با مهارت به استقبال زندگی بروید

اضطراب، افسردگی، تنهایی، کم رویی، شکست، اختلافات زناشویی، بیماری، درد، ضربه های روحی و..

انسان قرن معاصر این واژه ها را به خوبی می شناسد. نیازهای زندگی امروز، تغییرات سریع اجتماعی، فرهنگی، تغییر ساختار خانواده،شبکه گسترده و پیچیده ارتباطات انسانی و تنوع گستردگی و هجوم منابع اطلاعاتی انسان ها را با چالش ها، استرس ها و فشارهای متععدی روبه رو کرده است که مقابله موثر با آنها نیازمند توانمندی های روانی- اجتماعی است. در واقع ما در دنیا همواره با تغییرات وسیع و پیچیده ای مواجه ایم و هر تغییری با فشارهای روحی و روانی همراه است. میزان استرس اگر بیش از حد و طولانی باشد بر زندگی و عملکرد ما تاثیر منفی گذاشته و مشکلات جدی و زیادی را برای ما به وجود خواهد آورد. از طرفی انسان می داند که اگر مهارت های مقابله با این چالش ها رابیاموزد و آنها را در زندگی به کار گیرد، آلام او التیام یافته، نشاط، شادابی و سلامت روانی خویش را باز می یابد و به سوی تعادل و سازگاری اجتماعی پیش خواهد رفت. در واقع در جریان این دشواری ها، در اختیار داشتن منابع و مهارت هایی که به ما کمک می کنند تا به بهترین شیوه ممکن از عهده ی حل مشکلات خود بر آییم، تسکین بخش و امیدوارکننده است.

امروزه علی رغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی بسیاری از افراد در رویارویی با مسائل زندگی فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند و همین امر آنان را در مواجه با مسائل و مشکلات زندگی روزمره آسیب پذیر کرده است. فقدان مهارت ها و توانایی های عاطفی- روانی و اجتماعی افراد را در مواجه با مسائل و مشکلات آسیب پذیر می کند و آن ها را در معرض انواع اختلال های روانی- اجتماعی و رفتاری قرار می دهد.

توانایی های روانی- اجتماعی عبارتند از گروهی از توانایی ها که فرد را برای مقابله به ویژه پرداختن به کشمکش ها و موقعیت های زندگی یاری می کند. این توانایی ها فرد را قادر می سازد تا درارتباط با سایر انسان ها، جامعه، فرهنگ و محیط خود مثبت و سازگارانه عمل کرده و سلامت روانی خود را تامین کند.

بنابراین یکی از راههای پیشگیری از بروز مشکلات روانی و رفتاری ارتقاء ظرفیت روان شناختی افراد است که از طریق آموزش مهارت های زندگی جامعه عمل می پوشد. مهارت های زندگی عبارت است از مجموعه ای از توانایی ها که زمینه سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورند.پژوهش های متعدد و گسترده ای تاثیر مثبت آموزش مهارت های زندگی را در کاهش سوء مصرف مواد، پیشگیری از رفتارهای خشونت آمیز، تقویت اتکا به نفس، افزایش مهارت های مقابله با فشارها و استرس ها، برقراری روابط مثبت و موثر اجتماعی نشان داده اند. در مطالعه ای نشان داده شده است که آموزش مهارت های زندگی به طور قابل توجهی منجر به کاهش مصرف الکل و مواد مخدر در جوانان می گردد. در واقع اهداف مهارت های زندگی عبارتند از تقویت اعتماد به نفس، تقویت روحیه مشارکت و همکاری، رشد و تقویت عواطف انسانی، ایجاد روحیه مقاومت در برابر تبلیغات مسموم، کمک به شناسایی و بیان احساسات، تامین سلامت مهارت های ارتباطی، ساختن یک شهروند متعادل و مقبول اجتماع، تقویت روحیه همزیستی مسالمت آمیز، ارتقاء سازگاری فرد با خودش، با دیگران و محیط زندگی اش.

