جنّ و ملَک، نوحه گران مصیبتی عظیم
در بارگاه قدس که جای ملال نیست سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است جن و ملک بر آدمیان نوحه می کنند گویا عزای اشرف اولاد آدم است
این شعر پر اسرار محتشم اشاره است به این جمله از زیارت عاشورا که:
«و جلّت و عظمت مصیبتک فی السماوات علی جمیع أهل السماوات» یعنی مصیبت تو آنقدر بزرگ بود که بر اهل آسمان نیز گران آمد آن هم همه ی اهل آسمان!
در حدیثی در کتاب کامل الزیارات می خوانیم:
"خداوند چهار هزار فرشته را بر قبر حسین علیه السلام گماشته است که بر او تا روز قیامت با حالت ژولیده و غبارآلود می گریند." (کامل الزیارات ص84)
حال سوال این است که مگر در بارگاه ذو الجلال جای ملال است که فرشتگان بر او می گریند؟!
و در زیارت عاشورای غیر معروفه که در کتاب شریف مفاتیح الجنان بعد از زیارت عاشورای معروف نقل شده ما موظف شده ایم که به رسول خدا و امیرالمومنین و فاطمه زهرا و امام حسن مجتبی سلام الله علیهم اجمعین تسلیت و تعزیت عرض کنیم و بگوییم:
«السلام علیک یا رسول الله .... أحسن الله لک العزاء فی ولدک الحسین علیه السلام» یعنی خداوند این عزا را که بر تو از جانب فرزندت حسین وارد شده نیکو بگرداند. و همین طور به سایر پنج تن نیز موظفیم تعزیت و تسلیت عرض کنیم؟
ظاهرا آن طور که از مجموعه روایات به دست می آید اهل آسمان ها نیز به مانند اهل زمین در این ایام عزادار حضرت حسین بن علی علیهماالسلام می شوند و گویا علی الدوام عزادار وی هستند و تا منتقم او انتقام نگیرد این عزا ادامه خواهد داشت. فلذاست که در زیارت عاشورا درخواست می کنیم که خداوند ما را از خون خواهان ابی عبدالله علیه السلام قرار دهد:
«و أن یرزقنی طلب ثارکم مع امام منصور من اهل بیت محمد صلی الله علیه و آله»
شاید یکی از وجوهی که بر عزاداری ابی عبدالله علیه السلام بسیار تکرار شده، این است که تا منتقم ظهور نکند اهل آسمان ها خصوصا رسول خدا و فاطمه زهرا سلام الله علیهما در عزا به سر می برند و این طور نیست که چون از دنیا رفته اند به آنچه در دنیا می گذرد بی توجه باشند. به همین دلیل زینب کبری سلام الله علیها وقتی در روز عاشورا بر سر نعش برادر حاضر شد، رسول خدا صلی الله علیه و آله را مخاطب قرار داد و فرمود:
«یا محمداه! یا محمداه! صلّى علیك ملائكة السماء، هذا الحسین بالعراء، مرمّل بالدماء، مقطّع الاعضاء، یا محمداه!»
این جملات سوزناک را محتشم چه زیبا درک نموده:
پــس بــا زبــان پــر گــلــه آن بــضــعــة الــرســول رو در مـــدیـــنـــه کــرد کــه یــا ایــهــاالــرســول
ایـن کـشـتـهء فـتـاده بـه هـامـون حـسـیـن تـوسـت وین صید دست و پا زده در خون حسین توست
ایــن شــاه کــم ســپــاه کــه بـا خـیـل اشـک و آه خـرگـاه زیـن جـهـان زده بـیـرون حـسـین توست
آری با آمدن محرم شور و غوغایی سراسر هستی را فرا می گیرد و قبل از زمین، آسمان ها به جوش و خروش در می آیند از همین روست که مرحوم محتشم فرموده است:
باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است ...
گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست این رستخیز عظیم که نامش محرم است
و مراد محتشم از "خلق عالم" حتی فرشتگان آسمان نیز می باشد به همین خاطر در بیتی دیگر گفته است:
در بارگاه ذو الجلال که جای ملال نیست سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است
قدسیان یعنی فرشتگان عالم ملکوت. خلاصه زمین و زمان و حتی حیوانات و کفار نیز آمدن محرم را احساس می کنند و می فهمند که ایام را حالتی دیگر فرا رسیده است: «گویا عزای اشرف اولاد آدم است».
وقتی ایام محرم فرا می رسد گویا طوفانی از غم همه جا را فرا می گیرد که این طوفان ادامه طوفانی است که در کربلا کشتی ای را که پیامبر صلی الله علیه و آله به عنوان "سفینة النجاة" معرفی نموده بود شکست:
کشتی شکست خورده طوفان کربلا در خاک و خون طپیده به میدان کربلا
کاش آن زمان که کشتی آل نبی شکست عالم تمام غرقه دریای خون شدی
و در اثر این طوفان است که غباری از غم بر چهره فرشتگان الهی فرو می نشیند.
روح الامین نهاده به زانو سر حجاب تاریک شد ز دیدن آن چشم آفتاب
«مصیبة ما اعظمها و اعظم رزیتها فی الاسلام و فی جمیع السموات و الارض».
مصیبت، آن هم چه مصیبتی عظیم که بر اسلام و بر آسمان و زمین وارد شد. تمامی نکبت های کره زمین در قرن حاضر و قرن های گذشته که بر بشریت وارد می شود از کشته شدن حضرت حسین علیه السلام است.
تــا چــرخ ســفــلــه بـود خـطـائـی چـنـیـن نـکـرد بــر هــیــچ آفــریــده جــفــائــی چــنــیــن نــکــرد
ای چــرخ غــافــلــی کــه چــه بــیــداد کــرده ای وز کـــیـــن چــهــا دریــن ســتــم آبــاد کــرده ای
از خداوند عاجزانه می خواهیم:
«اللهم اجعلنی عندک وجیها بالحسین علیه السلام»
و ای خدا از تو توفیق عزایش را طلب می کنیم و در عین حال پیشاپیش از سید الشهدا علیه السلام عذر می خواهیم که نخواهیم توانست که حق عزای او را به جا آوریم چرا که مصیبت او را تمامی آسمان ها با عظمتشان، عظیم می شمرند!
حمید حاج علی
مدّرس حوزه علمیه
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
