شاخصه‌های نرمش قهرمانانه از دیدگاه قرآن مجید

نرمش قهرمانانه از جمله واژگان مهمی است که پس از دیدار رهبر انقلاب با فرماندهان سپاه در رسانه های مختلف از شهرت بسزایی برخوردار شد و افراد و احزاب و گروه های مختلف هریک تلاش می کنند تا طبق اصول و سلایق و اهداف خود ، این لغت مهم را تعبیر و تفسیر کنند.

آنچه بیش از همه دارای اهمیت است، دیدگاه قرآن مجید و روایات اسلامی پیرامون این واژه مهم است که می تواند روابط سیاسی یک کشور در داخل  و خارج را با تحولی شگرف روبرو کند و در نتیجه شاهد اعتلای حکومت اسلامی در سراسر دنیا باشیم.

شاید نرمش قهرمانانه مهمترین کلمه ای باشد که بتوان آن را در سیاست خارجی بکار برد، چرا که در دنیای امروزی مبارزه نظامی جایگاه خود را نسبتاً از دست داده است و تنها در شرایطی خاص و محدود می توان از این روش استفاده کرد، ولی در مقابل با این نرمش قهرمانانه می توان با دنیا در ارتباط بود و از این ارتباط در راستای اعتلای اسلام ناب محمدی در دنیا بهره کافی و وافی برد.

نرمش قهرمانانه حضرت موسی علیه السلام: نرمش با هدف اصلاح

با جستجویی در داستان پرماجرای حضرت موسی علیه السلام به این نکته مهم و اساسی پی می بریم که مهمترین دستور و توصیه خداوند بعد از ابلاغ مأموریتی خطیر به حضرت موسی دستور به نرمش قهرمانانه در برابر طاغوت زمان است، و هدف از این نرمش چیزی نیست مگر اصلاح حکومت طاغوت، چنانچه خداوند متعال می‌فرماید:

«اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى * فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَكَّرُ أَوْ یَخْشَى: به سوى فرعون بروید؛ كه طغیان كرده است! اما به نرمى با او سخن بگویید؛ شاید متذكّر شود، یا (از خدا) بترسد!» [طه:43 و 44]

در این آیات خداوند متعال به حضرت موسی صراحتاً دستور می دهد تا در تعامل با طاغوت دست از تندی و خشونت برداشته و بانرمی و خویشتن داری با آنان ارتباط داشته باش.

نکات مهمی از این آیه برداشت می شود که به برخی از آنان اشاره می کنیم:

نکته اول: نرمش قهرمانانه با هدف اصلاح دشمن انجام شود تا دست از ظلم و طغیان بردارد نه اینکه در مقابل آرمان های اصلی خود را فراموش کنیم.

نکته دوم: وضعیت دشمن در برابر این نرمش قهرمانانه به دو صورت تصور می شود: یا با این نرمش متذکر می شود و دست از ظلم و ستم بر می دارد که در این صورت هدف اصلی از نرمش بدست آمده است و یا اینکه تأثیر مهمی بر دشمن ندارد که در این صورت نیز بر دشمن اتمام حجت شده است.

نرمش قهرمانانه حضرت ابراهیم علیه السلام: نرمش همراه با شجاعت

از دیگر آیات الهی که می توان شاخصه های نرمش قهرمانانه را استفاده کرد، داستان گفتگوی حضرت ابراهیم علیه السلام با بت پرستان است که حضرت برای اثبات وجود خداوند، در برابر بندگان ماه و ستارگان و خورشید، نرمشی بی نظیر از خود نشان داد و با پذیرش ظاهری ماه و ستاره و خورشید به عنوان خدای خویش، در صدد اصلاح عقاید پوچ و باطل بت پرستان اقدام کرد که قرآن مجید به این نرمش قهرمانانه در آیات 76 تا 80 سوره انعام اشاره می کند.

در این داستان ارزشمند به یکی دیگر از شاخصه های مهم نرمش قهرمانانه اشاره شده است و آن اینکه در عین نرمش، هیچ گونه ترس و هراسی از دشمن نداشته و با توکل و استعانت از خداوند متعال در راستای اهداف الهی حرکت کرد، چنانچه حضرت ابراهیم بعد از این نرمش در برابر بت پرستان با فریادی رسا اعلام می کند که:

«وَ كَیْفَ أَخَافُ مَا أَشْرَكْتُمْ وَلاَ تَخَافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُم بِاللّهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ عَلَیْكُمْ سُلْطَانًا فَأَیُّ الْفَرِیقَیْنِ أَحَقُّ بِالأَمْنِ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ :

و چگونه من از آنچه شما شریك خدا كرده‏اید بترسم در حالى كه شما از اینكه چیزى را كه خدا درباره او دلیلى بر شما نازل نكرده شریك خدا نموده‏ اید نمى‏هراسید؟ پس كدام یك از دو گروه (موحّدان یا مشركان) سزاوارتر به ایمنى است، اگر مى‏دانید؟! (موحّدان خود را از طرف جمادات بى‏سود و زیان در امن مى‏دانند و مشركان از جانب مالك همه سودها و زیانها)!»[انعام:81]

در ادامه خداوند متعال به یکی از نتایج مهم این نرمش که همراه با شجاعت و استقامت است، اشاره می کند، وعده ای با عنوان امنیت و هدایت به راه صلاح و رستگاری در دنیا و آخرت:

«الَّذِینَ آمَنُواْ وَلَمْ یَلْبِسُواْ إِیمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَـئِكَ لَهُمُ الأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ:

(آرى،) آنها كه ایمان آوردند، و ایمان خود را با شرك و ستم نیالودند، ایمنى تنها از آن آنهاست؛ و آنها هدایت‏یافتگانند!» [انعام:82]

نرمش قهرمانانه رسول خدا صلی الله علیه و آله: نرمش همراه با عزت و اقتدار کامل

در آیات الهی بعد از جامه عمل پوشاندن به یکی از دستورات مهم در زمینه آمادگی تمام عیار در برابر دشمنان که خداوند متعال آن را در آیه 60 از سوره انفال بیان کرده است، دستور به نرمش قهرمانانه داده شده است:

«وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللّهِ یُوَفَّ إِلَیْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ :

هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [دشمنان]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را، که شما نمی‌شناسید و خدا آنها را می‌شناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام) انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده می‌شود، و به شما ستم نخواهد شد!»[انفال:60]

چنانچه معروف است که در ایام جنگ "حنین" به پیامبر صلی الله علیه و آله خبر دادند که سلاح تازه مۆثری در "یمن" اختراع شده است، پیامبر فوراً کسانی را به یمن فرستاد تا آن سلاح را برای ارتش اسلام تهیه کنند!

علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان درباره اینکه چرا خداوند در این آیه دستور به آمادگی نظامی تمام عیار در برابر دشمنان داده است می فرماید:

«چون مجتمع انسانی غیر از این نیست که از افراد و اقوامی دارای طبایع و افکار مختلف تشکیل می‌یابد، و در این مجتمع هیچ اجتماعی بر اساس سنتی که حافظ منافعشان باشد اجتماع نمی‌کنند مگر اینکه اجتماع دیگری علیه منافعش و مخالف با سنتش تشکیل خواهد یافت، و دیری نمی‌پاید که این دو اجتماع کارشان به اختلاف کشیده و سرانجام به نزاع و مبارزه علیه هم برمی‌خیزند، و هر یک در صدد برمی‌آید که آن دیگری را مغلوب کند.

پس با این حال مسأله جنگ و جدال و اختلافاتی که منجر به جنگ های خسارت‌زا می‌شود امری است که در مجتمعات بشری گریزی از آن نبوده و خواه ناخواه پیش می‌آید»[ترجمه تفسیر المیزان، ج9، ص: 151]

حال بعد از آمادگی کامل نظامی در برابر دشمنان، اگر آنها دست صلح و دوستی به طرف شما دراز کردند، با عزت کامل و با بررسی اوضاع و مصلحت اندیشی می توانید درخواست آنان را بپذیرید:

«وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ :

و اگر به صلح و آشتى گرایند، تو نیز بدان بگراى و بر خدا توكل كن كه مسلّما اوست شنوا و دانا!»[انفال:60]

خلاصه کلام آنکه، مهمترین شاخصه های نرمش قهرمانانه از دیدگاه قرآن کریم را می توان در نرمش با هدف اصلاح و نرمش به همراه شجاعت و حفظ عزت و اقتدار و آمادگی کامل نظامی و همچنین پرهیز از هرگونه تندی و خشونت معرفی کرد که با حفظ این شرائط نتیجه یک نرمش قهرمانانه در هرحال،چنانچه اشاره شد، قطعا پیروزی خواهد بود.

امین ادریسی     

   بخش قرآن تبیان   

مطالب مرتبط:

دشمن شناسی دقیق امام علی علیه السلام

دشمن واقعی ما کیست؟

هر کس از دشمن خود غفلت کند (دشمنان) از او غافل نخواهند بود

استکبار ستیزی در چهار سکانس

توصیه های قرآن برای خلق حماسه سیاسی