نماز در کلام امام رضا
محافظت بر اوقات نماز کنید، پس همانا انسان از حوادث در امان نیست و کسی که وقت نماز فریضه بر او داخل شد و عمدا کوتاهی کرد، خطاکننده است.
برکت نماز شب
امام رضا علیهالسلام فرمود:
بر شما باد به نماز شب؛ زیرا هر بندهای که در آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب، و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار کند، خداوند او را از عذاب قبر و آتش در امان دارد و عمر او را طولانی کرده و به زندگی او گشایش خواهد داد.
رضوان خدا
امام رضا علیهالسلام فرمود: «رضوان الله الصلواة باللیل؛ نماز شب، رضوان (خشنودی) خدا را به همراه دارد.» [1] .
علت نماز جماعت
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«انما جعلت الجماعة لئلا یکون الاخلاص و التوحید و الاسلاک و العبادة لله الا ظاهرا مکشوفا مشهودا؛
نماز جماعت قرار داده شده است، تا اخلاص و یگانگی و اسلام و عبادت برای خداوند آشکار، باز و ظاهر باشد» [2] .
نماز به صورت نماز جماعت
امام رضا علیهالسلام فرمود: «الصلواة فی جماعة افضل؛ نماز به صورت جماعت با فضیلتترین است» [3] .
اقتداء به امام جماعت اهل ولایت
امام رضا علیهالسلام فرمود «و لا تصلی خلف فاجر و لا یقتدی الا باهل الولایة؛ پشت سر آدم فاجر نماز نخوان، اقتدا فقط بر شخص اهل ولایت اهلبیت عصمت وطهارت جایز است.» [4] .
غافل از اوقات نماز
امام رضا علیهالسلام فرمود: من قوله تعالی: «ویل للمصلین، الذین هم عن صلاتهم ساهون»، یقول عن وقتهم یتغافلون؛
در تفسیر این آیه: «وای بر نمازگزاران، آنهایی که از نماز خویش غافلند»، میفرماید: «ساهون آنهایی هستند که غافل از اوقات نمازهای واجب خود هستند.» [5] .
صف اول بهترین جای
امام رضا علیهالسلام فرمود: «و ان کنت خلف الامام فلا تقوم فی الثانی ان وجدت فی الاول موضعا؛
اگر میخواهی در پشت امام جماعت قرار بگیری، تا زمانی که در صف اول جای خالی برای تو هست در صف دوم قرار نگیر.» [6] .
تأخیر عمدی نماز
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«حافظوا علی مواقیت الصلوات فان العبد لا یأمن الحوادث و من دخل علیه وقت فریضة فقصر عنها عمدا متعمدا فهو خاطی؛
محافظت بر اوقات نماز کنید، پس همانا انسان از حوادث در امان نیست و کسی که وقت نماز فریضه بر او داخل شد و عمدا کوتاهی کرد، خطاکننده است.» [7] .
بر تو باد به نماز اول وقت
امام رضا علیهالسلام فرمود: «اذا دخل الوقت علیک فصلها فانک لا تدری ما یکون؛ هنگامی که وقت نماز فرامیرسد، بر تو باد به خواندن نماز، پس به درستی که نمیدانی چه پیش خواهد آمد.» [8] .
اوقات نماز
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«ان لکل صلوة اوقات: اول و اوسط و اخر فاول الوقت رضوان الله، و اوسطه عفو الله و اخره غفران الله و اول الوقت افضله؛
برای هر نمازی سه وقت وجود دارد: اول وقت، وسط وقت و آخر وقت. پس در اول وقت نماز به جای آوردن مایهی خشنودی خداست، در وسط وقت (نماز بخواند) موجب عفو خداست، و در آخر وقت (نماز بخواند) سبب آمرزش خداست، و اول وقت با فضیلتتر است.» [9] .
تاکید نماز در اول وقت
امام رضا علیهالسلام فرمود: «غفر الله لک لا تۆخرن صلوة عن اول وقتها الی اخر وقتها من غیر علة، علیک ابدا باول الوقت فاذنت و صلینا؛ خدا تو را بیامرزد، بدون عذر نماز را از اول وقت به تأخیر نینداز، بر تو باد که همیشه نماز را در اول وقت آن به جای آوری» [10] .
دو وقت نماز
امام رضا علیهالسلام فرمود: «اعلم ان لکل صلاة وقتین اول و اخر فأول الوقت رضوان الله و اخره عفو الله؛
بدان که هر نماز دو وقت دارد: اول وقت و آخر وقت. اول وقت خشنودی پروردگار و آخر آن بخشش خداوند است» [11] .
بهترین شیوهی زندگی
امام رضا علیهالسلام فرمود: شیعیان و پیروان ما را به سه مسأله امتحان کنید:
1 - اهمیت به اوقات نماز، که آیا اول وقت نماز را بر پای میدارند یا خیر؟ 2 - حفظ اسرار، یعنی در حفظ اسرار و مسایل محرمانه کوشا هستند یا خیر؟
3 - و از حیث توانمندیهای مالی، یعنی آیا در مال خود برای برادران دینی سهمی قائلند و دست آنها را میگیرند یا خیر؟[12] .
نخستین گام عبادت
امام رضا علیهالسلام فرمود: «اول عباده الله معرفته و اصل معرفة الله توحیده؛
نخستین گام در عبادت حقیقی، شناخت خداوند است و اساس شناخت خدا، به یگانگی خواندن او است.» [13] .
