بر قلّه رفیع فضلیتها

«كان عمنا العباس نافذا البصیرة » (تنقیح المقال: 2/70) ؛ عموى ما، عباس بصیرتی نافذ داشت .

زیارتنامه از جنس نور

رئیس مذهب شیعه، حضرت امام جعفر صادق علیه السلام هنگامی که به زیارت كربلا، سرزمین شهادت و فداكارى رفت و پس از زیارت امام حسین و اهل بیتش علیهم السّلام و اصحاب برگزیده اش با شوق به زیارت قبر عمویش، عباس علیه السلام شتافت و بر سر مرقد بزرگ آن بزرگوار ایستاد و زیارتی را بر زبان مبارکش جاری فرمود كه منزلت رفیع حضرتش را نشان مى دهد و بر مكانت والای او گواهى مى دهد.

امام صادق علیه السلام عمویش عباس علیه السلام را در زیارتنامه آن بزرگوار با كلماتی كه دربردارنده همه مفاهیم و معانى تجلیل و بزرگداشت است ، مورد خطاب قرار مى دهد:

«سلام خدا و سلام ملائكه مقرّب و انبیاى مرسل و بندگان صالح و همه شهیدان و صدیقان پاك ، شبانه روز بر تو باد اى پسر امیرالمۆ منین...»

سپس عصاره نبوت، امام صادق علیه السّلام زیارت خود را چنین پى مى گیرد:

«به تسلیم ، تصدیق ، وفادارى و فداكاریت در راه جانشین پیامبر مرسل ، سبط برگزیده ، راهنماى عالم ، وصّى ابلاغگر و مظلوم ستمدیده ، شهادت مى دهم ...»

امام صادق علیه السّلام در اینجا بهترین نشانه هایى كه به شهیدان بزرگ تقدیم مى شود به حضرت ابوالفضل علیه السلام تقدیم مى دارد. افتخاراتى از این گونه :

تسلیم

حضرت عباس علیه السلام همه امور خود را به برادرش سیدالشهداء علیه السلام سپرد و در همه مراحل و مواقف ، متابعت از او را بر خود واجب كرد تا آنكه در راه او به شهادت رسید؛ زیرا به امامت برادرش كه مبتنى بر ایمان استوار به خداوند است آگاهى داشت و درستى راه و نیت خالص و راءى اصیل برادر را مى دانست و بدانها باور داشت .

تصدیق

حضرت ابوالفضل علیه السلام، ریحانه رسول اكرم صلّى اللّه علیه و آله را در تمامى مواقف و دیدگاهها تصدیق كرد و هرگز در درستى و عدالت آرمان او به خود شك راه نداد و یقین داشت برادرش بر حق است و هركه با او سر ستیز دارد در گمراهى آشكار است .

وفادارى

یكى دیگر از صفات نیكى كه امام صادق علیه السّلام به عموی بزرگوارشان نسبت مى دهد، وفادارى است ؛ هر پیمانى را كه در راه دفاع از برادرش امام حق و حقیقت اباعبداللّه الحسین علیه السّلام با خدا بسته بود بجا آورد و در سخت ترین شرایط و مراحل در كنار برادر ایستاد و از او جدا نشد تا آنكه دستانش قطع شد و خود در راهش به شهادت رسید. وفادارى كه از والاترین صفات است ، از ویژگیهاى اساسى و عناصر وجودی حضرت ابوالفضل علیه السّلام بود، او آفریده شده بود تا نسبت به حق وفادار باشد.پ

فداكارى

امام صادق علیه السّلام به فداكارى و جانبازى علمدار کربلا را در راه امام خویش گواهى مى دهد، حضرت خالصانه براى از بین بردن باطل ، فداكارى كرد و با پیشوایان كفر و باطل به ستیز پرداخت و با برادر در جانبازیهاى بزرگ و بى نظیر تاریخ شركت كرد. به قسمت دیگرى از این زیارت بزرگ توجه كنیم:

«پس خداوند از طرف پیامبرش و امیرالمۆمنین و حسن و حسین صلوات خدا بر آنان باد بر آنچه پایدارى ، خویشتندارى و یارى كردى ، به تو بهترین پاداش بدهد كه بهشت ، بهترین فرجام است »

این قسمت شامل تجلیل و تقدیر حضرت عباس علیه السّلام از سوى حجت خداست ؛ زیرا با فداكاریهاى بزرگ در راه سالار شهیدان و جانبازى در راه او و تحمل هرگونه سختى در كنار او، شایسته این بزرگداشت است . حضرت در این تلاشها و مقاومتها تنها رضاى خدا را مد نظر داشت و خداوند نیز عوض ‍ پیامبرش ، مولاى متقیان ، حسن و حسین سلام اللّه علیهم این جانبازیها را ارج نهاد و به او بهترین پاداشها را عطا كرد.

امام صادق علیه السّلام زیارت خود را پى مى گیرد و صفات والاى آن بزرگوار و جایگاهش را نزد خداوند یاد مى كند و مى فرماید:

«گواهى مى دهم و خدا را گواه مى گیرم كه تو در همان راه پیكارگران «بدر» و مجاهدان در راه خدا و صافى ضمیران خداخواه در جهاد دشمنانش و مدافعان استوار دوستانش و یارى كنندگان اولیایش ، پیش رفتى و چون آنان كوشیدى ، پس خداوند بهترین ، والاترین و كاملترین پاداشى كه به مطیعان والیان امرش و اجابت كنندگان دعوتش مى دهد، به تو عطا كند...»

پیشوای صادق گواهى مى دهد و خدا را به شهادت مى طلبد بر اینكه عمویش عباس علیه السّلام در جهادش دوشادوش برادرش ، پدر آزادگان عالم ، امام حسین علیه السّلام بر همان راه شهیدان بدر پیش رفت ؛ رادمردانى كه با خون پاك خود پیروزى همیشگى اسلام را مسجّل كردند و با یقین به عادلانه بودن آرمان خود و با آگاهى و بصیرت تام ، شهادت را انتخاب كردند و پرچم توحید و كلمه حق را بر بلنداى تاریخ به اهتزاز درآوردند. ابوالفضل العباس علیه السّلام نیز در این راه درخشان پیش تاخت و براى نجات اسلام از چنگال بى سر و پاى اموى و ابوسفیان زاده كه مى خواست كلمه الهى را محو كند و پرچم اسلام را درهم بپیچد و مردم را به جاهلیت نخستین برگرداند، قیام كرد و به شهادت رسید.

قمر بنی هاشم علیه السلام تحت فرماندهى امام خویش در برابر طاغوت خونریز اموى ایستاد و با پایدارى و قیام آنان بود كه كلمه حق تثبیت و اسلام پیروز شد و دشمنان حق و حقیقت و امام بشدت شكست خوردند.

امام صادق علیه السّلام زیارت خود را ادامه مى دهد و صفات برگزیده عمویش عباس علیه السلام را برمى شمارد و پاداش او را چنین یاد مى كند:

«شهادت مى دهم (كه) حق خیرخواهی را بجا آوردى و نهایت تلاشت را كردى ، پس خداوند تو را در میان شهیدان مبعوث كرد و روحت را با روحهاى سعیدان همراه ساخت و در وسیعترین منزل بهشتى جاى داد و بهترین غرفه را به تو عطا كرد و نامت را در علّیین پرآوازه ساخت و با پیامبران ، شهیدان و صالحان كه چه خوب رفیقانى هستند محشورت كرد. شهادت مى دهم كه تو سستى نكردى و عقب ننشستى و با بصیرت نسبت به امرت پیش رفتى در حالى كه به صالحان اقتدا كرده بودى و پیامبران را پیروى مى كردى . پس خداوند ما، تو، پیامبرش و اولیایش را در جایگاه برگزیدگان و پاكان جمع كند كه اوست مهربانترین مهربانان».

در قسمت پایانى زیارت، متوجه اهمیت بى مانند و موقعیت والاى حضرت عباس علیه السلام نزد امام صادق علیه السّلام مى شویم ؛ زیرا این قهرمان بزرگوار با نصیحت خالصانه و فداكارى در راه ریحانه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، امام حسین علیه السّلام از احترامى خاص نزد امام برخوردار گردید؛ لذا امام صادق علیه السلام دعا مى كند تا خداوند عمویش را به بالاترین درجات قرب برساند و او را با پیامبران و صدیقان محشور كند.

منابع:

زندگانى حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام، باقر شریف قرشى، ترجمه سیّد حسن اسلامى.

چهره درخشان قمر بنى هاشم ابوالفضل العباس علیه السلام، جلد اول، على ربانى خلخالى.