دشمن ترین دشمن انسان کیست؟/ تفاوتهای جهاد اکبر و جهاد اوسط و جهاد اصغر

به گزارش تبیان به نقل از خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:

اولین جلسه درس اخلاق «حضرت آیت الله العظمی عبدالله جوادی آملی» در سال 1395 روز پنجشنبه 19 فروردین ماه برگزار شد.

ایشان با تبریک سال جدید هجری شمسی و حلول ماه رجب گفت: سال نو بهترین فرصت برای تهذیب نفس می باشد و از خدا مسئلت دارم که این توفیق نصیبتان گردد، همچنین در آستانه ماه رجب از خداوند سبحان توفیق بهره برداری صحیح از این ماه را به همه ما مرحمت کند.

فرق موعظه با علم اخلاق

آیت الله جوادی آملی با اشاره به فرق موعظه با اخلاق بیان کرد: موعظه غیر از علم اخلاق است بلکه موعظه یک سری سفارشات کلی برای توده مردم می باشد اما اخلاق علم است و جزء علوم بسیار دشوار و پیچیده می باشد که  اگر کسی می خواهد متخلق بشود  باید مظهر خالق باشد.

وی ادامه داد:اخلاق هم جوهره آن با موعظه فرق دارد و هم رهاورد آن با موعظه فرق می کند، بنابراین تجرد روح ،ابدی بودن روح ، توانمندی بودن روح را ثابت کردن کار آسانی نیست.

مفسر تفسیر تسنیم اظهار کرد:لذا مسئله اخلاق اولین و پیچیده ترین مسئله ما است با برهان هرگز کام کسی شیرین نمی شود ممکن است یک استادی در کلاسی زنبور و کندوی عسل را برای دانشجویان تشریح کنند و آنها کاملا بفهمند اما با تدریس کندو داری کام کسی شیرین نمی شود با تدریس فقه و اصول و فلسلفه و اخلاق کسی متخلق بشود که بتواند هنرمندانه خود را زیبا بیاورد و با چهره یوسفی محشور شود آن حاصل نمی شود.

وی افزود:اخلاق برای این است که انسان خلق کند ما با آن بدنی که می سازیم محشور می شویم در بعضی روایات آمده که برخی به صورت بوزینه محشور می شوند که بوزینه ها از آنها زیباتر هستند یک عده در حال ساخت و ساز چنین بدنی هستند و یک عده هم در حال ساخت و ساز صورتی یوسفی و این راه باز است.

دشمن ترین دشمن انسان کیست؟

استاد برجسته حوزه علمیه با اشاره به حدیثی از پیامبر (ص) درباره دشمن ترین دشمن انسان گفت: بیان نورانی از پیامبر(ص) است که فرمود : ما دشمنهای بیرونی فراوانی داریم اما دشمنترین دشمن ها هوای نفس است.چون دشمن بیرونی یا از ما نفت و گاز می خواهد ، یا آب و خاک می خواهد، یا حداقل جان می خواهد که بکشد؛ از دشمن بیرونی غیر از این خواسته ای نیست، دشمن بیرونی فقط یا مال یا تن می خواهد.

هدف دشمن درونی

آیت الله جوادی آملی با اشاره به تنها خواسته دشمن درونی انسان افزود: اما این هوا و هوس از ما نه مال می خواهد نه تن، فقط دین ما را می خواهد.شیطان با نفت و گاز، با آب و خاک ما کار ندارد ، شیطان حتی با بدن ما هم کار ندارد که ما را بکشد، شیطان فقط اسیر می خواهد یعنی انسان باید کاملا تحت سلطه و اسارت شیطان قرار بگیرد و او را مشرک کند. بنابراین برترین دشمن همین هوای نفس است.سلسله جلیله انبیاء که آمدند هر وقت پیامبری و امامی در عصری ظهور داشت در مقابل یک عده داعی نبوت و امامت داشتند.

جهاد اصغر و جهاد اکبر

آیت الله جوادی آملی به جهاد اصغر و اکبر جهت مبارزه با دشمن درون و برون اشاره و تصریح کرد: انسان اگر با دشمن بیرونی می خواهد بجنگد جهاد اصغر است و اگر با دشمن درونی می خواهد بجنگد جهاد اکبر است، اکبر و اصغر بودن جهاد به اصغر و اکبر بودن کیفیت مبارزه است.چون دشمن درون ضررش سنگین تر از دشمن بیرون است و مبارزه با آن دشوار تر از دشمن بیرون است لذا فرمود از جهاد اصغر آمده اید وارد جهاد اکبر می شوید.

سلاح جهاد اصغر و جهاد اکبر چیست؟

مفسر تفسیر تسنیم با اشاره به سلاح  جهاد اصغر و جهاد اکبر بیان کرد: تهیه آهن و با آهن جنگیدن کار هر کسی می تواند باشد، الان چه شرق چه غرب برخی کارخانه های سلاح های آدم کشی دو سه شیفت شبانه روز دارند کار می کنند، پس آهن سازی کار آسانی است؛اما بیان نورانی حضرت علی(ع) در دعای کمیل درباره مبارزه با نفس فرمود: « سِلاحُهُ الْبُكاَّءُ »، آهن ساختن آسان است اما آه پیدا کردن آسان نیست، یک آهی می خواهد یک جگر سوخته ای می خواهد، یک دل مطمئنی می خواهد،آن آهن است که فراوان است نه آه. این دفاع مقدس هشت ساله را آن آه پیش برد نه آهن.«جاهدوا أهواءكم كما تجاهدون أعداءكم»  یک اصل است.

وی ادامه داد:ما با دشمن بزرگ یا بزرگتر یا دشمن کوچک و بزرگتر درگیر هستیم، حال اگر دشمن بزرگ را کوبیدیم بر دشمن کوچک هم مغلوبیم.

پیروزی ، شهادت، اسارت در جهاد اکبر و اصغر

آیت الله جوادی آملی درباره سه حالت و نتیجه جهاد اصغر و اکبر گفت: در جهاد بیرون با دشمن کوچک و بیگاه سه حالت دارد؛ یا پیروز یا شهید یا اسیر می شود ، که این احوالش روشن است. در جهاد درون هم به همین سه شرط است اگر کسی بخواهد با نفس و غرور و هوا که او را به سمت گناه می کشد مبارزه کند که از مهمترین جهاد ها می باشد همین سه حالت را دارد که انسان یا شهید یا فاتح یا اسیر می شود.

وی افزود:در جهاد اصغر اگر اسیر شد آن دشمن حداکثر مال و جان را می گیرد کاری با دین ندارد اما در جهاد اوسط جهاد درون اگر کسی اسیر شد دین را باخته است؛ اگر شهید در جهاد درونی شد کسی که چهار تا تیر خورد و یا چهار تا تیر زد، چهار تا گناه کرد و چهار تا توبه هم نمود ولی تسلیم هوا نشد و قرآن و عترت را حفظ کرد شهید در جهاد اوسط است در روایت هست کسی در بستر بمیرد و محب اهل بیت (ع) باشد شهید است ،اما اگر توانست هوا را به اسارت بگیرد او فاتح است اما اگر اسیر شد دیگر چیزی برای او نمی ماند در جهاد اوسط یا شهید یا فاتح یا اسیر است.اما اجر فتح و پیروزی گاهی به مراتب بالاتر از شهادت می باشد.

فرق جهاد اکبر(جنگ عقل و قلب) با جهاد اوسط (جنگ علم و نفس)

آیت الله جوادی آملی با اشاره به فرق جهاد اکبر و جهاد اوسط اظهار کرد: جهاد اکبر معمولا مطرح نیست بلکه جهاد اوسط را جهاد اکبر گفته اند، در جهاد اوسط جنگ بین علم و نفس است، عقل می خواهد اطاعت کند اما نفس می خواهد معصیت کند، بین هوا و تقوا، نفس و عقل جنگ می کند که جهاد اوسط است، چون جهاد اکبر در دسترس نیست این وسطی را جهاد اکبر می گویند.

وی ادامه داد: اما جهاد اکبر جنگ بین قلب و عقل است، سخن از معصیت و ترک اطاعت نیست، عقل می گوید من میخواهم بفهم اما قلب می گوید دلیل لازم نیست من فهمیده ام  باید دید، دلیل عقلی که بهشت و جهنم است اینها هنر نیست باید بهشت و جهنم را دید؛ اگر سرایندگان معرفت پرور ما گفتند :« خود هنر دان، دیدن آتش عیان/  نی گپ دل علی النار دخان» برای این است.قلب به عقل می گوید تو نباید استدلال کنی اینها حرف زدن است من همه اینها را قبول دارم اما حرف زدن است، مثل کسی که دود را می بیند اما از دود پی به آتش می برد این که هنر نیست، هنر آن است که خود آتش را ببینید. پس شما که از دود می خواهید پی به آتش ببرید این کار عقل است اما قلب می گوید هنر این است که خود آتش را ببینید.بیان نورانی امام رضا(ع) است که فرمودند: از ما نیست کسی که بگوید بهشت و جهنم الان خلق نشده است بلکه بهشت و جهنم همین الان خلق شده است .

..........................
سرویس خبرنگاران/ داخلی / امیر محسن سلطان احمدی

.........................
پایان پیام/184 ـ 101

خبرگزاری اهل بیت (علیهم‌السلام) - ابنا - اخبار شیعیان و تشیع