عید نوروز در کرمان

فرا رسیدن سال نو و عید نوروز شور و حال دیگری بین مردم به وجود می آورد. مردم شهر کرمان هم برای شروع سال نو آداب و رسومی دارند که با آن آشنا می شویم:

از اول اسفندماه مراسم استقبال از نوروز  با خانه تکانی و تمیز کردن منازل آغاز می شود. در گذشته زنان و دختران گلیم، قالی، قالیچه و زیلو و تمامی فرش های کف اتاق را بر روی چوب یا جایی مسطح قرار داده و با چوب خاک‌های آن ها را می تکاندند، فرش هایی که زیاد کثیف بوده با پتو ملحفه و دیگر البسه منزل را جمع کرده و به همراه چند نفر از اعضای خانواده کنار جوی قنات یا رودخانه در آبادی یا محل رفته در آنجا با همکاری یکدیگر می شستند.

در گذشته برای شستشو از اشلوم ریشه  نوعی گیاه و گل رخشوی نوعی گل یا خاک استفاده می‌کردند و گردگیری و تمیز کردن سقف، دیوار و پنجره ها با وسایل ساده صورت می گرفت. شاخه‌های ریز درختان و بوته‌های نازک به اصطلاح جاز و برگ‌های درخت خرما را خیسانده بعد از نرم شدن خشک می‌کردند و به سر چوب بلندی بسته دیوارها و سقف خانه را خاک روبی می‌کردند.

10تا 15 روز قبل از شروع سال جدید سبزه درست می‌کنند در گذشته داخل قوطی‌های فلزی بشقاب یا کاسه‌های کوچک خاک یا ماسه می‌ریختند سپس گندم، نخود، عدس، لوبیا، بذر شاهی و غیره داخل آن می‌کاشتند. امروزه بذرها و دانه‌ها را روی پنبه یا پارچه داخل ظروف پلاستیکی و شیشه‌ای می‌کارند. همچنین کوزه‌های گلی را آب کرده روی آن را با پارچه یا پنبه پوشانده سپس دانه‌های شاهی را می‌کارند. سبزه‌های کاشته شده را هنگام تحویل سال روی سفره‌ی هفت سین می‌گذارند معمولا سعی می‌کنند به تعداد افراد خانواده سبزه بکارند.

هنگامی که سبزه‌ها بلند می‌شود اهالی معتقدند هرکس سبزه‌اش پربارتر باشد سال خوب و خوش یمنی را در پیش دارد، سبزه‌ها را در داخل سفره هفت سین قرار می‌دهند و تا سیزده نوروز همه سبزه‌ها را بیرون برده داخل آب روان، وسط چهار کوچه و صحرا می‌اندازند.

در گذشته زنان کارگاه های پارچه بافی را برپا می‌کردند، پارچه های کرباس می‌بافتند و آنها را رنگ کرده و برا ی اعضای خانواده لباس می‌دوختند، خانواده هایی که درآمد کافی برای تهیه لباس نو نداشتند لباس های کهنه را شسته و در صورت پاره بودن وصله کرده و می‌پوشیدند، تهیه لباس نو را برای کودکان الزامی می دانند و بر این باورند که سال جدید روی لباس نو و تمیز تحویل شود.

در گذشته انواع تنقلات، آجیل و خوراک برای نوروز تهیه می کردند . زنان هسته های بادام تلخ ، زرد آلو را جوشانده و شیرین می کردند. با تخمه آفتابگردان، هندوانه، کدو، خربزه و پسته برشته می کردند. قوتو یکی دیگر از تنقلات عید نوروز است که توسط خانواده ها از انواع داروهای گیاهی تهیه می‌شود، زنان از آرد جوانه گندم که در زمستان آماده کرده اند برای سفره هفت سین و ایام نوروز سمنو می پزند. معتقدند که سمنو آش حضرت زهرا(س) است برکت زیادی به خانه می آورد.

پخت نان چرب و شیرین از دیگر مواردی است که برای پذیرایی از مهمانان در ایام نوروز صورت می گیرد . در گذشته بیشتر از انجیر، مویز(کشمش)،خرما خشک،نخود، گندم برشته،کنجد، کنف(شاهدونه)و ... به عنوان تنقلات عید استفاده می کردند که امروز نیز در برخی نقاط روستایی استان کرمان مرسوم است.

هنگام تحویل سال رشته ها را در داخل آش می ریزند بر این باورند که با ریختن رشته در هنگام تحویل سال، تا پایان سال رشته کارها در دستشان خواهد بود. برهمین اساس اغلب هنگام تحویل، خودشان رشته بریده و آش درست می کنند. سبزه، سیر، سماق، سنجد، سیب، سمنو، کماچ سن، سکه، میوه، شیرینی، آجیل، نان، ماست، آیینه، قرآن، ماهی، کاسه ای آب که داخل آن گل سرخ ریخته و تخم مرغ رنگ کرده داخل سفره قرار می‌دهند.

بعد ازتحویل سال دید و بازدید شروع می شود. سفره هفت سین تا چند روز در اتاق پذیرایی پهن است اغلب وسایل سفره را در داخل سینی بزرگ قرار داده و روی تاقچه می‌گذارند.

قبل از تحویل سال بزرگ خانواده مقداری پول برای تبرک وسط قرآن گذاشته و بعد از تحویل سال که کوچکتر ها برای دیدن و دست بوسی او می آیند به آنها عیدی می‌دهند، درگذشته از تنقلات، تخم مرغ ها ی رنگ کرده، گل سر، پارچه و غیره عیدی می دادند.

بچه ها باتخم مرغ های رنگ کرده تخم مرغ بازی می کردند، خانواده ها ی متمول و دارا ی موقعیت مالی خوب به فرزندان گوسفند، بزغاله و ... عیدی می دادند . به نوزادی که عید اولش (اولین سال تولد) باشد از طرف نزدیکان و فامیل عیدی و رونما شامل طلا، پول، و لباس می دهند.

فراوری: زهرا فرآورده

منابع: ایسنا- پایگاه اطلاع رسانی هم استانی

مطالب مرتبط:

دهستانی با هفت پارچه آبادی

دانستنیهای شهر چالدران

گنبد علویان را می‌شناسید؟

قلعه‌ی رود خان