بررسی عملکرد بهترین مربی لیگ برتر

قلعه نویی از آغاز تاکنون

اردشیر قلعه‌نویی معروف به امیر قلعه‌نویی (متولد سال 1342 در تهران)  سرمربی پیشین تیم ملی فوتبال ایران و سرمربی کنونی استقلال تهران است. او تیم استقلال تهران را در مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران در سالهای 1385 و 1388 و1392 و تیم سپاهان اصفهان را هم سالهای 1389 و 1390 به مقام قهرمانی رساند. وی هم‌اکنون با 5 بار قهرمانی به همراه تیم های استقلال و سپاهان، دو نایب قهرمانی به همراه تیم های استقلال و تراکتورسازی تبریز، و یک مقام سومی به همراه تیم استقلال، پرافتخارترین مربی لیگ برتر فوتبال ایران است. ضمن اینکه توانسته دو قهرمانی در سال های 1381 و 1387 و یک نایب قهرمانی در سال 1383 در جام حذفی ایران به همراه تیم استقلال تهران به دست آورد.

دوران بازی

رده باشگاهی

راه آهن - شاهین تهران-السد قطر-استقلال تهران

رده ملی

امیر قلعه نویی  تعداد بازی ملی قابل توجهی ندارد. او به دلیل مصدومیت و حضور بازیکنان نخبه در تیم ملی هرگز به حق خود نرسید . ضمن این که حدود چهار سال از بهترین دوران فوتبالی خود را به دلایلی که پیش خود محفظ کرده از تیم ملی دور ماند.  او تنها 20 بازی ملی در کارنامه اش دارد که 19 بازی آن پس از سن 29 سالگی است!

دوران مربی‌گری

در طول دوران مربیگری اش کارنامه موفقی از خود به جا گذاشته است. او به عنوان سرمربی همراه با تیم های مختلف توانسته 7 عنوان قهرمانی در مسابقات رسمی (لیگ برتر و جام حذفی ایران) به دست آورد، ضمن اینکه در هیج یک از تیم های باشگاهی که در لیگ برتر هدایت کرده در میانه ی فصل برکنار نشده یا استعفا نداده است. پیش از اینکه نخستین تجربه سرمربیگری اش را در تیم کشاورز تهران به دست آورد، یک سال دستیار ناصر حجازی در استقلال و چند ماه دستیار ابراهیم قاسم پور در تیم امید بود و همراه تیم امید قهرمان بازیهای غرب آسیا در تهران شد.

رده باشگاهی

کشاورز

بعد از حضور کوتاه مدت در تمرینات تیم بایر لورکوزن اولین باشگاهی که امیر قلعه نویی هدایت آن را بر عهده گرفت کشاورز بود، اما نتوانست نتایج مطلوبی در این تیم بدست آود.

برق تهران

در فصل 8ظ -81 لیگ دسته اول آزادگان سرمربیگری تیم برق تهران را به عهده گرفت که طی 2ظ  بازی 9 برد و 4 تساوی و 7 باخت بدست آورد و با 31 امتیاز نتوانست به مرحله نهایی لیگ دسته یک صعود کند. چهره او در بازی جام حذفی مقابل پرسپولیس به عنوان سرمربی بیشتر دیده شد که بازی در وقت معمول 1ـ1 شد و نهایتاً در پایان وقت اضافه پرسپولیس تیم دسته اولی برق تهران را 2-1 شکست داد.

استقلال اهواز

او در آبان 1381، در یعنی در اواسط نیم فصل اول، برای اولین بار در لیگ برتر به عنوان سرمربی منصوب شد تا هدایت تیم ته جدولی استقلال اهواز را بر عهده بگیرد. استقلال اهواز این فصل را با سرمربیگری جلال چراہور آغاز کرده بود، اما پس از اینکه از 4 بازی اول 3 باخت و 1 مساوی به دست آورد، چراہور استعفا داد و مدتی بعد قلعه نویی به عنوان سرمربی جدید اعلام شد. بعد از پیوستن به استقلال اهواز، قلعه نویی طی 21 بازی 24 امتیاز کسب کرد و در آخرین هفته لیگ توانست با کسب مساوی مقابل ملوان در انزلی تیمش را در لیگ حفظ کند.  استقلال اهواز این فصل را با رتبه یازدهم به پایان برد.

استقلال تهران

قلعه‌نویی 5 فصل کامل سرمربیگری تیم استقلال تهران را بر عهده داشته و در 2 مقطع دیگر (1381 و 1387) نیز تیم استقلال را در انتهای فصل در بازی‌های جام‌حذفی هدایت کرده‌است. او در حال حاضر پس از منصور پورحیدری که 8 قهرمانی در مسابقات رسمی (3 بار لیگ تهران، 2 بار لیگ ایران، 2 بار جام حذفی ایران، و 1 بار جام باشگاه های آسیا) بدست آورد و در کنار زدراکو رایکوف که 5 قهرمانی در مسابقات رسمی (2 بار لیگ تهران، 2 بار لیگ ایران، و 1 بار جام باشگاه های آسیا) بدست آورد، با 5 قهرمانی در مسابقات رسمی به طور مشترک دومین مربی پر افتخار تاریخ باشگاه استقلال است.

وی در اولین حضور کوتاه مدت خود به عنوان سرمربی موقت در تیم استقلال این تیم را قهرمان جام حذفی 81-1380 کرد. پس از اینکه استقلال در هفته آخر اولین دوره لیگ برتر در فصل 81-80 با شکست مقابل ملوان قهرمانی را از دست داد، پورحیدری سرمربی استقلال استعفا داد. امیر قلعه نویی برای اولین بار هدایت تیم را در بازی برگشت مرحله یک چهارم نهایی جام حذفی در مقابل ذوب آهن اصفهان به عهده گرفت که به پیروزی 3ـ1 دست یافت. نخستین آزمون سخت سرمربیگری برای او در استقلال در دیدار نیمه نهایی با سپاهان در اصفهان روی داد؛ جایی که استقلال بی روحیه در ابتدای نیمه دوم ده نفره شد و در پی اشتباهات دروازه بانش (هادی طباطبایی) تا دقیقه 55، 4-ظ  از سپاهان عقب افتاد تا استقلال در آستانه یک نتیجه فاجعه آمیز قرار بگیرد. قلعه نویی با تعویض دروازه بان و تغییر روش بازی، توانست نتیجه را 4-2 کند و در شرایطی که با اخراج بختیاری زاده استقلال در 1ظ  دقیقه پایانی 9 نفره شده بود، بازی رفت با همین نتیجه 4-2 به پایان رسید. چهار روز بعد در بازی برگشت در تهران استقلال 3ـ1 سپاهان را شکست داد و راهی فینال شد.  نهایتاً استقلال با شکست دادن تیم فجر سپاسی در مجموع دو بازی رفت و برگشت فینال، قهرمان جام حذفی شد  تا سهمیه حضور در نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا را بگیرد. برای فصل بعد، یعنی در لیگ برتر فصل 82-81 به عنوان کمک مربی استقلال و دستیار رولند کخ منصوب شد، اما به دلیل اختلاف نظر با وی قبل از شروع فصل از سمتش استعفا داد و در اواسط نیم فصل اول به عنوان سرمربی به استقلال اهواز پیوست.

