محکمه عدل الهی
در دادگاه های بشری فقط بدی ها و جرم ها بررسی می شود و شخص متهم یا محکوم می شود و یا تبرئه. اما در دادگاه الهی خوبی ها هم سنجیده می شود و خوبی ها حداقل ده برابر بدی ها به حساب می آید. و کسی که در این دنیا رنج محرومیت را تحمل کرده به خاطر صبر و شکیبایی اش پاداش های بسیار فراوانی می برد.
بررسی ارتباط عدل الهی و حسابرسی اخروی بندگان در قرآن موضوع بسیار مهمی است. بدین معنا كه پاداش و كیفر دادن نیكوكاران و بدكاران از مظاهر عدل پروردگار می باشد به عبارتی میان عدل خدا به معنای عدالت جزایی او با اعمال نیك و بد بندگان او پیوندی مستقیم وجود دارد. پروردگار عالم بر پایه میزان عدالت خود حساب نیكوكاران و بدكاران از هم جدا می سازد و حسابرسی انسانها را طبق رفتار و كردارشان می سنجد و به آنان هشدار می دهد كه سرنوشت هر كسی درگرو اعمال اوست.
در این نوشتار كوتاه و مختصر گوشه ای از مسئله رابطه حسابرسی اخروی انسانها و عدالت الهی را بررسی کرده و در انتها تفاوتهای دادگاه الهی و دادگاه بشری را مقایسه میکنیم:
حسابگری دقیق و سنجیده و هماهنگ با عدل
حساب و كتاب تا بالاترین حدی كه بتوان تصور كرد با دقت و ظرافت صورت می گیرد و كوچكترین عمل نیك یابد ضبط می شود، خواه آن را انجام داده باشد و یا نیت عملی كردن آن را داشته و همجنان بر آن اصرار ورزیده باشد.
خدای سختگیر با صفت رحمت به حسابرسی مۆمنان می پردازد
نشانه های مهر و محبت پروردگار عادل درسراسر هستی، فراوان و بیرون ازشمار است و انسان نیز همچون موجودات دیگر این جهان از این رحمت بیكران بسی برخوردار. آن هم بایك امتیاز؛ امتیاز برخورداری از یك نعمت استثنایی یعنی توانایی برخودسازی. خودسازی آگاهانه كه باشناخت نیك و بد، زشت و زیبا و انتخاب یكی از آن همراه است.
این خودسازی در صورتی حاصل می شود كه قسمتی از كارهای آدمی بازتاب مطلوب و یا نامطلوب داشته باشد كه هركدام به ترتیب برای او پاداش و عذاب الیم به همراه می آورد و این عذاب دردناك یا عقاب است كه می تواند آدمی را برانگیزد تا از خود انسانی بسازد كه شایسته ثواب باشد و رهیده عقاب.
بر این اساس قرآن كریم مكررا از خشم خدا و خشمی كه دامنگیر انسان های سركش می شود، عذاب دردناك او و سخت كیفری او یاد می كند.
نكته مهم دیگر این است كه درباره حساب و كتاب مۆمن به خاطر عطوفت و رحمت خداوندی با او چندان سختگیری و یكی دو تاكرده نمی شود زیرا مناقشه و جر و بحث نشانه عذاب است.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرمایند:"هریك از شما به پروردگارش نزدیك می شود. با او شانه به شانه می- گردد.سپس خداوند می فرمایدآیا فلان و فلان كار را انجام داده ای؟ می گوید آری فلان كار را انجام دادم سپس خدا می فرماید من آنها را دردنیا بر تو پوشاندم و امروز نیز تو را می آمرزم پس نامه اعمال نیكویش راتقدیم می كند اما كافران و مشركان را در انظار عمومی چنین صدا می زنند:اینها همانهایی هستند كه خدا را تكذیب نمودند لعنت خداوند بر آنان باد".
تفاوت دادگاه الهی و دادگاههای بشری
خدا عادل است و لازمه عدل الهی این است که هر کس را با توجه به شرایطش مورد حساب قرار دهد. خداوند قاضی و حاکم روز قیامت است، اما قضاوت الهی با دادگاههای بشری چندین تفاوت دارد از جمله:
1. در دادگاههای بشری صرفا بر اساس ظواهر و مدارک ظاهری حکم می شود اما خداوند عالم به عالم به بواطن است و با علم به ظاهر و باطن حکم می کند.
2. در دادگاه الهی اجازه گلایه کردن هست اما هیچ کس گلایه ای ندارد زیرا همه حقایق روشن است و حکم خدا به گونه ای است که حتی جهنمیان کاملا به عادلانه و حکیمانه بودنش اعتراف دارند.
3. در دادگاه های بشری قضاوت بر اساس نمودها است و در دادگاه الهی بر اساس بودها، یعنی در آنجا نمی گویند تو این کار را کردی پس اعتراف کن، بلکه حقیقت اعمال نمایان می شود و هر کس می داند و می پذیرد چه کرده است.
4. در دادگاه بشری در بسیاری از موارد به شرایط فرد توجه نمی شود؛ اما در دادگاه الهی همه آنها مورد توجه قرار می گیرد. در روایت است در قیامت سه دیوان گشوده می شود: 1. کتاب حسنات 2. کتاب سیئات 3. کتاب نعمات؛ بنابراین حساب نیک و بد هر کسی به تناسب نعمتهایی که خدا به او داده و محرومیت هایی که در این دنیا متحمل شده، سنجیده می شود و از این جهت همه به یک چوب رانده نمی شدند. و مسئولیت همه انسانها برابر نیست.
5. در دادگاه های بشری فقط بدی ها و جرم ها بررسی می شود و شخص متهم یا محکوم می شود و یا تبرئه. اما در دادگاه الهی خوبی ها هم سنجیده می شود و خوبی ها حداقل ده برابر بدی ها به حساب می آید. و کسی که در این دنیا رنج محرومیت را تحمل کرده به خاطر صبر و شکیبایی اش پاداش های بسیار فراوانی می برد.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
سایت پرسمانی
سایت معارف قرآن
مطالب مرتبط:
