100+5 سال اعلان و پوستر فیلم در ایران

معرفی دو کتاب در زمینه ی هنر و سینما با عناوین: «صدوپنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» و کتاب «چهل سال سینمای خوزستان».

«صدوپنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران»

چاپ جدید کتاب مسعود مهرابی با اضافه شدن اطلاعات مربوط به سه سال، با عنوان «صدوپنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» منتشر شد.

این کتاب که پوسترهای فیلم‌های سینمای ایران را از سال 1288 تا 1393 دربرمی‌گیرد، در چاپ قبلی‌اش که شامل 102 سال بود، مورد استقبال زیادی قرار گرفت و در همان سال اول، نایاب شد.

کتاب «صدوپنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» تاریخ مصور سینمای ایران به روایت صدها پوستر و اعلان، آینه بیش از یک قرن گرافیک ایران، از نخستین آگهی نمایش فیلم در عکاسخانه‌ی روسی‌خان (21 مهر 1286) تا پوستر فیلم‌های سینمایی ایران در سال 1393 است. کتابی بالینی برای همه‌ی نقاشان و طراحان گرافیک، دانشجویان رشته‌ی هنرهای تجسمی و همه‌ی دست‌اندرکاران و علاقه‌مندان به سینمای ایران.

این کتاب در 548 صفحه در قطع رحلی، با جلد گالینگور و روکش، به دو زبان فارسی و انگلیسی‌ همراه با مقدمه‌ای‌ مفصل و مشروح که در آن تاریخ شکل‌گیری و داستان پر فراز و نشیب اعلان و پوستر فیلم در ایران، دهه‌به‌دهه روایت شده، توسط نشر نظر منتشر شده است.

در مقدمه‌ی این کتاب به نقل از ناشر آمده است: «در چاپ و ویرایش دوم کتاب، با جدیت و همت ستودنی مسعود مهرابی، پوسترهای مربوط به فیلم‌های ساخته‌شده طی سه سال پس از چاپ نخست نیز به کتاب افزوده شد. به همین دلیل انتخاب عنوان «صد سال + پنج» دربرگیرنده‌ی تاریخ سینما از بدو ورود آن به ایران تا امروز است. کتاب «صدوپنج سال اعلان و پوستر فیلم در سینمای ایران» چهره‌ی جامع‌تری از جریان پوستر سینمای ایران را طی بیش از یک قرن به‌نمایش می‌گذارد. پس از انتشار چاپ نخست، گستره‌ی قابل‌توجهی از نقدها و تحلیل‌های متنوع پیرامون کتاب در مطبوعات و فضای مجازی منتشر شد. از پوسترهای ارائه‌شده در کتاب، چند فیلم کوتاه نیز ساخته و در برخی موارد جهت معرفی سینمای ایران از آن‌ها استفاده شد. همه‌ی این توجهات نشانگر عمق علاقه‌ی جامعه‌ی ایرانی به تلاش‌های یکصد سال اخیر در پهنه‌ی سینمای ایران است. از همین رو لابه‌لای پوسترهای این کتاب هم‌چنان می‌توان به جنبه‌های تحلیلی مهمی از جریان هنر، جامعه، سیاست و فرهنگ دست یافت.

در همین چند سال اخیر، سرعت تغییرات در عرصه‌ی رسانه‌های عمومی و صنعت سینما چنان شتابی گرفته است که می‌توان تأثیر آن را در ساختار تکنیکی و محتوایی پوسترهای سه ساله‌ی اخیر به‌خوبی مشاهده کرد. به مرور پوسترهای «چند کله‌ای» در حال حذف شدن است و به‌نظر می‌رسد سینما خود را از نیاز به پوستر خصوصا پوسترهای عامه‌پسند رها کرده است. گرایش‌های هنری در پوسترهای این سه ساله فضای تازه‌ای را در گرافیک پوستر تجربه می‌کند و طراحان پوسترهای غیرتجاری به این بخش علاقه‌مند شده‌اند.

این دگرگونی بی‌آن‌که با بدبینی همراه باشد، نشان از تحولی بزرگ‌تر دارد که همانا بی‌اثر شدن یا حذف پوستر از صنعت سینما را نشانه گرفته است، گویی، بود و نبود پوستر فیلم برای تهیه‌کننده، کارگردان و مخاطبان اهمیت و تأثیر سابق را از دست داده است و نقش این اثر کاغذیِ خاطره‌ساز صرفا به یک سند تاریخی برای فیلم تقلیل یافته است. پیش‌بینی این اتفاق یعنی حذف یا کم‌توجهی به پوستر اگرچه زود‌هنگام به‌نظر می‌آید، اما دور از انتظار نیست. در چنین شرایطی، تکمیل کتاب «صد و پنج سال اعلان و پوستر سینمای ایران» در آینده می‌تواند متوقف یا کند شود؛ اما امیدواریم تا آن روز تلاش پدیدآورنده و ناشر توأمان ادامه یابد تا خاطره‌ی یکی از مهم‌ترین محصولات فرهنگی مرتبط با فیلم به فراموشی سپرده نشود.