سال بعد، یعنی در لیگ برتر فصل 83-82 توسط مدیر عامل جدید استقلال، محمد قریب، به عنوان سرمربی تیم استقلال انتخاب شد. پیش از شروع فصل 7 بازیکن ترکیب اصلی استقلال، یعنی طباطبایی، پاشازاده، بختیاری زاده، هاشمی نسب، دین محمدی، مۆمن زاده، و علی موسوی از استقلال جدا شدند تا قلعه نویی در طول فصل بازیکنانی مثل وحید طالب لو، امیرحسین صادقی، و پیروز قربانی را به تدریج از تیم امید استقلال به ترکیب اصلی تیم بزرگسالان استقلال اضافه کند. خرید مهم استقلال در این فصل رضا عنایتی از تیم ابومسلم مشهد بود. خرید و بازی کردن او در ترکیب اصلی استقلال در ابتدا اعتراض های زیادی را از سوی هواداران تیم به دنبال داشت، اما پس از مدتی عنایتی در استقلال جا افتاد و در طول سه فصل حضورش با زدن 6ظ  گل بهترین گلزن ایران شد. قلعه نویی در این فصل، یعنی سومین دوره لیگ برتر، تیم استقلال را در آستانهء قهرمانی قرار داد، اما در هفته‌ی ماقبل پایانی با شکست در مقابل استقلال اهواز صدر جدول را از دست داد و نایب قهرمان شد. استقلال در این فصل نایب قهرمان جام حذفی نیز شد. در دومین فصل حضورش به عنوان سرمربی استقلال در لیگ برتر یعنی در لیگ برتر فوتبال ایران 84-83 باز هم تیم استقلال را در کورس قهرمانی قرار داد، اما با دو شکست پیاپی از ذوب آهن و و فولاد در هفته های پایانی، استقلال با تفاضل گل کمتر نسبت به ذوب آهن در رتبه سوم قرار گرفت. پیروزی 3-2 استقلال در مقابل پرسپولیس با گل دقیقه 94 پیروز قربانی از رویدادهای مهم آن سال برای استقلال بود. در این فصل رضا عنایتی آقای گل شد و استقلال صاحب بهترین خط حمله لیگ گردید.

در فصل بعد و در لیگ برتر فوتبال ایران 85-84 توانست تیم استقلال را برای اولین بار در لیگ برتر قهرمان کند. در این فصل رضا عنایتی با 21 گل مجدداً آقای گل شد و رکورد بهترین گلزن تاریخ لیگ را شکست. استقلال نیز صاحب بهترین خط دفاع لیگ شد. پس از قهرمانی استقلال در لیگ برتر، به دستور هیات مدیره باشگاه استقلال، این تیم از ادامه ی مسابقات جام حذفی کنار کشید (در مرحله 1/4 نهایی) که این مساله مورد اعتراض شدید قلعه نویی واقع شد.  پس از قهرمانی با استقلال در لیگ برتر، قلعه نویی در تابستان 1385 به عنوان مربی تیم ملی منصوب شد. بعد از حذف تیم ملی در مرحله یک چهارم نهایی جام ملت های آسیا، و جدایی قلعه نویی از تیم ملی، در زمستان 1386 او به تیم انتهای جدولی مس کرمان پیوست و یک نیم فصل موفق (نیم فصل دوم) را در این تیم سپری کرد. او در انتهای فصل 87-86، یعنی در بهار 1387 مجدداً به استقلال پیوست. استقلال که در این فصل با مربیگری ناصر حجازی و فیروز کریمی با رتبه 13 ام لیگ برتر را به پایان برده بود، قهرمان جام حذفی ایران در این سال شد که امیر قلعه نویی در 3 بازی نیمه نهایی و فینال (رفت و برگشت) این جام سرمربی استقلال بود.

در فصل بعد، یعنی لیگ برتر فوتبال ایران 88-87 استقلال در کورس قهرمانی رقابت تنگاتنگی با ذوب آهن اصفهان داشت. سراتجام در آخرین بازی با پیروزی استقلال در مشهد و شکست ذوب آهن در اهواز، تیم استقلال با تفاضل گل بهتر قهرمان لیگ برتر شد و به این شکل دومین قهرمانی استقلال و امیرقلعه نویی در لیگ برتر به دست آمد. در این فصل آرش برهانی آقای گل لیگ برتر فوتبال ایران 88-87 شد و استقلال عنوان بهترین خط حمله و دفاع و همچنین بیشترین برد و بهترین تفاضل گل را از آن خود کرد. اما در لیگ قهرمانان آسیا نتایج خوبی نگرفت و با 3 تساوی خاتگی و نهایتاً با 3 امتیاز، نتوانست از گروهش صعود کند. طول این 5 فصل سرمربیگری قلعه نویی در استقلال، بازیکنانی چون وحید طالب لو، پیروز قربانی، امیر حسین صادقی، خسرو حیدری، سیاوش اکبرپور، رضا عنایتی و حسین کاظمی به دوران اوج خود رسیدند. ضمن اینکه امیر قلعه نویی در لیگ هشتم نقش بسزایی در بازگشت آرش برهانی به روزهای اوج خود داشت.  قلعه نویی پس از 3 فصل، سرانجام در بهار 1391 به استقلال بازگشت. نقل شده که اعضای هیات مدیره استقلال به منزل وی و او را دعوت به سرمربیگری استقلال کردند.   این اقدام اعتراض جواد زرینچه یکی از اعضای هیات مدیره را در پی داشت و او از سمت خود استعفا داد.  در پایان نیم فصل اول لیگ برتر فوتبال ایران 92-91 استقلال در رده ی دوم جدول قرار گرفت ولی در پایان بازهم قهرمان شد تا رکوردی جالب برای قلعه نویی رقم بخورد.

شرایط تیم های قبل امیر قلعه نویی

مس کرمان

قلعه نویی بعد از یک وقفه کوتاه دوری از مربیگری، در دی ماه 1386 هدایت تیم فوتبال مس کرمان را برای یک نیم فصل بر عهده گرفت. وی توانست تیم مس کرمان را که با مربیگری فرهاد کاظمی در منطقه سقوط قرار داشت، تا رتبه دهم جدول و بالاتر از استقلال تهران بالا ببرد و کارنامه موفقی را از خود در این تیم به نمایش بگذارد. مس کرمان در این نیم فصل از 17 بازی 28 امتیاز کسب کرد که پس از ذوب آهن و پرسپولیس که 29 امتیاز در مسابقات نیم فصل دوم به دست آوردند، این بالانرین امتیاز کسب شده در این نیم فصل بود. البته در میانه ی نیم فصل دوم، فیفا 6 امتیاز از تیم پرسپولیس به عنوان جریمه کسر کرد که با لحاظ کردن آن در محاسبه امتیازات، پرسپولیس 23 امتیاز در نیم فصل دوم بدست آورد. پس از پایان لیگ او به استقلال تهران پیوست تا هدایت این تیم را در سه بازی آخر جام حذفی به عهده بگیرد.

سپاهان اصفهان

امیر قلعه نویی بعد از جدایی از استقلال در 3 خرداد 1388 برای یک سال به صورت رسمی با تیم سپاهان قرارداد بست و هدایت این تیم را در لیگ برتر فوتبال ایران 89-88 بر عهده گرفت و توانست در پایان این تیم را قهرمان لیگ کند. در این فصل عماد رضا مهاجم سپاهان آقای گل مسابقات و سپاهان صاحب بهترین خط حمله شد. ضمن اینکه سپاهان رکورد بیشترین امتیاز (67) و بهترین تفاضل گل در تاریخ لیگ برتر فوتبال ایران (37+) را به دست آورد. وی در خرداد 1389 قرارداد خود با تیم فوتبال سپاهان را برای دو سال دیگر تمدید کرد. او توانست تیم فوتبال سپاهان را در دو دورهء متوالی لیگ برتر ایران در فصل‌های 89-88 و 90-89 قهرمان کند. در این دو فصل، قهرمانی سپاهان در لیگ به ترتیب به فاصله دو هفته (1389)  و یک هفته (1390) به پایان مسابقات  محرز شد. این برای اولین بار بود که یک تیم می‌توانست برای دو فصل متوالی قهرمان لیگ برتر شود. ضمن اینکه پیروزی 4-1 در مقابل پرسپولیس در ورزشگاه آزادی (در زمان مربیگری علی دایی) از نتایج جالب توجه سپاهان در این فصل بود. پس از پایان فصل دوم، امیر قلعه نویی به دلیل اختلاف با غلامحسین حسینی، رییس جدید هیأت مدیره سپاهان، از این تیم جدا شد. حسینی اصرار بر رعایت سقف قراردادها و جدا شدن بازیکنانی که حاضر به رعایت سقف قرارداد نبودند داشت.

