دلیل علمی هم رنگ شدن با جماعت(2)

در مقاله ی پیشین به بررسی تعاریف هم نوایی و شرایطی که انسان ها را وادار به تغییر رفتار در جهت نظر گروه می کند پرداختیم. در شرایطی که فرزند نوجوان شما به شدت تمایل دارد مانند دوستانش رفتار کند، مانند آنها لباس بپوشد و یا نوع آرایش موهای خود را هماهنگ کند، شما دچار سردرگمی می شوید، نظرات و اعمالش گاهی چندان موافق نظر شما نیست و ممکن است این مسأله در خانواده چالش برانگیز شود.

در کلاس درس معلم سوالی را مطرح می کند و شما پاسخ درست را می دانید؛ اما زمانی که هم کلاسی شما پاسخ دیگری می دهد، شما  تصور می کنید پاسخ شما صحیح نبوده و پاسخ را تغییر می دهید. نمونه ها و دلایل مختلفی برای این نوع تغییر ناگهانی رفتار شناخته شده است. 
 همان گونه که قبلاً اشاره شد، نفوذ هنجاری و نفوذ اطلاعاتی دو نوع مهم از هم نوایی بودند؛ اما دلایل دیگری هم برای هم نوایی انسان ها با جمع، کشف شده است. برخی از اصلی ترین آنها عبارتند از :
• نفوذ هنجاری، شرایطی است که رفتار فرد برای هماهنگی و تطبیق با رفتار گروه تغییر می کند.
• نفوذ اطلاعاتی هنگامی رخ می دهد که شخص دچار نقصان دانش و اطلاعات است و سعی می کند به دانش گروه تکیه کند و از مسیری که گروه انتخاب کرده پیروی کند. به نظر می رسد که فرد در این زمینه تابع کامل گروه است.
• هویت یابی هنگامی رخ می دهد که افراد همان گونه که از آنها انتظار می رود رفتار می کنند، رفتار می کنند و این پایه ی قوانین اجتماعی است. آزمایش معروف زمیباردو  نمونه ی موفقی از تجربه ی این نوع هم نوایی است. زندانیان خود را مطابق قوانین حاکم بر زندان تغییر می دهند.
• انطباق، نوع دیگری از هم نوایی است و شامل تغییر رفتار فرد می شود در حالی که در درون کاملاً با نظر و عمل گروه مخالف است.
• اجتماعی شدن زمانی است که ما رفتار مان را به این دلیل تغییر می دهیم که می خواهیم مانند دیگری شویم.
    تحقیقات بسیاری در زمینه ی هم نوایی در رفتار انسان انجام شده است. هم نوایی زمانی بروز می کند که ما خود را با جهان بیرون هماهنگ می کنیم. گاهی ما از رفتارمان آگاهیم، اما در بسیاری از مواقع حالت هم نوایی بدون اطلاع یا حتی بدون آگاهی ما در درون ایجاد می شود. در برخی از موارد، ما با چیزهایی هماهنگ می شویم که با آنها مخالفیم یا به شیوه ای رفتار می کنیم که می دانیم نباید این گونه رفتار کنیم. نکته ی جالب توجه این جاست که در بسیاری از پژوهش های علمی که در رابطه با این پدیده  انجام شده نتیجه نشان می دهد ما از گروه پیروی می کنیم در حالی که کاملاً مطمئنیم که گروه راه اشتباه را می رود !

اولین پژوهش ها در این زمینه در دهه ی بیست قرن گذشته توسط جنیز انجام شد. او به سادگی از افراد می خواست تعداد لوبیاهای درون ظرف را حدس بزنند. آنها ابتدا به تنهایی و سپس در میان جمع اقدام به تخمین تعداد لوبیاها می کردند. نکته ی جالب توجه هنگامی بود که افراد در قالب گروه تعداد را حدس می زدند، بعد مجدداً به تنهایی گمان خود را بیان می کردند.  نتیجه ی این پژوهش نشان داد که حدس افراد در سومین مرحله ( که مجددا به تنهایی از آنها سوال می شد)  پس از جدایی از گروه، به عددی که توسط افراد گروه اعلام شده بود نزدیک تر شده بود.
آزمایش اثرخودحرکتی شِریف ، مظفر شریف از شرکت کنندگان در آزمایش خواست حدس بزنند نقطه ی نور کوچک در اتاق تاریک تا چه اندازه حرکت می کند. در واقع، نطقه ثابت است اما به نظر می رسد که حرکت می کند؛ حالتی که به آن اثر خودحرکتی گویند. خصوصاً حرکت های جزئی چشم ها این گونه به مغز سیگنال می دهند که تصور می شود، نقطه ی کوچک نوری در اتاق تاریک در حال حرکت است. پاسخ افراد به تنهایی با زمانی که در قالب گروه از آنها سوال می شد کاملاً متفاوت بود و به معنای این بود که در شرایط دوگانه و بلاتکلیفی، افراد گرایش به نظر جمع دارند؛ این نتیجه تأییدی بر نفوذ اطلاعاتی است.
عوامل اثرگذار بر هم نوایی
دشواری کارها: وظایفی دشواری که بر عهده مان می گذارند می تواند در مواردی منجر به افزایش یا کاهش هم نوایی در رفتار ما شود.  عدم آگاهی نسبت به این که چگونه باید کاری را انجام دهیم؛ افراد را به هم نوایی بیشتر سوق می دهد. با افزایش دشواری افراد مستعد و آماده ی پاسخ های متفاوتی می شوند، که در نهایت به هم نوایی کمتر می انجامد.
تفاوت های فردی:  ویژگی های هر فرد مانند انگیزه ی تلاش و توانایی رهبری و مدیریت قوی گرایش به هم نوایی را کاهش می دهد.
اندازه ی گروه: افراد زمانی تمایل به هم نوایی با گروه دارند که گروه شان شامل سه تا پنج نفر دیگر هم باشد.
ویژگی ها و شرایط موقعیت : افرادی احتمالاً تمایل به هم نوایی بیشتر دارند که در شرایط دوگانه و غیر شفافی قرار می گیرند و در چنین شرایطی لازم است تصمیم گیری کنند.
تفاوت های فرهنگی: پژوهشگران دریافته اند که فرهنگ هایی که تمایل به جمع و جمع گرایی دارند میزان هم نوایی بالاتری هم دارند.

مآخذ:
Asch, S.E. (1951). Effects of group pressure upon the modification and distortion of judgments. In H. Guetzkow (Ed.), Groups, Leadership and Men. Pittsburg, PA: Carnegie Press.
Breckler, S. J., Olson, J. M., & Wiggins, E. C. (2006). Social Psychology Alive. Belmont, CA: Cengage Learning.
Eysenck, M. W. (2004). Psychology: An International Perspective. New York: Psychology Press, LTD.
Jenness, A. (1932). The role of discussion in changing opinion regarding a matter of fact. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 27, 279-296.
Sherif, M. (1935). A study of some social factors in perception. Archives of Psychology, 27, 187.