چالش سطل یخ یا غرق شدن در جهالت
این روزها یکی از مطالبی که زیاد در رسانههای مختلف دیداری و شنیداری به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به آن اشاره میشود، بحث «چالش سطل یخ» یا «کارزار آب یخ» است که با عبارت انگلیسی «Ice Bucket Challenge» در دنیا شناخته میگردد.
اول ببینیم منظور از این کار چیست؟
این فعالیت شامل ریختن یک سطل آب یخ، بر روی سر یک فرد دیگر با هدف کمک به جامعه سرطان در نیوزلند و مۆسسه خیریه اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) در آمریکا است. که برای این کار قوانینی هم وضع شده مثلا افراد یا یک سطل آب یخ روی سر خود خالی کنند یا به مۆسسه خیریه مورد نظر کمک کنند! اما این مطلب به همینجا ختم نشده و برای اینکه فرد مورد نظر آخرین فرد این سلسله نباشد، قبل از انجام این کار، باید چند فرد دیگر را نیز برای انجام این فعالیت به عنوان نامزد معرفی کند و آنها هم فقط 24 ساعت فرصت دارند تا یا در این چالش شرکت کنند یا 100 دلار به مۆسسه خیریه آمریکا کمک کنند!
در ابتدا باید بیان داشت که در اسلام، سفارش زیادی به همدردی با همنوع شده است. چنان که در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که حضرت فرمودند: «إذا سأل السائل فلا تقطعوا علیه مسألته حتی یفرغ منها، ثم ردوا علیه بوقار و لین، اما ببذل یسیر أو رد جمیل فانه قد یأتیکم من لیس بإنس و لا جان ینظرون کیف صنیعکم فیما خولکم الله تعالی؛
هنگامی که حاجتمندی از شما چیزی بخواهد، گفتار او را قطع نکنید، تا تمام مقصود خویش را شرح دهد، سپس با وقار و ادب و ملایمت به او پاسخ بگویید یا چیزی که درخواست دارد، در اختیار او بگذارید و یا به طرز شایستهای او را باز گردانید زیرا ممکن است سۆال کننده فرشته باشد که مأمور آزمایش شما است، تا ببیند در برابر نعمتهایی که خداوند به شما ارزانی داشته، چگونه عمل میکنید.»[تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 283]
اما سوال همینجا است که دور ریختن یک سطل آب و ارسال تصویر آن با وضعیتهای خاص، در فضاهای مجازی و بعضا دعوت از یک جنس مخالف به عنوان نامزد بعدی و ... که هدفی شاید جز خودنمایی و ارضای شهوات نداشته باشد، چه کمکی برای بیماران خواهد داشت؟!
واقعا چه وجههی عقلایی و شرعیای وجود دارد، که در زمان حاضر و درحالیکه تمام مراکز بینالملل خارجی و داخلی، بر وضعیت بحرانی آب هشدار میدهند، چنین اسرافی صورت بگیرد؟!
در حدیثی زیبا نقل شده که امام صادق علیهالسلام در مسیری مشاهده فرمودند که سیبی نیم خورده از خانهای به بیرون انداخته شده بود، حضرت خشمگین شدند و فرمودند: اگر شما سیر هستید خیلی از مردم گرسنهاند، خوب بود آن را به نیازمندش میدادید! [أَنَّهُ نَظَرَ إِلَی فَاکهَه قَدْ رُمِیتْ مِنْ دَارِهِ لَمْ یسْتَقْصَ أَکلُهَا فَغَضِبَ (علیه السلام) وَ قَالَ مَا هَذَا إِنْ کنْتُمْ شَبِعْتُمْ فَإِنَّ کثِیراً مِنَ النَّاسِ لَمْ یشْبَعُوا فَأَطْعِمُوهُ مَنْ یحْتَاجُ إِلَیه (بحارالأنوار ج 63 ص432)]
و اینها به گونه ای است که در روایات اهل بیت به ما رسیده است که ما در کمک به نیازمندان برکاتی را مشاهده می کنیم. با توجه ببه آیه 103 سوره توبه «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِهَا» صدقه و کمک به دیگران قرب به خدا و اولیاء را موجب می شود.
