مدرسه علمیه خان

نگینی درخشان در بازار تاریخی یزد

مدرسه علمیه خان، توسط مرحوم محمد تقی خان، از والیان مشهور و خیراندیش یزد، در سال 1186 هجری قمری در بازار و بافت تاریخی یزد، در مساحتی به متراژ حدود2910 مترمربع، در سه حیاط که دو حیات آن به صورت قرینه و یک حیات مرکزی بزرگ در میان مدرسه، با دو طبقه بنا شده است.

سبک معماری این مدرسه، که چشم هر گردشگری را خیره می‌کند، به اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجاریه بازمی‌گردد و پیشینه تاریخی بزرگی برای شهر یزد محسوب می‌شود و در ایامی که درس و بحث طلاب تعطیل است، گردشگران داخلی و خارجی زیادی از آن بازدید می‌کنند.

یکی از نکات جالب توجه این مدرسه، راه زیرزمینی است که مدرسه خان را به مدرسه مصلای یزد متصل می‌کند و نشان‌دهنده آن است که اساتید و طلاب این دو مدرسه، از این طریق با هم ارتباط داشته‌اند.

رونق علمی مدرسه علمیه خان هیچ‌گاه متوقف نشده و همچون نگینی در دل بازار یزد می‌درخشد و هم اکنون نیز دارای رونق علمی خاصی است، به طوری که 177 طلبه که 60 درصد آنان معمم هستند، در سطوح مختلف تحصیلی و حتی درس خارج در آن مشغول به تحصیل می‌باشند.

حجت الاسلام مجتبی معقولان، معاون اجرایی مدرسه علمیه خان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در خصوص تاریخچه این مدرسه، اظهار داشت: یکی از اسناد نشان می‌دهد که این مدرسه نه تنها موقوفه است، بلکه تاریخ تأسیس آن در سال 1186 هجری قمری به دست یکی از والیان مشهور و خیراندیش یزد به نام محمد تقی خان بوده است.
وی ادامه داد: محمد تقی خان آثار خیر بسیاری را در سطح شهرستان‌های استان یزد بنا کرده که از جمله آن، این مدرسه را به عنوان پایگاه تحصیل علوم دینی برای طلاب در نظر گرفته است.

معاون اجرایی مدرسه علمیه خان یزد ادامه داد: مجموعه موقوفات محمد تقی خان در بافت تاریخی یزد شامل بازار، حمام و مدرسه علمیه خان است که در مرکز شهر قرار گرفته و از لحاظ تاریخی پیشینه تاریخی بسیار بزرگی برای شهر یزد محسوب می‌شود.

معماری مدرسه

حجت الاسلام معقولان با اشاره به اینکه مدرسه خان به ثبت ملی رسیده و به نوعی میراث فرهنگی یزد نیز در زمینه تعمیرات و ساخت و ساز بر آن نظارت دارد، گفت: این مدرسه در متراژ زمینی حدود 2910 متر در سه حیات با پیشینه تاریخی که سبک معماری آن به اواخر دوران زندیه و اوایل قاجاریه بازمی‌گردد ثبت سند شده است.
وی ادامه داد: این مدرسه در سه حیات که در واقع دو حیات آن به صورت قرینه و یک حیات مرکزی بزرگ در میان مدرسه، در دو طبقه با 78 حجره احداث و قدمت تاریخی حجرات همچنان حفظ شده است.
معاون اجرایی مدرسه علمیه خان یزد ادامه داد: این مدرسه از قدیم الایام تاکنون محل تحصیل علمای بزرگ و بنامی بوده و در تمام دوران‌ها رونق علمی خود را حفظ کرده و هم اکنون نیز تولیت آن به عهده حجت الاسلام والمسلمین معزالدینی، از علمای یزد می‌باشد.

راه زیرزمینی؛ حلقه وصل دو مدرسه علمیه

حجت الاسلام معقولان با اشاره به اینکه مدارس علمیه از گذشته به هم متصل بوده و حتی کوچه‌ها و خیابان‌ها هم نتوانسته در این ارتباط خللی ایجاد کند، گفت: مدرسه خان، راه زیرزمینی به مدرسه مصلای یزد دارد و از این طریق اساتید و طلاب این دو مدرسه با هم در ارتباط بوده‌اند. این مسأله نشان می‌دهد که علما از گذشته با هم وحدت رویه خوبی داشته‌اند و به همین دلیل مدارس را از هم جدا نکرده‌اند و تنها اسم این مدارس با هم متفاوت بوده است.
وی درباره وضعیت کنونی این راه زیرزمینی گفت: این راه هنوز هم وجود دارد و ما آن را حفظ کرده‌ایم، ولی در حال حاضر از آن استفاده نمی‌شود. اما این راهروی ارتباطی بین مدارس از گذشته بوده و در موقوفات ذکر شده، تا این مدارس به هم متصل باشند و جدایی در حوزه‌ها حس نشود.

60 درصد طلاب معمم‌اند

معاون اجرایی مدرسه علمیه خان یزد به وضعیت درس و بحث طلاب در این مدرسه نیز اشاره کرد و افزود: در حال حاضر 177 طلبه که 60 درصد آنان معمم می‌باشند، در مدرسه خان در حال تحصیل هستند. البته پایه‌های یک تا سه جدیداً راه‌اندازی شده و درس خارج فقه هم در این مدرسه تدریس می‌شود.