نماز، بهترین عبادت
امام رضا علیهالسلام فرمود:«ان الصلوة افضل العبادة لله؛ همانا نماز، بهترین وسیلهی بندگی برای خداست.» [14] .
خواستن نماز از فرزند
امام رضا علیهالسلام فرمود: «یۆخذ الغلام بالصلاة و هو ابن سبع سنین؛ چون پسر به هفت سالگی رسید، او را به خواندن نماز وادار کنید.» [15] .
امر به نماز
امام رضا علیهالسلام فرمود: سه چیز با سه چیز همراه است:
1 - نمازگزاری که به او زکات تعلق گیرد و نپردازد، نمازش پذیرفته نیست.
2 - و به سپاسگزاری برای خود و پدر و مادر فرمان داد، آن که سپاس پدر و مادر نکند، هرگاه خدا را سپاس کند پذیرفته نیست.
3 - به پرهیزگاری از خدا و پیوند با خویشاوند فرمان داد. آن که پیوند با خویشان ندارد از خدا بیمناک نیست. [16] .
نماز کامل
امام رضا علیهالسلام فرمود: «اذا کان یوم القیامة یدعی بالعبد فاول شیء یسئل عنه الصلاة فاذا جاء بها تامة و الا زخ فی النار؛
وقتی قیامت شود بنده را میخوانند اول چیزی که از او میپرسند نماز است، پس اگر نمازش را تام و تمام به جای آورده باشد، نجات مییابد و اگر نمازش را با شرایط و آداب صحت یا قبولی آن به جای نیاورده باشد، او را به آتش میافکنند. [17] .
نماز واجب در شبانهروز
امام رضا علیهالسلام فرمودند:
«ان الله - عزوجل - انما فرض علی الناس فی الیوم و اللیلة سبع عشر رکعة، من اتی بها، لم یسئله الله - عزوجل - عما سواها؛
افضل واجبات بعد از معرفت خدا
امام رضا علیهالسلام فرمودند: «اعلم ان افضل الفرائض بعد معرفة الله - جل و عز - الصلوة الخمس؛
بدان که افضل واجبات بعد از معرفت خدای عزوجل نماز پنجگانه است. [19] .
تقرب به سوی خدا
امام رضا علیهالسلام فرمود: «الصلوة طلب الوصال الی الله من العبد؛ (نماز)مطالبه وصال و تقرب بنده به سوی خداوند است.»
بخشیده شده از رحمت
امام رضا علیهالسلام فرمود: «الصلوة»صلة الله للعبد با لرحمة؛
نماز عطیه و احسانی است از طرف خداوند برای بنده، که از راه رحمت و عنایت بخشیده است. [20] .
رابطهی نماز و زکات
امام رضا علیهالسلام فرمود: «من صلی و لم یزک تقبل صلوتة؛
هر کس نماز بخواند، ولی زکات و مالیات اسلامی نپردازد، نمازش قبول نمیشود. [21]
فلسفهی وضو
امام رضا علیهالسلام فرمود:
«انما امر بالوضوء لیکون العبد طاهرا اذا قام بین یدی الجبار و عند مناجاتة...؛
همانا امر شده است به وضو، تا آن که بنده پاک باشد، به هنگامی که میایستد در مقابل خداوند جبار و همچنین وقت مناجات نمودن. [22] .
آداب نماز چیست
از امام رضا علیهالسلام سئوال شد: آداب نماز چیست؟
امام فرمود:
1 - حضور قلب
2 - آزاد گذاشتن جوارح (بازی نکردن با آنان)
3 - خوار شمردن خود در پیشگاه خدای تعالی.
4 - قرار دادن بهشت سمت راست.
5 - آتش جهنم را سمت چپ.
6 - صراط را در مقابل مشاهده کردن.
7 - خدا را در مقابل خود دیدن. [23] .
آفات سستی در نماز
امام رضا علیهالسلام فرمود:
بپرهیزید از این که در نماز سستی و تنبلی کنید و یا حدودش را ضایع کنید یا از روی دستپاچگی رکوع و سجده نمایید یا آن چنان به جای آورید که گویی همچو خروس منقار میزنید یا این که نماز را سبک بشمارید یا این که به جای نماز به امور دنیوی مشغول شوید و یا در غیر وقت نماز بخوانید، در هر حال رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: از من نیست کسی که نمازش را سبک بشمارد. قسم به خدا، بر حوض کوثر بر من نخواهد رسید. [24]
پی نوشت ها :
[1] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 2، ص 168.
[2] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 2، ص 153.
[3] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 388.
[4] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 395.
[5] تحف العقول، ص 308.
[6] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 330.
[7] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 413.
[8] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 330.
[9] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ص 328.
[10] مستدرک الوسایل، ج 3، ص 101.
[11] بحارالانوار، ج 82، ص 249.
[12] جامع آیات و احادیث نماز، ج 1، ص 60.
[13] عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 12.
[14] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 2، ص 365.
[15] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ص 114.
[16] جامع آیات و احادیث موضوعی، ص 231.
[17] جامع آیات و احادیث نما، ج 1، ص 229.
[18] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 137.
[19] جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج 1، ص 137.
[20] بحارالانوار، ج 84، ص 246.
[21] بحارالانوار، ج 96، ص 12.
[22] عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 104.
[23] جامع آیات و احادیث نماز، ج 1، ص 212.
[24] مستدرک الوسایل، ج 1، ص 172.
بخش حریم رضوی
