اول لبخند! بگو سییییب!

یکی از اصولی که در برقراری ارتباط با کودکان و نوجوانان، باید مورد توجه قرار گیرد، شاد نگهداشتن محیط زندگی است. در یک محیط شاد، بهتر می توان مفاهیم اخلاقی و تربیتی را منتقل کرد.

پیامبر لبخند

خداوند در قرآن خطاب به پیامبرش می فرماید: «به دلیل رحمت الهی ، با آنان نرمخو و پرمهر شدی. و اگر تندخو و سخت دل بودی ، قطعاً از پیرامونت پراکنده می شدند» ¹

از این آیه مبارکه اینطور برداشت می شود که :

اولاً – مهربانی و خوش قلب بودن، نعمتی است که مانند هر نعمت دیگر از جانب خداوند به انسان بخشیده می شود و نشان دهنده لطف الهی است. پس انسان باید شاکر این نعمت الهی باشد.

و ثانیاً- خداوند صراحتاً بیان می کند که اگر این رقت قلب و مهربانی در پیامبر رحمت (ص) نبود، مردم از دین خدا هم روی می گرداندند. و همین أمر، اهمیت فوق العاده مهربانی و نرمی را متذکر میشود.

در روایات اسلامی ، متعدد آمده است که پیامبر (ص) همیشه تبسم بر لب داشتند و خود ایشان نیز فرموده اند: «صفت مۆمن این است که خنده اش بر لب و غمش در دل است» ²

شادی، فطری است

همه ما به طور فطری، در جستجوی حالات مطلوب و خوشایند هستیم. صفاتی چون شادی و غم، شجاعت و ترس، اعتماد به نفس و خود کم بینی و ... همه ریشه در احساسات انسانها دارند. احساسات هم در ساخت شخصیت ، کمک کننده اند و هم عامل محرکی برای تعامل ما با محیطمان هستند ولذا چنانچه این احساسات، متعادل باشند سبب تصمیم گیری های درست و منطقی در زمان بروز مشکلات می شوند و موفقیت در انجام کارها را به دنبال خواهند داشت. بنابراین، شادکامی تأثیر مهمی در موفقیت افراد دارد.

اول بخند! بگو سییییب!

در یک محیط بسته و غمگین و گرفته، نمی توان مفاهیم اخلاقی و تربیتی را منتقل کرد. البته معلوم است که شاد بودن محیط، نهایت آرزوی انسان نیست! بلکه این شادمانی وسیله ای است برای رسیدن به اهدافی که برای آن خلق شده است.

اریک فروم روانشناس درین باره می گوید: «انسان، از لحظه ای که به دنیا می آید تا آن دمی که از دنیا می رود، در تلاش است که خوشبخت و شادکام باشد.»

فواید شادکامی

الف:فردی

1.داشتن نگرش مثبت نسبت به وقایع و رویدادهای اطراف خود

2.دیدن نیمه پرِ لیوان در مواجهه با مشکلات

3.داشتن شخصیت متعادل

4.مثبت اندیشی نسبت به تصمیمات گرفته شده و کارهای انجام گرفته توسط خود

5.احساس رضایت درونی و خشنودی از انجام کار روزانه

6. داشتن چهره شاد و با طراوت

7.آرامش روانی

8.تقویت روحیه

9. زیاد شدن تمرکز

10.نقش ضد درد

11.زیاد کردن صبر و حوصله

12.عامل انگیزه ، امید و تلاش در زندگی

13.جلوگیری از سکته: تحقیقات نشان داده هنگام شادی، ماده ای به نام «اندروفین» ترشح می شود که باعث می شود انسان در معرض سکته های قلبی و مغزی قرار نگیرد.

ب: خانوادگی:

1.گرمی کانون خانواده

2. نزدیکی و جذب شدن افراد به یکدیگر

3. تمایل به بیشتر کنار هم بودن

4.زیاد شدن فاکتورهای صحبت

5.افزایش ایثار، گذشت، وفای به عهد

6.بیشتر شدن تشکر و قدردانی از یکدیگر

زنبور باشید!

