های بسیاری منتشر شده است که هر کدام از منظری خاص به زندگی سیاسی، دینی، اجتماعی و شخصی او پرداخته است. اما کتابی که امروز به مناسبت  سالگرد ربوده شدن ایشان می خواهیم معرفی کنیم از منظری خاص به زندگی امام می پردازد.

هفت روایت خصوصی مجموعه گفت و گویی است با نزدیکان امام موسی صدر که حبیبه جعفریان آن را روایت کرده است.

این کتاب شامل نه بخش است: مقدمه، روایت بعد: ملیحه (کوچک ترین فرزند امام)، روایت1: پری خانم (همسر امام)، روایت 2: صدری (صدرالدین صدر، فرزند ارشد امام)، روایت 3: حورا (دختر ارشد امام)، روایت 4: علی صدر (برادر امام)، روایت 5: خواهر ها (طاهره، فاطمه، ربابه و زهرا صدر)، روایت 6: خواهر هشتم (فاطمه صدرعاملی، خواهرزاده امام)، روایت 7: ام غیاث (دوست خانوادگی)

در مقدمه  کتاب بخش هایی از گفت وگوی نویسنده با آیت الله موسوی اردبیلی آمده است. در بخشی از مقدمه  کتاب که با استفاده از گفت وگویی با آیت الله موسوی اردبیلی تنظیم شده است، می خوانیم: «آدمی مثل آقاموسی را خدا گاهی علاقه اش می کشد خلق کند: آدمی که هم خوب می فهمد، هم خوب بیان می کند، هم منطق قوی دارد. بیان او سحر داشت. آدم ها را آرام می کرد. حتی دشمن هایش هم تأثیر می گرفتند. قیافه اش خوب بود. اندامش خوب بود. همه اش جاذبه بود. دافعه به نظر من هیچ رقمی نداشت. تنها چیزی که بود آزاد بودنش بود، اگر بشود این را به حساب دافعه گذاشت... همیشه فکرهای نو داشت و دنبالشان می کرد. عکسی از او نشان داده بودند به آیت الله خویی که «ببین، این شاگرد نورچشمی ات با زن های بی حجاب نشست و برخاست دارد.» حالا آن جا لبنان بود و آن هم یک سخنرانی بود برای دانشجو ها و جوان ها. دربار   مذهب بود اصلاً، در راه مذهب. ولی آدم ها بعضی وقت ها جلو تر از دماغشان را نمی توانند ببینند...»

درباره نویسنده کتاب

حبیبه جعفریان نویسنده و روزنامه نگار اهل مشهد که سابقه ی روزنامه نگاری در نشریاتی مانند سروش جوان و ماهنامه ی سینمایی 24 را دارد. اما هنر اصلی جعفریان را باید در روایت زندگی نامه هایی دانست که با قلم شیوا و نثر جذاب او خواندنی شده است. جعفریان از آنجایی که به خبرنگاران اعتماد ندارد، حرف هایش را در نوشته های خود می زند.

در واقع جعفریان را باید با خواندن نوشته هایش شناخت و قضاوت کرد تا با گفتگو و مصاحبه. این نویسنده کم حرف تجربه های موفقی  در زمینه ی نگارش زندگی نامه بزرگان دارد. کتاب های «یک نفر»، «چمران به روایت همسر شهید» و «زندگی علامه طباطبایی»، «بودن با دوربین» (درباره ی کاوه گلستان) از دیگر آثار او است.
 

ورود نویسنده به خانواده امام

از نگاه نویسنده سخت ترین بخش و شیرین ترین بخش کار یکی بوده و آن خود شخصیت آقای صدر و مواجهه نویسنده با چنین سوژه ای بوده که درمقدمه کتاب هم به آن اشاره کرده است. روایت حبیبه جعفریان از امام موسی صدر با ورود او به خانواده امام شکل می گیرد. روایتی جذاب و خواندنی با چاشنی زنانگی که روح کتاب را لطیف و باور پذیر کرده است.

بیشتر گفتگوها با زنان خانواده امام موسی صدر است. روایت هایی از زندگی، سیره و اخلاقیات ایشان که از زبان نزدیکان و آشنایان و بر پایه ارتباط آنها با امام نقل می شود.

پنج روایت زنانه این مجموعه از زبان خواهران امام موسی صدر، پروین (همسر امام)، حورا (دختر بزرگ امام)، فاطمه (خواهرزاده امام) و ام غیاث (دوست خانوادگی امام) نقل می شوند. یک روایت مقدماتی هم از زبان ملیحه (دختر کوچک امام) در کتاب وجود دارد. بنابراین در مجموع شش روایت زنانه از زندگی امام موسی صدر بازگو می شود.

رضا امیرخانی هم زمانی در پی تولید اثری درباره زندگی امام موسی صدر بود. امیرخانی با عده ای از نویسندگان تصمیم می گیرند درباره امام موسی صدر بنویسند و روایت هایی درباره ایشان را جمع آوری کنند. او به سراغ کسانی می رود که تحت تاثیر شخصیت او قرار نگرفته باشند و روایت های ساده ای نقل کنند. اما مشکلی که ایجاد می شد این بود که حتی کسانی که از دور هم  با امام موسی صدر ارتباط داشتند به همان اندازه شیفته امام موسی صدر بودند که امیرخانی هم بود.