ناشر وظیفه‌ی خود می‌داند صمیمانه از حوصله، صبوری و پشتکار مسعود مهرابی در این بازنگری و تکمیل کتاب تشکر کند همچنین ...»

این کتاب چندی پیش در نمایشگاه کتاب فرانکفورت عرضه شد و مورد استقبال قرار گرفت.

قرار است 29 مهرماه در چهارمین جشن جایزه‌ی کتاب سال سینمای ایران از مسعود مهرابی تقدیر شود.

کتاب‌های «تاریخ سینمای ایران»، «پوسترهای فیلم 1305-1371»، «کتاب‌شناسی سینما در ایران»، « فرهنگ فیلم‌های مستند سینمای ایران» و «فرهنگ فیلم‌های کوتاه داستانی» از آثار قبلی این نویسنده است.

«چهل سال سینمای خوزستان»

علی‌نقی طاهری نویسنده کتاب «چهل سال سینمای خوزستان» که نامزد کتاب سال سینمای ایران شده است، این کتاب را حاصل 7 سال فعالیت و پژوهش دانست.

علی‌نقی طاهری نامزد کتاب سال سینمای ایران و مولف کتاب «چهل سال سینمای خوزستان» با اشاره به مضمون و محتوی این کتاب گفت: این کتاب مروری بر 40 سال سینمای خوزستان دارد. سال 1350 سینمای آزاد توسط کیانوش عیاری در خوزستان تاسیس شد. از آن زمان به بعد تمام فیلم‌های کوتاه، مستند و تلویزیونی را جمع‌آوری کردم و اطلاعات آن را در این کتاب به صورت سال به سال آوردم.

بخش اول این کتاب شروع فیلمسازی در سینمای اهواز، آبادان و دزفول را در بر می‌گیرد. بخش دوم به معرفی کارگردانان و دست‌اندرکاران سینمای خوزستان می‌پردازد. بخش سوم مراکز آموزشی و تولید فیلم را معرفی می‌کند و در بخش چهارم به نتیجه‌گیری می‌رسد.

او با تاکید بر این‌که پتانسیل بالای سینمایی در خوزستان وجود دارد، درباره انگیزه خود از نگارش این کتاب توضیح داد: کتاب دیگری در سال 1386 منتشر کردم که درباره تاریخ نمایش فیلم در استان خوزستان بود. در آن کتاب نقش خوزستان در سینمای ایران را تشریح کردم. چون به اعتقاد من در خوزستان پتانسیل سینمایی بسیار بالا است و تعداد زیادی از سینماگران ما از این خطه آمده‌‌اند. کتاب اولم درباره فیلم‌های بلند سینمایی بود وقتی این کتاب را نوشتم به این فکر افتادم که فیلم‌های مستند یا کوتاه بسیاری در خوزستان تولید شده و جشنواره‌های زیادی در این استان برگزار شده و همیشه پتانسیل بالایی در این زمینه وجود داشته است. به همین دلیل طرحی را به مرکز پژوهش‌های وزارت ارشاد، برای نگارش «چهل سال سینمای خوزستان» ارائه دادم و 7 سال روی این کتاب کار کردم. تمامی اطلاعات و اسناد را در این زمینه جمع‌آوری کردم. استانداری هم کمک کرد و هزینه چاپ این کتاب را به وزارت ارشاد پرداخت کرد.

طاهری که تاکنون نقدها و مقالات سینمایی را در مجلات مختلف به چاپ رسانده، در حال آماده کردن کتاب دیگری درباره خوزستان از نگاه سینما است. طبق تحقیقاتی که او انجام داده خوزستان لوکیشن 250 فیلم سینمایی بوده و حالا می‌خواهد درباره این فیلم‌ها کتابی را تالیف کند که تخمین می‌زند 3 تا 4 سال تحقیق و پژوهش درباره این کتاب طول بکشد.

به گفته این مولف دانشجویان و علاقمندان به سینما خوزستان از گروه‌های هدف او برای مطالعه این کتاب هستند. تاکنون دانشگاه چمران و دانشگاه شوشتر این کتاب را خریداری کردند. شهاب‌الدین عادل این کتاب را به عنوان مرجع در دانشکده سینما و تئاتر معرفی کرده است. انجمن سینمای جوان تهران هم این کتاب را برای سایر استان‌ها الگو قرار داده تا در دیگر استان‌ها هم از این دست کتاب‌ها نوشته شود.