در روایتی امام رضا(علیه السلام) فرمود، هر کس گره از کار یک مۆمن باز کند خداوند در روز قیامت گره از کار او باز می کند.
بنابر این نتیجه می گیریم که کمک به نیازمندان و ایتام، گناه پاک کن، بالابر و گره باز کن است.
اگر محرومی سر راه دیدیم نگوییم دیگران هستند و ما مسیر خود را دور کنیم بلکه «وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ الله»
این نکته را نیز فراموش نکنیم که کمک فقط مالی نیست، گاهی با آبرو گرو گذاشتن، گاهی صحبت کردن برای شخص نیازمند در جایی که محتاج به میانجیگری است، گاهی با دادن ماشین و یا موبایل به صورت قرضی و یا واسطه شدن برای کار یا ازدواج، درمان و یا اشتغال شخص در صورتی خلاف شرع نباشد و یا با قرض الحسنه دادن می توانیم به سمت مغفرت و رحمت خدا سبقت بگیریم.
ولی در هیچ یک از منابع خالی کردن یخ بر روی سر و یا خاک و امثال این کارهای بیهوده که هیچ منفعتی ندارد که هیچ، بلکه گناه کبیره ای به نام اسراف است ذکر شده باشد.
نکته ی دیگر هم اینکه این دوستان فراموش نکنند که دین اسلام خود راهکارهایی اساسی برای کمک به نیازمندان ارائه داده و دارد و نیازی به نسخه های غرب که هیچ پشتوانه عقلی و منطقی ندارند، نداریم.
اِرحم، تَرحم
خدا در قرآن فرموده است «وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ» وقتی خدا او را رد نمی کند من چکاره ام که او را رد کنم. در حدیث قدسی به این مضمون داریم که خداوند می فرماید وقتی بنده ای سائلی را رد نمی کند آیا من خدا آن بنده را رد کنم؟ داریم ارحم ترحم تا به دیگران رحم نکنیم به ما رحم نمی کنند. امروز همه از گره های زندگی می نالیم اگر می خواهیم گره ای باز شود برویم گره زندگی دیگران را باز کنیم تا به برکت این کار خدا نیز گره کار ما را باز کند.
فعالیت و کاری جاهلانه به اسم انسان دوستی
واقعا آیا بهتر نبود به جای این فعالیت جاهلانه، افرادی که دست به این کار میزنند، مبلغی هر چند اندک را به حساب بیماران خاص و مستمندان، واریز میکردند؟! آیا ترویج این کاری که حتی شُک حاصل از آن، جان افرادی را هم به خطر انداخته [سطل آب یخ قربانی گرفت] چیزی غیر از ترویج باطل میتواند نام بگیرد؟!
اما آنچه باعث تأسّف بیشتر همهی دلسوزان دین و انسانیت شد این بود که در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و به صورت زنده، ترویج چنین کار باطلی صورت گرفت! [شبکه دو و ترویج چالش سطل آب یخ! ] سزاوار است همینجا سوال شود، آیا ناظری بر برنامههای آن سازمان مهمّ، وجود ندارد؟!
إِنَّ الَّذینَ یحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَه فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَه وَ اللَّهُ یعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ آنان که دوست میدارند که در میان اهل ایمان کار منکری را اشاعه و شهرت دهند در دنیا و آخرت عذابی دردناک خواهند داشت، و خدا [آنان و اهدافشان را] میشناسد و شما نمیشناسید. [سوره نور آیه 19]
و چنانچه این آیه کریمه را در ذهن خود داشته باشیم و بخواهیم بر سبک و مدار قرآنی زندگی کنیم هیچ گاه دچار چنین انحرافاتی نخواهیم شد.
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
رهروان ولایت
اسک دین
حوزه