دستاوردهای فضایی كشور در سال 91

اعزام موجود زنده به فضا بدون شک مهم‌ترین دستاورد صنعت هوافضای کشورمان در سال 91 بود، اما در این میان نباید تلاش محققان و دانشمندان کشور برای ساخت و تولید ماهواره و ماهواره‌بر و ارسال آن به فضا را نادیده گرفت.

دست‌اندرکاران عرصه هوافضای کشور در سالی که گذشت، علاوه بر ارسال کپسول زیستی حاوی موجود زنده به فضا (میمون فضانورد با کاوشگر پیشگام) طراحی و ساخت 9 ماهواره و سه ماهواره‌بر را نیز در دستور کار قرار دادند که بسیاری از آن‌ها به مرحله نهایی رسید و آماده پرتاب شد تا ایران در جمع کشورهای صاحب فناوری ماهواره قرار گیرد.

بر این اساس، علاوه بر پایان مأموریت ماهواره نوید، طراحی ماهواره ظفر توسط دانشگاه علم و صنعت، طراحی ماهواره سپهر دانشگاه خواجه نصیر، رونمایی از نمونه پروازی ماهواره آت سَت امیرکبیر، پایان ساخت ماهواره شریف دانشگاه صنعتی شریف، تکمیل ماهواره فجر، آغاز مطالعات ماهواره ناهید، طلوع و زهره را می‌توان از جمله اقدامات بخش فضایی کشور در سالی که گذشت عنوان کرد. در همین حال، پژوهشگران صنعت هوافضای کشور، ساخت ماهواره‌برهای سفیر و سیمرغ و کاوشگر 5 را نیز در دستور کار قرار دادند.

سال 91 و پایانی برماموریت ماهواره نوید

ماهواره نوید علم و صنعت که در بهمن ماه سال 90 به فضا پرتاب شد، مأموریت 60 روزه خود را در فروردین 91 با موفقیت به اتمام رساند.

مأموریت ماهواره نوید تصویربرداری عملیاتی در حوزه‌های جو و علوم هواشناسی، منابع و بلایای طبیعی است و در این راستا، بر اساس اعلام مسوولان و رصد صورت گرفته از ماهواره نوید در مدار زمین، تمام مأموریت‌های مورد نظر در این ماهواره صد در صد بومی و ایرانی با موفقیت به انجام رسید، به نحوی که تعداد کل دورهای ماهواره نوید به دور زمین در روز 16 دور، تعداد کل دورهای ماهواره به دور زمین 640 دور، تعداد کل رویت‌ها از زمان پرتاب تا اتمام مأموریت 175 بار و تعداد کل تله‌متری‌های انجام شده 64 بار، عنوان شد. بر این اساس، مقرر شد مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت از تجربیات ماهواره نوید در ساخت و پرتاب ماهواره ظفر بهره برد.

تکمیل طراحی و ساخت ماهواره ظفر

ماهواره ظفر در سالی که گذشت با همکاری محققان صاایران و دانشگاه علم و صنعت، مراحل تکمیلی و راه‌اندازی خود را گذراند و در زمینه ساخت آن، سازمان فضایی نیز حدود سه سال با دانشگاه علم و صنعت همکاری داشت.

در توضیح قابلیت‌های ماهواره ظفر می‌توان گفت که این ماهواره در مدار 500 کیلومتری زمین و زاویه انحراف مداری 55 درجه قرار می‌گیرد و دارای سه دوربین است که می‌تواند تصاویر رنگی را تا 80 متر ثبت و ضبط کند و به نسبت ماهواره نوید، از کنترل بهتری برخوردار است.

ساخت ماهواره ظفر برای پرتاب با ماهواره‌بر سیمرغ در دستور کار قرار دارد که با پایان یافتن مرحله طراحی آن و براساس اعلام مسوولان، حداکثر تا خرداد سال 92 نمونه پروازی این ماهواره آماده و برای پرتاب، عملیاتی خواهد شد.

بر اساس گفته محققان فناوری، دوربین‌ها در ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید ارتقای پنج برابری یافته است. دو برابر شدن دقت کنترل و افزایش بیش از 15 برابری نرخ ارسال داده‌های تصویری از دیگر مزایای این ماهواره 90 کیلوگرمی است.

براساس اعلام مسوولان مرکز تحقیقات ماهواره‌ای دانشگاه علم و صنعت، تصاویر ارائه شده از طریق ماهواره ظفر می‌تواند در پایش ذخایر نفت، معادن، بررسی جنگل‌ها، بررسی زمین‌های شور و قلیایی، بررسی امراض و آفات گیاهی و استفاده از تصاویر در جهت بررسی بحران‌های طبیعی به کار برده شود.

پرتاب ماهواره فجر با میکرو موتورهای ایرانی

ساخت ماهواره فجر که ماهواره‌ای متفاوت از ماهواره‌های دانشجویی چون امید، نوید و رصد است نیز در سال 91 پیگیری شد.

ازجمله تفاوت‌های این ماهواره با سایر ماهواره‌های پرتاب شده این است که قرار است ماهواره فجر با میکرو موتورهای ایرانی با توان 200 و 300 نیوتن، ساخته شده توسط دانشگاه تربیت مدرس، آماده پرتاب شود که ویژگی تغییر مداری را برای ماهواره ایجاد می‌کند.

در همین حال، طراحی و ساخت ماهواره دانشجویی سپهر توسط متخصصان دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در سالی که گذشت، تعریف شد و در دستور کار بخش هوافضای این دانشگاه قرار گرفت.

