تبیان، دستیار زندگی
اگر روح آدمى چون جسم، غذا مى‏طلبد، مریض گشته احتیاج به دارو و درمان پیدا مى‏كند. لذّت‏هاى حلال براى درمان روح یك ضرورت است، تا به نیازمندى¬هاى روان آدمى پاسخ مثبت داده شود، كه امام على (علیه السلام) فرمود: «مؤمن باید شبانه روز خود را به سه قسم تقسیم كند،
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چگونه شاد شویم!

شادی

همه متفّكران به این نتیجه رسیده‏اند كه تفریحات سالم، و شادى‏ها براى تقویت روح آدمى یك ضرورت است. خندیدن و خنداندن‏، شادى كردن و شادى آفریدن‏، دلشاد و مسرور بودن،‏ بشّاش و خنده‌رو بودن، لبخند بر لب داشتن،‏ همه اینها به عنوان یك ضرورت در زندگى انسان نقش تعیین‌كننده دارد. در این میان گروهى اعتقاد دارند كه شادى و شادمانى مطلق است، با هر وسیله‏اى، با هر ابزار و شیوه‏اى، مى‏توان به شادى و شادمانى دست یافت. از این رو به انواع مسكرات، انواع مواد اعتیادآور، انواع رقص و آوازها، انواع قصّه‏ها و قصّه‏پردازى‏ها روى مى‏آورند. آبروى دیگران را مى‏برند تا شادى كنند. دیگران را زجر و شكنجه مى‏دهند تا خود شاد باشند.

در مقابل گروهى دیگر شادى و تفریحات را قانونمند مى‏دانند، و در مرز حلال و بایدها تفسیر مى‏كنند، هر نوع شادى و تفریحى را مجاز نمى‏شمارند، و در یك كلمه، تفریحات سالم را باور دارند. تا مرز حرمت و آبروى دیگران محفوظ بماند. تا شادى و خنده و تفریحات ما به دیگران صدمه‏اى، ضربه‏اى، وارد نسازد.

اصلِ تفریحات سالم و شادمانى براى روح آدمى یك ضرورت است. مهمّ آن است كه در فرهنگ كاربُردى امّت اسلامى درست تفسیر شود، و جایگاه ارزشى خود را بازیابد.

امام على (علیه السلام) در حكمت 257 سفارش مى‏كند كه سعى كنید تا دل‏ها را شادمان سازید، شادى‏ها را به خانه‏ها ببرید كه فرمود: «اى كمیل! خانواده‏ات را فرمان ده كه روزها در به دست آوردن بزرگوارى، و شب‏ها در رفع نیاز خفتگان بكوشند، سوگند به خدایى كه تمام صداها را مى‏شنود، هر كس دلى را شاد كند، خداوند از آن شادى لطفى براى او قرار دهد كه به هنگام مصیبت چون آب زلالى بر او باریدن گرفته و تلخى مصیبت را بزداید چنانكه شتر غریبه را از چراگاه دور سازند».

آنگاه به اعتدال و میانه‌روى در شادى‏ها اشاره كرده نسبت به خنده‏هاى‏ انسان پرهیزكار در خطبه 193/26 مى‏فرماید: «اگر مى‏خندد، صداى او به خنده بلند نمى‏شود».

حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) وقتى به سوى صفّین حركت مى‏فرمود به سرزمین بلیخ رسید كه، جاى خوش آب و هوائى بود، و رودخانه بزرگ و پُر آبى داشت، مناظر زیباى آن سرزمین، امام على (علیه السلام) را به خود مشغول كرد. آن حضرت دستور داد تا سپاهیان در آنجا مدّتى بمانند و از آب و هواى دلنشین آن سامان بهرمند گردند، و استراحت كنند