وی در خصوص فوق‌برنامه‌های آموزشی مدرسه گفت: کلاس‌های فوق برنامه آشنایی با فضای مجازی، وبلاگ نویسی و... در این مدرسه برگزار می‌گردد. همچنین کلاس مکالمه عربی و انگیسی هم به صورت مرتب برای طلاب برگزار می‌شود.

حجت الاسلام معقولان با اشاره به برنامه‌های تهذیبی مدرسه علمیه خان، ابراز داشت: اجرای برنامه‌های قرآنی مانند حفظ قرآن، برگزاری جلسات درس اخلاق با حضور اساتید برجسته، برگزاری نشست‌های بصیرتی، برپایی اردوهای فرهنگی - زیارتی و ... در دستور کار معاونت تهذیب مدرسه قرار دارد.

کتابخانه 11 هزار جلدی

وی به وجود کتابخانه غنی در مدرسه خان اشاره کرد و گفت: کتابخانه مدرسه توسط آیت الله علومی پایه‌گذاری شده و دارای بیش از 11 هزار جلد کتاب نفیس و 133 نسخ خطی می‌باشد و به عنوان گنجینه‌ای علمی در اختیار طلاب قرار دارد.

معاون اجرایی مدرسه علمیه خان در خصوص تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مدرسه نیز خاطرنشان کرد: اتاق سایت با 5 دستگاه سیستم با کمک خیرین و استفاده از جدیدترین نرم‌افزارها از جمله نرم‌افزارهای نور راه‌اندازی شده و با یک زمان‌بندی دقیق، مشخص کرده‌ایم که هر طلبه چه زمانی می‌تواند از این فضا استفاده کند.

آموزش پژوهش‌محور

وی با اشاره به ضرورت آموزش پژوهش‌محور طلاب، ابرازداشت: در مدرسه خان به مقوله پژوهش توجه ویژه‌ای می‌شود، به طوری که بخشی از نمره طلاب به پژوهش اختصاص یافته و هر طلبه می‌بایست یک یا دو پژوهش در پایان ترم ارئه دهد. همچنین از سال گذشته تاکنون 5 دوره کارگاه مقاله‌نویسی با حضور اساتید برجسته در مدرسه برگزار شده است.

حجت الاسلام معقولان به راه‌اندازی معاونت پژوهش در مدرسه خان اشاره کرد و افزود: طلاب مدرسه در جشنواره‌های پژوهشی مانند جشنواره علامه حلی حضور فعال دارند.

وی در خصوص مباحث تبلیغی طلاب، خاطرنشان کرد: فعالیت‌های ما زیر نظر معاونت تبلیغ حوزه علمیه استان است و تا کنون دوره‌های مختلفی در زمینه تبلیغ برگزار شده است و چون طلاب ما در سطوح عالی مشغول به تحصیل هستند، طبیعتاً از مدرسه خان تعداد افرادی که در این دوره‌ها شرکت کرده اند، نسبت به دیگر مدارس بیشتر بوده‌اند.

معاون اجرایی مدرسه علمیه خان یزد از دیگر دوره‌هایی که در این مدرسه برگزار شده را مقتل‌خوانی ویژه طلاب اعلام کرد و ادامه داد: این دوره با حضور اساتیدی از قم برگزار و با استقبال چشمگیر طلاب روبرو شد.

برگزاری نشست‌های بصیرتی

وی از دیگر فعالیت‌های خوب این مدرسه را فعالیت‌های بصیرتی برشمرد و اضافه کرد: پایگاه بسیج مدرسه بسیار فعال است و با دعوت از نمایندگان مجلس، مسئولین استان و دیگر شخصیت‌های علمی و دینی، نشست‌های بصیرتی را برگزار می‌کند.

حجت الاسلام معقولان در خصوص ورزش و طلاب نیز گفت: هرچند در زمینه ورزشی با محدودیت‌های مالی روبه‌رو هستیم، اما با کمک بسیج مدرسه، سالن‌های ورزشی از جمله شنا، فوتبال، فوتسال و... را در سطح شهر اجاره کرده و طلاب از این امکانات استفاده می‌کنند.

بازدید گردشگران

وی در ادامه با اشاره به بازدید گردشگران داخلی و خارجی از مدرسه علمیه خان، ابرازداشت: با توجه به قدمت تاریخی و سبک خاص معماری مدرسه، در ساعاتی که طلاب کلاس نداشته باشند، با هماهنگی‌هایی که صورت می‌پذیرد، گردشگران می‌توانند از این مجموعه تاریخی و مذهبی و فرهنگی یزد بازدید به عمل آورند.

معاون اجرایی مدرسه علمیه خان در پایان خواستار مشارکت دستگاه‌های مختلف در حفظ و مرمت آثار تاریخی شد و گفت: با توجه به گستره بزرگ بافت تاریخی شهر یزد، نگهداری از این بافت زنده از توان یک اداره مانند میراث فرهنگی خارج بوده و نیازمند کمک کشوری است.