تاریخ خوراکی ایران در موزه

چند دقیقه طول نکشید که با همان گچ و سیمان دقیقا هندوانه ای مثل آن را درست کرده و به همسایه های محلی گفتم هندوانه فروش را سرگرم کنند تا این هندوانه را قاطی بقیه کنم. پس از انجام این کار ناگهان مردی از راه رسید و اتفاقا همان هندوانه را برداشت و به هندوانه فروش گفت این هندوانه را بکش، مرد هندوانه فروش تا هشت کیلو سنگ را روی ترازو گذاشت. تا این لحظه کسی متوجه نشده بود که این هندوانه واقعی نیست و من از ترس این که هندوانه ام به فروش برسد، آن را از روی ترازو برداشته و فرار کردم.

این اولین جرقه خلق آثار زیبا و هنرمندانه در ذهن استاد محمدحسین بهتونی تبریزی بود. دست سازه های منحصر به فرد او اکنون به یکی از جاذبه های گردشگری تبریز تبدیل شده است.

متفاوت بودن این موزه با دیگر موزه ها در نوع سکه ها، سفالینه ها، سنگ نوشته و چرم نوشته ها، پوستین ها و کلاهخود و شمشیر و زره و... نیست. تنها و مهم ترین وجه تمایز این موزه، خوردنی ها و آشامیدنی های خوشمزه ای است که استاد با عشق و علاقه ای باور نکردنی از سنگ، گچ و سیمان خلق کرده. پس به تبریز، خیابان ثقه الاسلام، ضلع شمالی مقبره الشعرا بروید تا شاهد زیبایی های موزه استاد بهتونی باشید.

خوردنی های همیشه ماندگار

استاد بهتونی با مطالعه ای که روی غذاها، شیرینی ها، ادویه جات، ترشی، سوغات، انواع غذاهای محلی، صیفی جات، سبزیجات، انواع آجیل، میوه ها و بسیاری از خوردنی های دیگر انجام داده، این موزه را به یکی از غنی ترین موزه های دنیا تبدیل کرده است.

در این موزه ده هزار نوع خوراکی و نوشیدنی به چشم می خورد. بنا به گفته استاد 5000 مورد از این خوراکی ها به تنوع غذایی مردم آذربایجان و ایران پرداخته است. 15 نوع کوفته تبریزی که قدمت آن از 500 سال پیش تا 150 سال پیش بوده حتی می توان کباب شاه عباس، نادرشاه و انواع و اقسام خورش از جمله فسنجان، قیمه، قورمه سبزی، دلمه برگ مو، بورانی بادمجان، و بسیاری از غذاها را در این جا تماشا کنید.

استاد بهتونی خود می‌گفت: «شما ممکن است اینجا یک بشقاب برنج دم کرده را مشاهده کنید و خیال کنید که حتماً این دانه‌های برنج یک جا و در یک مرحله ساخته شده است. امّا این گونه نیست. چرا که این برنج ها به صورت تک به تک و دانه به دانه و با دست ساخته شده و اندازه ی واقعی نیز در ساخت آنها رعایت شده است. کیفیت و شکل کباب های 500 ساله مربوط به دوره ی نادرشاه افشار و شاه اسماعیل صفوی را هم از متون ادبی و کتب تاریخی استخراج کرده و ساخته ام. «کباب» که غذای مورد علاقه و معروف ما ایرانی هاست انواع مختلفی دارد که همه را اینجا از گچ و سیمان به تصویر کشیده ام. از تاوا کبابی و دونر کبابی گرفته تا بناب کباب و تاس کباب!»

از غذاها که بگذریم به شیرینی جات می رسید. تنوع شیرینی ها از قرابیه، لطیفه، ریس، نوقا، لوکا، باقلوا، نخودی و... حتما شما را به هوس خوردن شیرینی های تبریزی می اندازد.

از غذا و میوه تا هفت سین نوروز

فکر نکنید که خوراکی های این موزه تنها به غذاها و شیرینی ها محدود می شود نه، چشم های شما از دیدن انواع سبزیجات، میوه ها، مرباها، انواع کوکو و نوشیدنی ها، همه و همه به وجد می آید.

علاوه بر آن، در گوشه ای از این موزه سفره هفت سین نیز به راه است با تمام سین هایی که حاصل عشق و علاقه بی حد و حصر استاد بهتونی به این کار است.

همچنین می توانید با خانواده آقای گرفتار نیز آشنا شوید. استاد بهتونی با همین گچ و سیمان هایی که شاید ما فقط موارد استفاده آن را در ساختمان ها می دانیم، بخشی از زندگی سنتی آقای گرفتار را با داشتن هفت، هشت بچه قد و نیم قد و زندگی با پدر بزرگ و مادر بزرگ در کنار آنها به زیبایی به تصویر کشیده است.

اگر دلتان برای دیدن مراسم عقد و عروسی سنتی نیز تنگ شده باشد می توانید در گوشه ای دیگر از این موزه بخشی از مراسم سنتی عقدکنان را نیز به تماشا بنشینید.

رنگ های طبیعی، خوراک های مصنوعی

زندگی استاد بهتونی با طبیعت عجین شده بود و برای تهیه رنگ تک تک این مواد از ریشه و برگ درختانی که در دامنه کوه ها وجود دارد استفاده کرده و با الهام از طبیعت تک تک آنها را با دستان ظریف و هنرمند خود تراش داده است.

به گفته استاد بهتونی «نکته جالب اینجاست که ژاپنی ها با تمام تجهیزات خود درصدد برآمدند نمونه ای از این خوراکی ها را درست کنند اما ساختن یکی از خوراکی ها و آشامیدنی ها با تجهیزات و انواع فناوری های جدید امکان پذیر نیست؛ چون این کار یک کار خدادادی بوده و یک انگیزه ذاتی، درونی و عشق به کار می خواهد.»

درباره هنرمند

استاد محمد حسن بهتونی در سال 1305  در یکی از محله های قدیمی شهر تبریز به نام نوبر در خانواده ای هنردوست متولد شد. با توجه به ریشه دار بودن هنر در این خانواده، استاد به طور ابتکاری شروع به ساخت مجسمه های گچی و سیمانی کرد که از این هنرمند مجموعه ای بالغ بر 10 هزار قطعه مجسمه که حاصل 47 سال کار و تلاش است به یادگار مانده است. مجسمه هایی که ساخت هر یک از آنها، بسته به کوچکی و بزرگی، ظرافت و رنگ آن، 5 تا 15 روز زمان برده است.

بخشی از نمادهای گچی شهر تبریز هم هنر استاد بهتونی است که به سفارش شهرداری این شهر ساخته و در گوشه و کنار تبریز نصب شده است.

استاد بهتونی در آخرین روز بهمن ماه سال 1392 دار فانی را وداع گفت و در قطعه هنرمندان  وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از جام جم، نصر نیوز

مرتبط:

موزه شهرداری تبریز

موزه آذربایجان به روایت تصویر

دومین موزه تاریخی ایران

از اسلحه ‌‌ستارخان ‌تا ‌عاشقانه‌های شهریار

زمانی برای ستایش «سنجش»