خنده ، تظاهر بیرونی شادی است که باعث آرامش، سبکی و نشاط درونی می شود. خنده شکل زیبای صورت را حفظ میکند لذا افراد غمگین، چهره ای گرفته و عبوس دارند.

امام علی (ع) می فرمایند: «مانند زنبور عسل باشید» ³ یعنی دهان دیگران را شیرین کنید و با شادی، کام دیگران را شاد نگهدارید.

راه های شاد زیستن:

کودک باشید: اغلب انسانها تقریباً به همان اندازه ای شاد هستند که انتظارش را دارند. آنچه که در زندگی ما اتفاق می افتد زیاد تعیین کننده شادی نیست، بلکه درواقع نوع واکنش انسان به رخدادهاست که مهم است. هنر شاد بودن، مستلزم توانایی خندیدن به مشکلات در کوتاهترین زمان ممکن پس از وقوع آنهاست.اگر دقت کنید می بینید که کودکان به طور طبیعی و فطری و بدون توجه به اطراف یا احساس خجالت، تقریباً به همه چیز می خندند. گویی می دانند که خندیدن، آنها را سالم و متعادل نگه می دارد! برای شاد بودن، باید روی افکار شاد متمرکز شد، ولی متأسفانه برخی افراد تعاریف را نادیده می گیرند و در عوض، انتقادها را مدتها در ذهن نگه میدارند !

یاد خدا: «آگاه باشید که با یاد خدا، دلها آرام می گیرد» ⁴  توکل به قدرتی که برتر از همه قدرتهاست، سبب می شود که نگرانی و اندوه کمتری برای مشکلات داشته باشیم و آنچه از دستمان خارج است را به او سپرده و آرام شویم.

اصل پیش بینی و پیشگیری: ممکن است تجربه کرده باشید که اگر فلان حرف را به همسر یا پدر و مادرتان بزنید ، باعث رنجش شده و محیط آرام و شاد خانه به هم می ریزد، در اینگونه موراد چه کرده اید؟ طبیعتاً در مراحل بعد با رعایت اصل پیش بینی و پیشگیری، از گفتن آن حرف خودداری می کنید. یا مثلاً اگر میبینید مبلغ این وام را نمیتوانید به طور اقساط، پس دهید، آن را نمیگیرید چون پیش بینی کرده اید که نمیتوانید و لذا از بروز یک محیط ناآرام و ناشاد، جلوگیری می کنید.

صله رحم : دید و بازدید فامیل، باعث صحبت کردن، تخلیه روانی، شادی و نزدیکی دلها می شود.

مهارت مدارا کردن: گاهی اوقات ممکن است در برخورد با خانواده، همسر، دوستان، محل کار و... به مواردی برخورد کنید که باعث ناراحتی شما میشوند. ولی ما میخواهیم به شما پیشنهادی کنیم. این بار با خود فکر کنید ابراز ناراحتی ام و مشاجره، ارزش بیشتری دارد یا آرامش و شادی ام؟

6.     دیدن نعمتها: فقط ناراحتی ها را نبینید. نیمه ی پُر لیوان زیباتر است. شاکر نعمتهای خدا باشید تا افزون کند!

نتیجه گیری:

شاد بودن علاوه بر فواید فردی، آثار مثبت خانوادگی نیز دارد و در همین راستا ، وجود خانواده ای آرام و شاد، بستری برای تربیت متعالی فرزندان خواهد بود. یادمان باشد که: افسرده دل، افسرده کند انجمنی را...

پی نوشت‌ها:

[1] آل عمران. 159

[2] بحارالأنوار. ج 69. ص 410

[3] نهج البلاغه. کلمات قصار. شماره 173

[4] سوره رعد. 21

فاطمه السادات رادفر

بخش خانواده ایرانی تبیان

منابع:

قرآن کریم

نهج البلاغه

بحار الأنوار

مجله پیوند. شماره 173

نشریه خانه مهر. خرداد83

بیست اصل در تربیت