معیار در سن بلوغ سال قمری است

سن تکلیف در اسلام بر اساس بلوغ تعیین شده است، یعنی وقتی نشانه های بلوغ (حداقل این علامت ها، احتلام برای پسران و حیض برای دختران است) حاصل شود، شخص به سن تکلیف می رسد. اما در دین اسلام ، غیر از نشانه های طبیعی، معیار سنی برای بلوغ پسران و دختران، در نظر گرفته شده است. پس اگر دختر یا پسر نشانه های طبیعی بلوغ را نداشتند و به سنی که در شرع برای تکلیف آنان مشخص شده است، برسند، باید همانند یک مکلف، به وظایف شرعی خود عمل کنند.

نشانه های رسیدن به بلوغ در دختران و پسران:

نظر اکثر مراجع معظم تقلید در مورد نشانه های تکلیف دختران و پسران با هم یکی است :

1-اکثر مراجع تقلید نشانه ی بلوغ در دختران و پسران را یکی از سه شرط زیر می دانند:

اول: روییدن موی درشت و زبر در زیر شکم (زیر ناف) و بالای عورت.

دوم: بیرون آمدن منی (محتلم شدن) چه در خواب باشد و چه در بیداری.

سوم: تمام شدن یازده سال قمری در پسران و نه سال قمری در دختران.

نکته: هر یک از این سه علامت زودتر از علامتهای دیگر بروز کند، علامت بالغ شدن است و بر انسان بالغ شده، وظایف و تکالیف شرعی واجب مى شود. مثلا ممکن است پسری به جهت رشد زیاد در سن 13 سالگی محتلم شود، یعنی منی از او خارج شود، در این صورت این پسر در سن 13 سالگی بالغ شده است.

نکته: محاسبه سن بلوغ در دختران و پسران سال قمری است نه شمسی، یعنی دختران در سن 9 سال قمری که می شود 8 سال و 9 ماه شمسی، و پسران در 15 سال قمری که می شود 14 سال و 6 ماه و 16 روز شمسی، اگر دو نشانه اول بروز نکند به سن تکلیف می رسند.

اول اینکه: بلوغ شرعی- بر اساس انواع بلوغ- مانند بلوغ طبیعی یایه ریزی شده است. در همه ی مناطق جهان با در نظر گرفتن شرایط طبیعی و اجتماعی، دختران زودتر به بلوغ طبیعی می رسند و فعالیت غدد جنسی در آنان قبل از پسران آغاز می شود. هم چنین رشد فکری و جسمی دختران سریع تر از پسران صورت می گیرد. بنابراین زودتر بودن بلوغ شرعی دختران در مقایسه با پسران بر اساس صلاحیت طبیعی و به معنای هماهنگی قوانین تشریع با مقررات تکوین است.

زودرس بودن بلوغ جنسی در دختران، باعث قرار گرفتن آنان در معرض گناه می شود، اما با توجه به سنّ تکلیف دختران، زمینه ی پیشگیری از گناه و واکسینه شدن از خطاها در آنان ایجاد می شود زیرا آن ها را در پیشگاه خدا قرار داده و تکلیف متوجه شان می شود.

دوم اینکه: اندیشه و عقل دختران، زودتر از پسران شکفته می شود و دلیلش این است که دختران قبل از پسران زبان می گشایند و زودتر از آنان آغاز به سخن می کنند. با توجه به رابطه ی غیر قابل انکاری که بین اندیشه و سخن گفتن وجود دارد، این نتیجه به دست می آید که دستگاه فکری دختران، زودتر از پسران به کار می افتد.

پیشی گرفتن در شکوفایی استعدادهای هوشی و عقلی باعث توجه تکلیف به دختران در سنی زودتر از پسران می شود. در مورد بلوغ اجتماعی و آداب آن نیز دختران پیش تر از پسران با آداب و رسوم اجتماعی آشنا می شوند و فکر و انضباط اجتماعی در آن ها بهتر و زودتر شکوفا می شود.

اگر اعمال شما طبق فتواى مرجع تقلید زنده ای که می توانید از او تقلید کنید یا مطابق با احتیاط باشد، چیزى بر عهده شما نیست. و گرنه اعمالی که خلاف نظر وی بوده است باید اعاده شود.

البته بعضی از علما، تقلید ابتدایی از مجتهد را (هر چند در قید حیات نباشد) جایز می دانند. بر این اساس اگر مرجعی که انتخاب کردید، مساوی یا اعلم از مراجع زنده باشد تقلید از وی جایز است و اعمال شما درست است.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

در فرض مرقوم لازم است از مجتهد حىّ تقلید نماید و اعمال قبلى ایشان اگر مطابق احتیاط باشد و یا بر طبق نظر مجتهدى باشد که وظیفه دارد از ایشان تقلید نماید، محکوم به صحّت مى‌باشد.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

در هر دو فرض اگر اعمال او طبق فتواى کسى که باید از او تقلید کند صحیح باشد چیزى بر او نیست.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

عمل کردن به فتواى مجتهد مرده ابتداءً جایز نیست هرچند اعلم باشد بنابر احتیاط واجب و توجه داشته باشید چنانچه اعمال شما مطابق فتوای مجتهد زنده باشد صحیح است و گر نه باید اعاده کنید.

دو سوال از آیة الله خامنه ای دام ظله:

جواب: معیار، سال قمرى است.

جواب: با احتلام، حكم به بلوغ او مى‏شود زیرا احتلام شرعا از نشانه‏هاى بلوغ است.

دو سوال از آیة الله سیستانی دام ظله:

پاسخ: مقصود از «بلغ» در آیه مزبور بمعنای بلوغ تکلیفی نیست بلکه رسیدن به سن چهل است.

پاسخ: سنی است که بچه خوب و بد را بداند وا حتمال برود که نگاهش به بدن زن موجب تحریک شهوتش شود.

فرآوری: آمنه اسفندیاری  

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

کتاب زلال احکام ـ امیر بهاء الدین علائی نژاد

سایت اسلام کوئیست

پرسمان احکام

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله سیستانی دام ظله

سایت حوزه

مطالب مرتبط:

سن تکلیف و نشانه های بلوغ

گناهان قبل از تکلیف

از شرایط تکلیف چه می دانید؟