مهارت تفکر خلاق به ما کمک می کند در مواجهه با حوادث ناگوار چگونه احساسات منفی خود را به احساسات مثبت تبدیل کنیم

مهارت های زندگی شامل مجموعه ای از توانایی ها هستند که قدرت سازگاری و رفتار مثبت و کارآمد را افزایش می دهند و در نتیجه شخص قادر می شود، بدون اینکه به خود یا دیگران صدمه بزند مسئولیت های مربوط به نقش اجتماعی خود را بپذیرد و با چالش ها و مشکلات روزانه به شکل موثر روبه رو شود. به طور مثال مهارت خودآگاهی می تواند به ما در شناخت بیشتر خودمان کمک کننده باشد و همچنین با کسب این مهارت می توانیم به سوال اساسی من کیستم پاسخ گو باشیم. با مهارت همدلی به خوبی خواهیم توانست دیگران را درک کنیم. این مهارت موجب می شود تا به دیگران توجه کرده و آن ها را دوست داشته باشیم و خود نیز مورد توجه و دوست داشتن دیگران قرار بگیریم.همدلی روابط اجتماعی را بهبود می بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده، نسبت به انسان های دیگر منجر می شود. توانایی مقابله موثر با هیجان ها به ما می آموزد که هیجان ها را در خود و دیگران تشخیص دهیم وهمچنین نحوه تاثیر هیجان ها را بر رفتارمان بدانیم و بتوانیم واکنش مناسبی به هیجان های متفاوت نشان دهیم. فکر کردن مهارتی است که از کودکی می آموزیم. مهارت تفکر خلاق قدرت کشف و تولید اندیشه جدید را برای ما فراهم می آورد. این مهارت فرد را قادر می سازد مسایل را از روی تجربه های مستقیم خود دریابد و حتی زمانی که مشکل وجود ندارد و تصمیم گیری خاصی مطرح نیست با سازگاری و انعطاف بیشتر به زندگی روزمره بپردازد. مهارت تفکر خلاق به ما کمک می کند در مواجهه با حوادث ناگوار چگونه احساسات منفی خود را به احساسات مثبت تبدیل کنیم. تفکر نقادانه به ما می آموزد تا هر چیزی را به سادگی و دربست قبول یا رد نکنیم. ابتدا در مورد آن موضوع سوال و استدلال کنیم سپس بپذیریم یا رد کنیم. تفکر انتقادی توانایی تحلیل اطلاعات و تجربه هاست. آموزش این مهارت، نوجوانان را قادر می سازد تا در برخورد با ارزش ها، در برابر فشار گروه و رسانه های گروهی مقاومت کنند و از آسیب های ناشی از آن در امان بمانند.

به طور کلی مجموعه مهارت های زندگی؛ نه تنها به توانمد ساختن افراد در زندگی حال می اندیشد، بلکه بر توانمندی آنان برای زندگی آینده نیز تاکید دارد و بر شکوفایی توانایی های بالقوه افراد متمرکز است. به طور کلی هدف این مجموعه کمک به فرد برای حرکت از ناتوانی ها به سوی مهارت های توانمند کننده و سازنده است. اما نکته بسیار مهم در رابطه با تسلط یافتن به هر کدام از موارد فوق مفهوم مهارت است. همه این مهارت ها قابل فراگیری هستند و می توان با صرف وقت و تلاش آنها را به خزانه مقابله ای خود افزود.

به طور کلی کاربرد مهارت های زندگی عبارتند از :

الف-افزایش سلامت روانی و جسمانی

-تقویت اعتماد به نفس و احترام به خود

- تجهیز اشخاص به ابزار و روش های مقابله با فشارهای محیطی و روانی

- کمک به تقویت و توسعه ارتباطات دوستانه، مفید و سالم

- ارتقاء سطح رفتارهای سالم و مفید اجتماعی

ب- پیشگیری از مشکلات رفتاری و اجتماعی شامل

-مصرف سیگار و سوء مصرف مواد مخدر

- پیشگیری از رفتارهای خشونت آمیز

- پیشگیری از شیوع ایدز

- پیشگیری از بی بندو باری جنسی

فرآوری:آسیه ملک دار
بخش خانواده ایرانی تبیان