پس از جدا شدن قلعه نویی و چند نفر از بازیکنان اصلی (مهدی رحمتی، هادی عقیلی، و خسرو حیدری)از سپاهان، حسینی موضع خود را تغییر داد. محرم نویدکیا کاپیتان سپاهان در برنامه نود در این باره گفت: "غلامحسین حسینی اول گفت که می‌خواهیم سقف قرارداد را رعایت کنیم و بیشتر از 35  میلیون تومان به بازیکنی نمی‌دهیم. همانجا گفتم در این صورت همه بازیکنان می‌روند و سپاهان به یک تیم معمولی تبدیل می‌شود. آنها تاکید داشتند که این اتفاق نمی‌افتد. اما در نهایت وقتی دیدند با این وضعیت همه بازیکنان دارند از سپاهان می‌روند از موضع خود کوتاه آمدند."

تراکتورسازی تبریز

امیر قلعه نویی در لیگ یازدهم ( فصل 91-90) به تیم تراکتورسازی تبریز پیوست و در بدو ورود به این شهر در فرودگاه مورد استقبال بیست هزار نفری طرفداران تراکتور سازی قرار گرفت.  پس از شروع قوی تراکتورسازی در ابتدای فصل و کسب 15 امتیاز از 6 بازی اول این لیگ، تراکتورسازی در ادامه ی نیم فصل اول دچار افت شد و در حالی که از 11 بازی دیگر نیم فصل اول تنها 3 برد به دست آورد، نیم فصل را با رتبه چهارم به پایان برد؛ هرچند که توانست هر دو تیم استقلال و پرسپولیس را در ورزشگاه آزادی شکست دهد. در پایان فصل تراکتورسازی با 66 امتیاز نایب قهرمان لیگ برتر شد و توانست برای اولین بار سهمیه انتخابی جام باشگاه های آسیا را بدست آورد.

لیگ قهرمانان آسیا

عملکرد اوقبل از سال گذشته در جام باشگاه های آسیا مورد نقد بوده است. او در طی 3 دوره حضور در لیگ قهرمانان آسیا به عنوان سرمربی، در مجموع 19 بازی در ادوار این جام 7 برد 7 مساوی و 5 باخت را در کارنامه خود داشت. اما در فصل جاری لیگ قهرمانان او در گروه موسوم به مرگ بهترین نتایج را گرفت و به عنوان تیم اول گروهش صعود کرد که حالا در مرحله حذفی باید به دیدار تیمی از تایلند برود. در تنها دوره ای که قلعه نویی مربیگری استقلال در مسابقات آسیایی را داشت، موفق به گرفتن نتایج خوبی نشد. قلعه‌نویی در 3 بازی خانگی که روی نیمکت استقلال نشست، تنها 3 تساوی به دست آورد. تیم او در شرایطی در آسیا نهایتاً با 4 امتیاز حذف شد  که مانند سال اول حضور پرویز مظلومی  و سال اول حضور رولند کخ در استقلال  ، تیمش از مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا صعود نکرد. در فصل اول حضورش در سپاهان هم با کسب 8 امتیاز در مرحله گروهی، موفق به صعود از گروهش نشد.  اما در سال دوم حضور در سپاهان، نتایج خوبی در لیگ قهرمانان آسیا گرفت و تا قبل از جدا شدن از سپاهان این تیم را تا مرحله یک چهارم نهایی مسابقات پیش برد. تا این زمان (پیش از مرحله 1/4 نهایی)، سپاهان بهترین تیم منطقه غرب آسیا از نظر نتیجه بود و عنوان بهترین خط حمله را نیز در بین 32 تیم مسابقات بدست آورد.  پس از خاتمه ی فصل 90-89 فوتبال ایران و جدایی قلعه نویی سپاهان، این تیم با کادر فنی جدید در مرحله یک چهارم نهایی حاضر شد که به دلیل اشتباه کادر فنی جدید (با سرمربیگری لوکا بوناچیج) در استفاده از یک بازیکن دو اخطاره، از دور مسابقات حذف شد.  طی دوران سرمربیگری اش در لیگ برتر ایران، 21 بار به عنوان سرمربی در مقابل تیم پرسپولیس قرار گرفته که حاصل آن 7 برد، 13 تساوی، و یک باخت بوده است. تنها شکست وی به لیگ 82-1381 و زمانی که در نخستین فصل مربیگری اش در لیگ برتر به عنوان سرمربی استقلال اهواز به مصاف پرسپولیس رفت باز می گردد. ضمن اینکه در همین مدت 9 بار در به عنوان سرمربی تیم های استقلال اهواز، مس کرمان، سپاهان، یا تراکتورسازی در مقابل استقلال تهران قرار گرفته که 4 برد، 2 تساوی، و 3 باخت برای او حاصل شده است.

