آیا آدم و حوا اولین انسان ها بودند؟!
آیا آدم و حوا اولین انسانهای روی زمیناند یا قبل از آنها موجودات دیگر نیز وجود داشتند؟
پاسخ :
از نظر روایات و احادیث آدم و حوا اولین موجودات روی زمین نبودهاند. نظر تاریخ و دیرینهشناسان هم مۆید احادیث است به عنوان نمونه حدیثی از امام باقر ـ علیهالسّلام ـ در كتاب «التوحید» را ذكر میكنیم. در آنجا فرض شده كه عالم به انتهای عمر خود رسید. لذا پرسیده میشود كه در این صورت چه خواهد شد. امام باقر ـ علیهالسّلام ـ میفرماید: كه خدا عالم دیگری غیر از این عالم را میآفریند و در آن آفریدهها و مخلوقات جدیدی را خلق میكند كه از نر و ماده (این عالم) نیست... تو خیال میكنی كه خداوند غیر شما، بشری را نیافریده است؟ (نه اینطور نیست بلكه) خداوند هزارها هزار عالم و هزارها هزار، آدم را آفریده است و تو در آخرین آن عالم و آخرین آن آدمها هستی.»[1]
امّا پاسخگویی به این پرسش از دیدگاه قرآن دشوار است. قرآن درباره آفرینش انسان بر روی زمین در دو مقام سخن گفته است یك بحث از پیدایش انسان نخستین و دوم سخن پیرامون تكثر و تناسل انسان.
نسبت به مقام نخست میفرماید: شخص آدم را از خاك آفریده است.[2] گرچه واژه بشر، در آیه مباركه عام است ولی چون در مورد شخص حضرت آدم بكار رفته است لذا مراد فقط خلقت حضرت آدم است البته سایر انسان ها با توجه به این که همگی به حضرت آدم برمی گردند و وی از خاک آفریده شده از این رو می توان گفت که همه انسان ها نیز با توجه به اصلشان از خاک آفریده شده اند.
اما در مورد نسل فعلی بشر با توجه به اختلاف رنگ ها و نژاد ها باید گفت که آیه پنج سوره مباركه حج و آیه اول سوره مباركه نساء بر این مطلب دلالت دارند كه نسل همه انسانهای فعلی به آدم و حوا برمیگردد. و عامل سومی در آن دخالت نداشته است البتّه لسان این آیه، لسان اثباتی است و دلالت بر نفی آدمهای قبل از آدم و حوا ندارد. آیه شریفه سوره نساء دلالت دارد كه: آدم و حوا پدر و مادر نسل انسان هستند.[3] و همه افراد نوع انسان به این دو منتهی میشوند و این دو هم از یك نوعاند حوا از جنس و حقیقت آدم است. و تكثیر نسل فرزندان آدم تنها از طریق او و همسرش صورت گرفته و موجود ثالثی در آن دخالت نداشته است.
امّا این آیات دلالت ندارد كه تنها موجود انسانی بر روی كره زمین همین آدم و نسل او بوده است. و ممكن است روی زمین دورههای متعدد از خلقت و آفرینش تحقق پذیرفته باشد و لیكن این متیقن است كه در دوره فعلی، نسل بشر فقط به آدم و حوا برمیگردد
این انبوه جمعیت انسان كه در سطح كره زمین منتشر شدهاند همه از آدم و حوا منشاء گرفتهاند و جن، حوریه یا نسلهای پیشین هیچگونه دخالتی در آن نداشته است.
دلیل دوم بر این كه نسل فعلی بشر به آدم و حوا برمیگردد و نسلهای پیشین در آن دخالت ندارد این است كه قرآن «از سویی خود را هدایتگر همه عالمیان و بیمدهنده تمامی بشر معرفی میكند[4] و از سویی همین بشر را فرزند آدم میخواند.[5] و با تعبیر «بنیآدم آنان را مورد خطاب قرار میدهد پس بشرِ مخاطبِ قرآن همگی فرزندان آدم است.»[6]
دلیل سوم، آیاتی دلالت دارد كه میفرماید: آدم از خاك یا گل آفریده شده است ولی سنت الهی در قبال نسل او این بوده كه از راه ساختن نطفه، بقاء نسل او را تضمین كرده است.[7]
این سه دلیل و شاهد كافی است بر این كه در انتشار و تكثر نسل كنونی بشر هیچ موجود ثالثی (نه حوریه، نه جن و نه غیر از این دو) دخالت نداشته است. امّا این آیات دلالت ندارد كه تنها موجود انسانی بر روی كره زمین همین آدم و نسل او بوده است. و ممكن است روی زمین دورههای متعدد از خلقت و آفرینش تحقق پذیرفته باشد و لیكن این متیقن است كه در دوره فعلی، نسل بشر فقط به آدم و حوا برمیگردد.
پی نوشت ها :
[1] . صدوق، التوحید، باب ذكر عظمةالله، ج 2، ص 277.
[2] . حجر/ 29، ص/ 72.
[3] . اعراف/ 27.
[4] . بقره/ 185، و مدثر/ 36،
[5] . اعراف/ 26، 27، 31، 35، یس/ 60.
[6] . جوادی آملی،عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن مجید، ج 14، ص 26، 27.
[7] . حج/ 5، سجده/ 7ـ9، ص/ 71ـ72، اسراء/ 61، آلعمران/ 59.
بخش قرآن تبیان
منبع: اندیشه قم