زنی از نسل حواریون عیسی بن مریم

نرجس خاتون مادر امام عصر (علیه السلام) یکى از ملکه هاى وجاهت است که از نسل حواریون عیسى بن مریم بوده است. قدرت الهى آن بانوى مکرمه را براى همسرى حضرت عسکرى (علیه السلام) از روم به سامرا فرستاده تا گوهر تابناک وجود مهدویت در آن رحم پاک پرورش یابد. وى دختر بزرگترین قیاصر روم واز خاندان شمعون، وصى بلا فصل حضرت مسیح است.

بر مبنای اعتقاد شیعه، انبیا و ائمه از آن رو که معصوم هستند باید از پدران و مادران پاک در این دنیای ظاهری قدم بگذارند و «اصلاب شامخه و ارحام مطهره» نور وجود مقدس آنها را صورت زمینی بدهد. حضرت بقیه الله الاعظم (علیه السلام) که وارث همه خوبیهای اولیای ابرار گذشته خود است نیز بی تردید این گونه است. پدر ایشان امام حسن عسکری (علیه السلام) جزء ائمه معصوم (علیهم السلام) است که منقبت و فضیلت ایشان نزد مۆمنین آشکار است.

اما در مورد مادر بزرگوار حضرت حجت که ایشان هم از بانوان پاک و اسوه زمان خویش و حتی زمان‌های پس از خود بوده است گاه شبهه هایی مطرح می شود که ما در این نوشتار به بررسی یکی از این شبهات می پردازیم:

طرح شبهه:

حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) از رحم خانمی مسیحی به دنیا آمد در حالی كه برای تولد فرزند صالح قبل از تولد مراقبت هایی باید وجود داشته باشد، شاید مادر حضرت زن صالحه ای بوده اما مسلماً مراقبت های یك زن مۆمنه مسلمان را نداشته حال چگونه است كه چنین شخصیت بزرگی از رحم خانمی مسیحی متولد شد؟

پاسخ به این پرسش را بعد از ذكر دو نكته تقدیم می كنیم:

1. مادر آن جناب را به نام های متعددی معرفی نموده اند: مانند نرجس، صیقل، ریحانه، سوسن، خمط، حكیمه، مریم و این تعدد اسم بی وجه نیست زیرا:

الف) امام حسن عسكری ـ علیه السلام ـ كنیزهای متعددی داشته به نام های مختلف.

ب) فرزند امام حسن ـ علیه السلام ـ در محیطی بسیار خطرناك تولد یافتند زیرا خلفای بنی عباس و حتی بعضی از بنی هاشم به وسیله مأمورین خود از خانه های علویین مراقبت كامل به عمل می آوردند. از این رو از جانب خداوند تمام پیش بینی های لازم به عمل آمد: اولاً چنان كه در روایات است آثار آبستنی در مادرش ظاهر نشد ثانیاً امام حسن ـ علیه السلام ـ برای مراعات احتیاط نام آن‌جناب را برای كسی فاش نكرد، ثالثاً در حین وضع حمل جز حكیمه خاتون و بعضی از كنیزان كسی حضور نداشت و این خود نیز در تعدد اسامی بی اثر نبوده است.

در این كه «نرجس» مادر صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه) خانم والامقامی بوده است تردیدی نیست زیرا شایستگی و پاكی او مورد تأیید بوده است چگونه می توان عظمت روحی و معنوی او را كتمان كرد و یا در آن شك كرد در حالی كه حضرت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و حضرت علی ـ علیه السلام ـ و صادقین ـ علیهما السلام ـ او را بهترین و سیده‌ی كنیزان می خوانند؟!!

2. درباره «ملیّت» مادر امام نیز دو قول عمده وجود دارد كه عبارتند از:

الف) مرحوم كلینی می نویسد: مادر قائم (عجل الله تعالی فرجه) كنیزی از «نوبه» استان شمالی سودان بوده است. (كافی، ج 1، ص 323)

ب) مرحوم صدوق مطابق روایتی او را «ملیكه» دختر «یشوع» پسر قیصر روم و مادرش را از حواریین مسیح می‌داند كه توسط نیروهای اسلامی به اسارت در آمد و به صورت كنیز در معرض فروش قرار گرفت و به واسطه‌ی فرستاده‌ی امام هادی ـ علیه السلام ـ از بازار برده فروشان بغداد خریداری شد و به محضر امام هادی ـ علیه السلام ـ در سامرا فرستاده شد. (كمال الدین، ص 317)

اینك كه پرسش ناظر به وجه دوم است كه قول مشهور نیز همین است (و مرحوم صدوق هم آنرا بیان كرد) و مادر حضرت را نرجس خاتون می دانند ما نیز بر همین اساس پاسخ آنرا می نویسیم.

و حكمیه «عمه امام عسكری ـ علیه السلام ـ» كه خود از بزرگ بانوان خاندان امامت است، او را بانوی خود و بانوی خاندان خویش می خواند و خود را خدمتگزار او می دانست. به یقین اگر آن بانوی گرامی از امتیازات والایی بهره مند نبود هرگز آن معصومین با عظمت، او را این چنین مدح نمی كردند و او را با واژه های، «بهترین» و «سیده» توصیف نمی كردند و هرگز حكیمه خاتون، اینهمه اسم گل را (ریحانه، سوسن و...) بر او نمی نهاد و او را به این اسامی نمی خواند.

علاوه بر این،‌ بهترین دلیل بر لیاقت او و رعایت كردن آداب حمل و...، تولد آن حضرت (امام زمان) از اوست و هر كس امام زمان را با آنهمه درخشندگی ببیند و یا اوصاف او را بشنود مطمئن می شود كه مادرش نیز اهل معرفت و رعایت آداب اسلامی بوده است و اگر مادر آن امام چند صباحی مسیحی بوده است و سپس مسلمان شده است، مشكلی را ایجاد نمی كند زیرا در عصری كه مسیحی بوده است و اسلام برایش تبیین نشده بود به طور كامل به احكام مسیحیت اعتقاد داشت و عمل می كرد و آن گاه كه اسلام بر او عرضه شد و در محضر امام بود تسلیم ناب شد و مسلمان ناب بود و مسیحی بودن در فرضی ضرر می زند كه آیینی كامل به نام اسلام باشد و عرضه شده باشد و شخص از روی عناد نپذیرد و از این رو یهودی بودن مادر حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ و نیز تولد حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ از او قابل جمع است چرا كه در آن زمان دین اسلام عرضه نشده بود و پیامبر اسلام مبعوث نشده بود.

آن بانوی با سعادت در سال 261 هجری و به روایتی قبل از شهادت امام حسن عسكری «علیه‌السلام» از دنیا رفت، قبر شریفش در سامّرا كنار قبر منوّر امام حسن عسكری «علیه‌السلام» است.

خلاصه سخن: نرجس خاتون هنگامی كه مسیحی بود و اسلام بر او عرضه نشده بود مطیع محض آیین مسیحیت بود و از جمیع جهات شایسته بود و چون اسلام بر او عرضه شد با جان و دل پذیرفت و مسلمان خالص شد و اگر مسلمانی ناب نبود آن همه معصومان از او مدح نمی كردند.

این است لیاقت و استعداد یك زن كه شخصیّتش به جایی می‌رسد كه قائم آل محمد«علیه‌السلام» منجی جهان بشریّت، از دامن پاك او برمی‌خیزد.

فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش مهدویت تبیان

منابع:

پایگاه تخصصی مهدویت

سایت تا ظهور

سایت حضرت علی اکبر

سایت اندیشه قم