روایت هایی از جنس زنانه

وقتی پروین خلیلی از امام موسی صدر سخن می گوید، بیش از آنکه او را مرجع دینی و سیاسی شیعیان لبنان و موسس مجلس اعلای شیعیان لبنان ببیند، از او در مقام همسر سخن می گوید. برای او امام موسی صدر «آقا موسی» است. روایت حورا و ملیحه نیز روایاتی دخترانه از پدر هستند. برای آنها امام موسی صدر «بابا» است. خواهرها هم عمدتاً از امام موسی صدر به عنوان برادری بزرگ تر یاد می کنند؛ از «داداش آقا موسی». فاطمه هم او را «دایی» می بیند و ام غیاث، «سید». هر چند در این روایت ها هم ردپایی از مرجع فکری و سیاسی شیعیان لبنان وجود دارد، ولی زنانگی روایت غالب شده و در نتیجه مخاطب با لایه کمتر دیده شده شخصیت امام مواجه می شود.

لذا قرار است ببینیم امام موسی صدرِ مجتهدزاده؛ کسی که شیعیان لبنان را از حضیض ذلت به اوج شرافت رساند، کسی که دغدغه اش درست کردن دنیا و به سامان کردن وضعیت آدم ها بود، کسی که حرف می زد و حرف هایش در دل ها نفوذ می کرد، اعتصاب غذا می کرد و غائله دشمنی های داخلی را می خواباند، کسی که آدم ها در مواجهه با او یا دشمنش بودند یا دوست، یا از او بدشان می آمد یا دوستش داشتند؛ از منظر زنان اطرافش، که بود و با آنان به چه نحو تعامل داشت؟

روایت های مادرانه و دخترانه

پری تصمیم گرفته بود زن آقا موسی شود و حالا که زنش شده بود، همه چیز را دربست پذیرفته بود. آقا موسی مرد بزرگی بود. به نظر پری او چیزهایی مهم تر از مسائل خانه برای فکر کردن داشت. قرار بود کارهای بزرگی بکند و پری تمام تلاشش را می کرد که این راه را بر او هموار کند. هرگز از چیزی گله نمی کرد. به نظرش طبیعی بود دیگر؛ زندگی با کسی مثل آقا موسی می بایست سختی داشته باشد. پس چه جای گله؟

                                                               ***

آقا موسی اصرار داشت که پری از بین غذاها آن کم دردسرهایش را بپزد؛ چیزی که نیاز نباشد چند ساعتی او را اسیر آشپزخانه کند. بعد هم بابت زحمتی که کشیده بود، تشکر می کرد. «پری می دانست که ته قلبش چه ملاحظه ای درباره او دارد، که اذیت نشود، غصه نخورد، دلتنگ نشود.»-  ص47 کتاب


                                                              ***

ملیحه هفت ساله بود که امام موسی صدر رفت. خاطرات او در مورد بابا محدود می شود به قصه های مردم و برق چشم های شان وقتی در مورد امام حرف می زنند. از همین مردم، اگر زن باشند، شنیده بود که «افتخار می کنند که بابا دوست داشت قلیانش را آنها چاق کنند.» (ص23)

                                                              ***

در مورد تحصیل دخترها هم بابا حساسیت خاصی داشت. همیشه می گفت «اگر روزی شرایط من جوری باشد که آن قدر فقیر باشم که بتوانم یکی از شما را به مدرسه بفرستم، آن یک نفر حوراست نه صدری یا حمید!» (ص78).

شخصیت امام موسی صدر، راز استقبال مخاطب

کتاب 7 روایت خصوصی در طی دو سال به چاپ پنجم رسیده است. چاپ جدید این کتاب در نمایشگاه کتاب امسال عرضه شد. عابس قدسی مدیر انتشارات سپیده باوران درباره اسقبال مخاطب از کتاب می گوید:«بازخورد مثبتی نسبت به این کتاب داشتیم و بسیاری از افرادی که امام موسی صدر را نمی شناختند با خواندن این کتاب جذب شخصیت ایشان شدند و برای مطالعه اندیشه امام صدر اشتیاق پیدا کردند.»
قدسی نویسنده کتاب یعنی حبیبه جعفریان را هم در موفقیت کتاب سهیم می داند:«حبیبه جعفریان، نویسنده این کتاب زحمت بسیاری کشید و ما هم در انتشار و توزیع آن سعی کردیم که نسل جدید را با این شخصیت بزرگ آشنا کنیم. خوشحال هستیم که قدمی کوچک در راه ادای دِین به اندیشه امام موسی صدر برداشته ایم.»

کتاب «7 روایت خصوصی» به طور مشترک توسط انتشارت موسسه امام موسی صدر و انتشارات «سپیده باوران» منتشر شده که اکنون به چاپ پنجم رسیده است.

برای تهیه نسخه چاپی این کتاب و دیگر کتاب های موسسه امام موسی صدر می توانید به فروشگاه های زنجیره ای شهر کتاب در تهران و شهرستان ها مراجعه کنید. همچنین امکان خرید نسخه دیجیتالی تعدادی از کتاب های موسسه امام موسی صدر از فروشگاه کتاب الکترونیک فارسی فیدیبو وجود دارد. در این فروشگاه همچنین امکان هدیه دادن نسخه خریداری شده به افرادی که تمایل دارید، فراهم شده است.