رونمایی از نمونه پروازی آت سَت امیرکبیر

ماهواره دانشجویی آت سَت از دیگر ماهواره‌های ساخته شده توسط متخصصان هوافضای دانشگاه امیرکبیر است که ساخت نمونه پروازی و سخت‌افزاری آن در سالی که گذشت به اتمام رسید و قرار بود این ماهواره، با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب شود که به دلیل برخی تغییرات، ماهواره‌بر سفیر A1 برای پرتاب این ماهواره در دستور ساخت قرار گرفت.

این ماهواره که هم اکنون در نوبت پرتاب قرار دارد، نسبت به ماهواره‌های ساخته شده در کشور در مدار بالاتری (مدار 661 کیلومتری زمین) قرار می‌گیرد. ضمن آنکه با دارا بودن وزنی برابر 85 کیلوگرم نسبت به سایر ماهواره‌ها از وزن بالاتری برخوردار است؛ از این رو برای پرتاب آن، نیاز به پرتابگری است که با توجه به موقعیت مداری و وزن آت سَت، توانمندی‌های لازم را داشته باشد. مأموریت اصلی این ماهواره، مطالعه و بررسی منابع طبیعی، حوادث طبیعی و ارزیابی منابع آبی تعیین شده است.

انتظار برای تعیین زمان پرتاب شریف سَت

دانشگاه صنعتی شریف نیز با ساخت ماهواره دانشجویی شریف سَت در سال جاری، دین خود را همگام با دیگر دانشگاه‌ها به بخش هوافضای کشور ادا کرد، به نحوی که نمونه مهندسی این ماهواره آماده شد و نمونه پروازی آن نیز تست‌های نهایی را می‌گذراند و هم اکنون در نوبت پرتاب قرار دارد. پروژه طراحی و ساخت این ماهواره در سال 87 و بر اساس توافق میان سازمان فضایی و دانشگاه صنعتی شریف اجرایی شد.

این ماهواره دانشجویی، دارای وزن 50 کیلوگرم و ابعاد 40 در 40 در 40 است که برای طراحی و ساخت آن، فعالیت‌های دقیق علمی و پژوهشی توسط بیش از 100 نفر از دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و اعضای هیات علمی این دانشگاه انجام شده است.

مأموریت این ماهواره عکس‌برداری از زمین تعریف شده که برای این منظور، قدرت تفکیک دوربین‌هایی که برای این ماهواره طراحی شده، پنج متر است.

رونمایی از مدل‌های توسعه‌ای ماهواره‌های زهره و ناهید

در پنجمین روز از دهه فجر سال 91 و در مراسم بزرگداشت روز ملی فناوری فضایی، از مدل توسعه‌ای دو ماهواره زهره و ناهید با حضور رئیس جمهور رونمایی شد.

هر دو مدل توسعه‌ای ماهواره‌ای زهره و ناهید در پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران برای اولین بار طراحی و ساخته شد که پروژه ناهید، ماهواره‌ای تحقیقاتی است که با اهدافی از جمله طراحی، ساخت و آزمون مکانیزم بازشوندگی صفحات خورشید، طراحی و توسعه و آزمون بخش مخابراتی ارسال و دریافت اطلاعات در باند KU و توسعه و اجرای پروژه‌های مشترک چند رشته‌ای در قالب تیم‌های تخصصی به منظور توسعه سیستم‌های پیشرفته فضایی به اجرا درآمد.

ماهواره زهره نیز در مدار ژئو (زمین‌آهنگ) قرار می‌گیرد و حدود 12 سال عمر دارد که از قابلیت‌ها و کاربردهای این ماهواره، سرویس تلویزیون و رادیوی دیجیتال سراسری، بدون محدودیت‌های موقعیتی و مکانی، تحقق دولت الکترونیک با تأمین شبکه ارتباط بین بانک‌ها و پشتیبانی از دیگر مراکز که نیازمند ارتباط دائم و به لحظه هستند، از جمله شرکت ملی نفت ایران، پوشش در لحظه رخدادهای بزرگ با گستره بین‌المللی، ایجاد بستر شبکه ارتباطی امن و مقاوم در برابر نفوذهای جنگ الکترونیک و رسوب دانش فنی طراحی و ساخت ماهواره‌های پیچیده با مأموریت‌های استراتژیک به منظور به‌کارگیری در پروژه‌های ماهواره‌ای است.

فناوری به کار گرفته شده در پرتاب ماهواره ناهید، بر اساس اعلام مسوولان این پروژه، فناوری اکتسابی منحصر به فردی است که پیش‌بینی شده این ماهواره به وسیله ماهواره‌بر سفیر B1 به فضا پرتاب شود و در ارتفاع 250 کیلومتری حضیض و 370 کیلومتری اوج قرار گیرد.

ساخت ماهواره‌بر سیمرغ و ماهواره طلوع

ایران ساخت ماهواره طلوع 1 را نیز در دستور کار قرارداد تا مقدمه‌ای باشد برای آنکه کشور به سمت عملیاتی‌تر شدن ماهواره‌های سنجش از دور حرکت کند، چرا که تصاویر دریافتی از این ماهواره‌ها عمق و دقت بیشتری دارد.

در همین حال ساخت ماهواره‌بر سیمرغ که مأموریت پروژه سفیر 2 را بر عهده دارد، در مرحله آماده‌سازی است و طراحی و ساخت تست زمینی این ماهواره‌بر آماده شده است.

جام جم