تیم ملی فوتبال ایران

با رفتن برانکو ایوانکوویچ کروات در 17 مرداد 85 قلعه‌نویی به عنوان سرمربی تیم‌ملی شد تا تیم را آماده حضور در جام ملت‌های آسیا در سال 2007 کند. وی برای هدایت تیم ملی از همکاری ناصر ابراهیمی، ابراهیم زاده، پیروانی، آقاجانیان، کریم بوستانی و مظلومی در کادر فنی تیم ملی استفاده کرد. تیم ملی در مسابقات انتخابی جام ملتهای آسیای 2007  با کسب 4 پیروزی و 2 تساوی مقام نخست گروهش را با 3 امتیاز بالاتر از کره جنوبی کسب کرد. در رقابتهای مرحله نهایی جام ملت‌های آسیا (2007)، تیم ملی ایران پس از صدر نشینی در گروه با 7 امتیاز و بالاتر ایستادن از ازبکستان و چین در مرحله گروهی، در یک چهارم نهایی با ضربات پنالتی در مقابل کره جنوبی حذف شد. او مسئولیت ناکامی را برعهده گرفت و گفت:«در این ناکامی تمام تقصیرها متوجه من است و نباید از بازیکنان انتقاد کرد.» پیروزی 8 بر یک مقابل جاماییکا بهترین نتیجه و شکست 4 بر صفر مقابل مکزیک در بازی دوستانه بدترین نتیجه قلعه‌نویی با تیم‌ملی ایران بود. او در طی دوران مربیگریش در تیم ملی، در 17 بازی 10 برد، 6 مساوی و 1 باخت داشت و رکورد 2,1 امتیاز در هر بازی را ثبت کرد. پس از جدایی از تیم ملی و در انتهای سال 2007، در جمع سه نامزد عنوان بهترین مربی سال آسیا معرفی شد که نهایتاً موفق به کسب این عنوان نشد.

زندگی شخصی

او اهل محله نازی آباد تهران است. پدرش نام های اردشیر و بابک را برای او و برادرش انتخاب کرد، اما از همان کودکی بیشتر با نام امیر صدایش می کردند. در هفت سالگی پدرش را از دست داد و از آن به بعد مجبور به کارگری شد. در نوجوانی شاگرد قنادی بود و پس از آن تا قبل از پیوستن به استقلال به مدت حدود 1 سال مزرعه کشاورزی خودش را اداره می کرد.  او پسری به نام محمد هوتن و یک دختر به نام ثمر دارد.

مصاحبه تفصیلی با امیر قلعه نویی موفق ترین مربی تاریخ لیگ برتر ایران را روز شنبه در بخش ورزشی تبیان بخوانید