یک نور در چند كالبد

در زیارت جامعه كه منقول از امام علی بن محمد الهادی النقی علیه السلام می باشد می خوانیم :

« أشهد أن هذا سابق لكم فیما مضی و جار لكم فیما بقی و أن أرواحكم و نوركم و طینتكم واحدة ، طابت و طهرت ، بعضها من بعض خلقكم الله أنوارا فجعلكم بعرشه محدقین حتی من علینا بكم ... » .

من شهادت می دهم به این كه این فضایل برای [ پدران ] شما در گذشته ثابت بوده چنانچه در آینده برای [ فرزندان شما ] ثابت است و من شهادت می دهم كه ارواح شما (اهل بیت) و نور و خمیر مایه اصلی خلقت شما همگی واحد است و از یك منشأ سرچشمه می گیرد ، روح و نور و طینت شما طیّب و طاهر است و هر یك از دیگری سرچشمه می گیرد خداوند شما را به شكل نور آفرید و شما را حلقه زنندگان به دور عرش خود قرار داد تا این كه بر ما منت نهاد ...!!

شاید سرّ این كه بسیاری از معصومین علیهم السلام اسامی مشتركی دارند همین باشد كه از مسمّی واحدی نیز برخوردارند .

فلذا اسم مبارك اولینشان و آخرینشان و وسطشان « محمد » است چهار محمد و چهار علی و دو حسن !

در رابطه با همین مسأله كه اتحاد اسامی معصومین علیهم السلام حاكی از اتحاد نور آنها در عالم معناست حدیث جالبی وجود دارد كه هم شبیه فراز بالا از زیارت جامعه كبیره می باشد و هم اطلاع از آن خالی از لطف نمی باشد :

خلقت، علم و فضیلت واحد

زید شحّام كه از ثقات اصحاب امام صادق علیهم السلام می باشد نقل می نماید كه به امام صادق علیه السلام عرض كردم كه امام حسن علیه السلام برتر است یا امام حسین علیه السلام ؟!

امام علیه السلام فرمود : فضیلت اولین ما به آخرین از ما خواهد رسید و فضیلت آخرین ما به اولین ما خواهد رسید پس هر كدام از ما دارای فضیلتی است !!

زید گفت : به امام عرض كردم : فدایت شوم بیشتر توضیح دهید به خدا قسم كه من به دنبال دریافت حقیقتم و جز برای رسیدن به آن سۆال ننمودم !

حضرت فرمود :

ما از شجره ای هستیم كه خداوند ما را از سرشت واحدی آفریده است ، فضیلت ما از جانب خدا و علم ما از نزد خداست و ما امین از طرف خداوند بر بندگانیم ، ما دعوت كنندگان به دین او و حجاب و واسطه بین او و آفریدگانیم !

باز هم برایت بگویم ای زید ؟؟!!

زید گوید : گفتم : بله (بفرمایید)

فرمود :

خلقت ما واحد و علم ما واحد و فضیلت ما واحد است و همه ما در نزد خدا یك چیز محسوب می شویم !!

زید گوید : گفتم كه تعداد خودتان را برایم بازگویید .

حضرت فرمود :

ما دوازده نفریم كه از ابتدای آفرینشمان به دور عرش خدا حلقه زده ایم ، اولین ما محمد است ، شخص وسط از ما محمد است و آخرین ما نیز محمد می باشد! (1)

نام و کنیه واحد

ظاهرا مراد از اولین، پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه وآله است كه موسوم به نام مبارك محمد می باشند و مراد از وسط یا أوسط امام محمد باقر علیه السلام و امام محمد تقی علیه السلام می باشد و مراد از آخرین، حضرت صاحب الأمر(عج) است، به همین دلیل كنیه مبارك امام عسكری علیه السلام «أبا محمد» است و جالب اینكه همانطور كه امام عسكری علیه السلام همنام با امام حسن مجتبی علیه السلام می‌باشند كنیه آن دو بزرگوار نیز یكی می باشد !