امام على (علیه السلام) و تفریحات سالم‏

*گردش و تفریح

روح آدمى به شادابى و تفریحات سالم نیازمند است، و غذاى روحى و روانى همواره در كنار غذاى جسم مطرح بوده است. با برّرسى سیره عملى حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) این حقیقت را به روشنى مشاهده مى‏كنیم:

1ـ تماشاى آب گودال‏ها پس از باران

حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) نقل فرمود كه:

شبى در مدینه باران فراوانى بارید و بیابان‏ها و گودال‏ها پُر از آب شد. صبح آن روز رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) به من فرمود: بیا تا به صحراى عقیق برویم و طراوت و صفاى آب‏هاى جمع شده در گودال‏ها و درّه‏ها را تماشا كنیم. همراه پیامبر به تماشاى بیابان رفتیم و منظره‏هاى زیباى طبیعت را تماشا كردیم.

2ـ استفاده از زیبائى‏هاى طبیعت

حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) وقتى به سوى صفّین حركت مى‏فرمود به سرزمین بلیخ رسید كه، جاى خوش آب و هوائى بود، و رودخانه بزرگ و پُر آبى داشت، مناظر زیباى آن سرزمین، امام على (علیه السلام) را به خود مشغول كرد. آن حضرت دستور داد تا سپاهیان در آنجا مدّتى بمانند و از آب و هواى دلنشین آن سامان بهرمند گردند، و استراحت كنند.

*سرگرمى‏هاى سالم

1ـ شناگرى و تیراندازى

جوان و نوجوان براى رشد و كمال روحى و جسمى هم به فعّالیّت‏هاى بدنى نیاز دارد، و هم به طراوت و شادابى روح، باید تفریحات سالم را به گونه‏اى براى جوانان فراهم كرد كه هم وقت آنها را پُر كند، و بیكار و سرگردان نمانند، و هم در رشد جسمى و روانى آنان تأثیر داشته باشد، كه امام على (علیه السلام) به دو نوع از سرگرمى‏هاى خوب اشاره مى‏فرماید كه رهنمود داد: «به كودكان و نوجوانان خود شناگرى و تیراندازى بیاموزید».

2ـ شوخى‏هاى متواضعانه

خندیدن و خنداندن درست و دور از رفتارها و الفاظ زشت مانعى ندارد. فرق است بین دروغ گفتن، مسخره كردن، بازى كردن با آبروى مردم، و فروتن و متواضع بودن.

حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) مردى بزله گو نبود، امّا لبخند بر لبان مباركش بود، و در برخورد با كوچك و بزرگ شاد و داراى چهره‏اى شاداب و خندان بود.

امام علی

امام على (علیه السلام) همواره از شوخى‏هاى زشت و بى‏معنا پرهیز مى‏كرد و عمروعاص را در پخش اینگونه شایعات مورد نكوهش قرار داد كه در خطبه 84 مرز میان شوخى‏هاى ناروا و روا را روشن كرد كه فرمود: «شگفتا از عمروعاص پسر نابغه! میان مردم شام گفت كه من اهل شوخى و خوشگذرانى بوده، و عمر بیهوده مى‏گذرانم!! حرفى از روى باطل گفت و گناه در میان شامیان انتشار داد. مردم آگاه باشید! بدترین گفتار دروغ است، عمروعاص سخن مى‏گوید، پس دروغ مى‏بندد، وعده مى‏دهد و خلاف آن مرتكب مى‏شود، درخواست مى‏كند و اصرار مى‏ورزد، امّا اگر چیزى از او بخواهند، بخل مى‏ورزد، به پیمان خیانت مى‏كند، و پیوند خویشاوندى را قطع مى‏نماید، پیش از آغاز نبرد در هیاهو و امر و نهى بى‏مانند است تا آنجا كه دست‏ها به‏سوى قبضه شمشیرها نرود. امّا در آغاز نبرد، و برهنه شدن شمشیرها، بزرگ ترین نیرنگ او این است كه عورت خویش آشكار كرده، فرار نماید. آگاه باشید! بخدا سوگند كه یاد مرگ مرا از شوخى و كارهاى بیهوده باز مى‏دارد، ولى عمروعاص را فراموشى آخرت از سخن حق بازداشته است، با معاویه بیعت نكرد مگر بدان شرط كه به او پاداش دهد، و در برابر ترك دین خویش، رشوه‏اى تسلیم او كند».

سپس در حكمت 450 ره‏آورد شوخى‏هاى ناروا را تذكّر مى‏دهد كه: «هیچ كس شوخى بیجا نكند، جز آن كه مقدارى از عقل خویش را از دست بدهد».

روزى خلیفه اوّل و دوّم در دو طرفِ امام على (علیه السلام) راه مى‏رفتند، چون قدّ آن دو، كمى بلندتر از آن حضرت بود، خلیفه دوّم جملاتى را به شوخى و طنز مطرح كرد و خطاب به حضرت فرمود: على، تو در میان ما، مثلِ حرفِ نون در لَنَا هستى. حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) بلافاصله و بدون مهلت پاسخ داد كه: اگر من در میان شما نباشم، شما مى‏شوید لا. (یعنى اگر من نباشم، شما چیزى نیستید، چون لا یعنى هیچ).

اگر روح آدمى چون جسم، غذا مى‏طلبد، مریض گشته احتیاج به دارو و درمان پیدا مى‏كند. لذّت‏هاى حلال براى درمان روح یك ضرورت است، تا به نیازمندى‌هاى روان آدمى پاسخ مثبت داده شود، كه امام على (علیه السلام) فرمود: «مۆمن باید شبانه روز خود را به سه قسم تقسیم كند، زمانى براى نیایش و عبادت پروردگار، و زمانى براى تأمین هزینه زندگى، و زمانى براى واداشتن نفس به لذّت‏هایى كه حلال و زیباست»

3ـ شنا در رودخانه

یكى از لذّت‏هاى حلال، و تفریحات نشاحآور، شنا كردن است. و در روایات اسلامى فراوان به یادگیرى شنا و آموختن فنّ شناگرى به فرزندان، سفارش شده است.

حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) به شناكردن علاقه داشت، با اینكه مى‏توانست روزهاى جمعه در منزل غسل جمعه كند، امّا به كنار رودخانه مى‏رفت و در رودخانه غسل جمعه و شنا مى‏كرد.

أشعث بن عبد مى‏گوید: یك روز جمعه على (علیه السلام) را دیدم كه در رودخانه فرات، شنا مى‏كرد و غسل جمعه انجام مى‏داد و در آن روز با پیراهنى نو، نماز جمعه خواند.

*لذّت‏هاى حلال‏

1ـ روان آدمى و لذّت‏هاى حلال‏

روح آدمى داراى نیازمندی‌هاى گوناگونى است. حضرت امیرالمۆمنین (علیه السلام) در این رابطه فرمود: «این دل‏ها همانند تن‏ها خسته مى‏شوند، براى نشاط آن به سخنان تازه حكیمانه روى بیاورید».

2ـ ضرورت لذّت‏هاى حلال‏

اگر روح آدمى چون جسم، غذا مى‏طلبد، مریض گشته احتیاج به دارو و درمان پیدا مى‏كند. لذّت‏هاى حلال براى درمان روح یك ضرورت است، تا به نیازمندى‌هاى روان آدمى پاسخ مثبت داده شود، كه امام على (علیه السلام) فرمود: «مۆمن باید شبانه روز خود را به سه قسم تقسیم كند، زمانى براى نیایش و عبادت پروردگار، و زمانى براى تأمین هزینه زندگى، و زمانى براى واداشتن نفس به لذّت‏هایى كه حلال و زیباست».

فرآوی: زینب مجلسی راد

بخش نهج البلاغه تبیان  


منابع: الگوهاى رفتارى امام على (علیه السلام)، جلد پانزدهم، محمّد دشتی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.