کلام، لقب و سرنوشت واحد

نكته دیگر این كه همان مطلبی را كه امام هادی علیه السلام به شكل زیارت نامه فرمودند و ما آن جملات را نقل نمودیم عینا همان مطالب در حدیث بالا از امام صادق علیه السلام نقل شد و این نشان دهنده این است كه رفتار و گفتار اهل بیت علیهم السلام نیز هر یك مانند یكدیگر بوده است. همان چیزی را كه امام صادق علیه السلام می فرمایند امام هادی علیه السلام نیز می فرمایند. همانطور كه امام مجتبی علیه السلام با زهر مسموم می شوند امام عسكری علیه السلام نیز با زهر به شهادت می رسند و همان طور كه لقب حضرتش عسكری بود لقب امام هادی علیه السلام نیز عسكری بوده است (2) و هر كس كه اهل مطالعه احادیث باشد این نكته را به وضوح در می یابد كه جملات منقول از هر یك از اهل بیت علیهم السلام شباهت بسیار عجیبی با جملات منقول از سائر اهل بیت علیهم السلام دارد پس به همین خاطر امام هادی علیه السلام فرمود :

« بعضكم من بعض »

یا امام صادق علیه السلام فرمودند :

همه ما در نزد خدا یكی محسوب می شویم و علم ما و فضیلت ما واحد است .

و در احادیث به ما اجازه داده شده است كه اگر حدیثی از یكی از معصومین شنیدیم آن حدیث را به معصوم دیگر نسبت دهیم :

ابا بصیر از امام صادق علیه السلام پرسید :

آیا اشكال دارد حدیثی را كه از شما می شنوم به پدرتان نسبت دهم یا از پدرتان می شنوم به شما نسبت دهم ؟!

حضرت فرمود : فرقی نمی كند جز این كه من دوست دارم كه آن حدیث را از پدرم نقل كنی !

و در حدیث دیگری امام صادق علیه السلام به جمیل بن دراج فرمودند :

هر حدیثی را كه از من می شنوی به پدرم نسبت بده و از او روایت كن !(3) .

و باز امام صادق علیه السلام فرمودند :

حدیث من حدیث پدرم و حدیث پدرم حدیث جدم و حدیث جدم حدیث حسین و حدیث حسین حدیث حسن و حدیث حسن حدیث امیر المۆمنین و حدیث أمیر المۆمنین حدیث رسول خدا و حدیث رسول خدا گفتار خداوند عزّ و جلّ می باشد !! (4) .

چرا یک

از توضیحات بالا علت یك مطلب روشن می شود و آن این كه ما هنگام مطالعه احادیث در كتب مربوطه در می یابیم كه در موارد زیادی یك حدیث كه از یك معصوم نقل شده عینا با همان عبارات یا نهایتا با كمی تفاوت از دیگر معصومین نیز نقل شده است ، علت این مطلب می تواند این باشد كه آنها نور واحدی در كالبد های متفاوت بوده اند !!

یا اینكه راویان به دستور خود آنها احادیث بعضی را به بعض دیگر نسبت می دادند!

و جمله آخر این كه عرفا معتقدند : خداوند یك تجلی بیشتر ندارد و تكرار در تجلی خدا راه ندارد !

و به قول جناب حافظ :

این همه عكس می و نقش نگارین كه نمود               یك فروغ رخ ساقی است كه در جام افتاد

از آنجا كه ما معتقدیم اهل بیت علیهم السلام تجلی نور خداوند هستند چنانچه در زیارت جامعه می خوانیم : « و أشرقت الأرض بنوركم » و در قرآن نیز می خوانیم : « وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها » (5) پس طبق این توضیحات جمیع اهل البیت علیهم السلام یك نور بیشتر نخواهند بود !

شاید حالا معنی جمله امام صادق علیه السلام را بهتر بفهمیم كه فرمود :

همه ما در نزد خدا یك چیز محسوب می شویم !

پی نوشت ها :

1-كتاب الغیبة ، نعمانی ، ص 85 و86 .

2- كافی ج1 ص 326 ح7 وص332 .

3- كافی ج1 ص51 ح4 .

4- همان ، ص53 ح 14 .

5-  زمر : 69.