تغییر سبک زندگی بعد از انقلاب

در این نوشتار با اشاره به اینکه سبک زندگی چیست، نگاهی کوتاه به نحوه تغییر سبک زندگی در جامعه ایران، در طول سه دهه اخیر می پردازیم.

سبک زندگی چیست؟

مبحثی به نام سبک زندگی رایج همان آدابی است که در رآن و روایات به صورت تفصیلی به آن پرداخته شده است .

Lifestyle نظریاتی پیرامون زندگی انسان‌ها است که غرب با تکیه بر مطالعات دانشمندان خود مدتی است بدان مشغول است. اما به نظر می رسد که بخش اعظمی از این مطالعات به گونه ای است که به نوعی به رواج سبک زندگی غربی در میان مردم دنیا منجر می شود.

این مسأله را به خوبی در فیلم‌ها، کارتون‌ها و بازی‌های رایانه‌ای غربی می‌توان مشاهده کرد که دیگر در پی سرگرمی و یا آموزش نیستند بلکه بیشتر، چگونه زندگی کردن را تلقین می‌کنند.

اگر از تعاریف خاص و علمی این مفهوم بگذریم، به طور کلی می توان اینطور گفت که منظور از سبک زندگی این است که یک فرد، یک خانواده و کسانی که در یک جامعه حضور دارند، چگونه زندگی می‌کنند.

اما در نحوه چگونه زندگی کردن، تنها یک صفت یا رفتاری خاص، مورد نظر نیست. مثل اینکه رفتار خاصی را به طبقه یا قومیت خاصی نسبت دهیم.

سبک زندگی را می توان مجموعه ای از رفتار،گفتار، نحوه زندگی، نگرش و تفکرات افراد نامید.

چگونه زندگی کردن، گزاره‌ای توصیفی است که پاسخ آن همان سبک زندگی است و در این سبک زندگی موارد بسیاری دخیل هستند. اعتقادات، رسوم، جغرافیا، اقلیم آب و هوایی، سلیقه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و ده‌ها مسأله دیگر. ¹

آنچه مشخص است اینکه ما در شرایطی قرار داریم که می توانیم با بهره گیری از متون دینی و آسمانی خود، از منابع غنی و تضمین شده‌ای بهره ببریم که بهترین سبک زندگی را به ما ارائه می دهند. نوعی از سبک زندگی که به همه چیز اهمیت می دهد و تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را مد نظر دارد

تغییر سبک زندگی در جامعه

با توجه به مطالب مذکور قصد داریم تا در این نوشتار، اشاره ای مختصر به تغییر سبک زندگی در جامعه ایرانی داشته باشیم. محدوده این تغییرات را از زمانی  نگاه می کنیم که انقلاب اسلامی در جامعه ایران رخ داد و به تبع این رویداد مهم، تغییرات بسیاری در زندگی فردی و اجتماعی افراد به وقوع پیوست.

بسیاری از اسناد و شواهد تاریخی و گفته های اطرافیانی که روزها و سالهای ابتدایی وقوع انقلاب اسلامی ایران را به خاطر دارند، بیانگر رواج سبک خاصی از زندگی در میان افراد است که بخشی از این تفکرات ناشی از رنگ و بوی دین و مذهب و تاثیرات وقوع یک انقلاب مذهبی دارد.

آنچه مشخص است اینکه هر رویداد اجتماعی و سیاسی، بر تمامی ابعاد زندگی افراد تاثرگذار است و این تاثیرگذاری بر سیستم فکری،فرهنگی و نگرش افراد صورت می گیرد. چنانچه با وقوع انقلاب اسلامی، نگرش های ضدغربی در میان مردم رواج پیدا کرد و در برهه ای از زمان به اوج رسید. به طوری که مثلا، استفاده از وسایل لوکس و تزئینی خارجی، به مظهری از زندگی غربی  بدل شد و همین امر منجر شد تا اغلب مردم، وسایل و لباس های لوکس و مجلل خود را به نفع امور خیر بخشش کنند و فضای ساده زیستی را در زندگی خود جاری کنند. این روند ادامه پیدا کرد و با وقوع جنگ تحمیلی، شدت بیشتری به خود گرفت. سبک زندگی در آن زمان به این صورت بود که برپایی مجلس عروسی در مساجد و حسینیه ها، امری عجیب نبود و حتی ارزش نیز شمرده می شد. در خانه افراد، داشتن مبلمان هم مظهری از تجمل محسوب می شد و همین امر موجب شده بود تا اغلب خانواده ها، خانه های خود را با چند فرش ساده و پشتی، چیدمان کنند. اما این روند دوام چندانی نداشت و تقریبا بعد از گذشت یک دهه و با اتمام جنگ تحمیلی، باز هم تغییراتی در سبک زندگی افراد به وجود امد و شکل و شمایل دیگری به سبک زندگی مردم بخشید.

این تغییرات با ورود زنان به عرصه اجتماع و بازار کار، شکل دیگری به خود گرفت. به طور کلی، ورود برخی از مبانی فکری و فرهنگی در کنار تغییر شرایط اجتماعی منجر به وقوع تغییرات تدریجی در سبک زندگی افراد شد. تغییراتی که بعضا، اثرات مثبت و منفی را به دنبال داشتند. اثراتی که موجب شد تا سبک زندگی در شرایط کنونی به گونه ای کاملا متفاوت با دو یا سه دهه قبل باشد.

مثلا می توان نمایی از یک سبک زندگی ساده ایرانی و اسلامی را اینگونه تعریف کرد:

یک خانواده که سحر خیزهستند و یا به دلیل التزام به نماز صبح یا ساعت کاری و مدرسه فرزندان شان، زود از خواب برمی خیزند. نوع صبحانه‌ای که می‌خورد به دلیل سطح درآمد یا روایاتی که در این باره وجود دارد و یا تبلیغات خاص  تلویزیون، اشکال مختلفی دارد. اعضای این خانواده به‌ کنار هم بودن سر سفره به هر دلیلی، اهمیت می دهند. به اینکه باهم سخن بگویند و از احوال هم مطلع باشند. اما به نظر می رسد که این سبک زندگی تا حدودی تغییر یافته. مثلا امروزه، اشتغال کامل پدر خانواده به کار، به دلیل احتیاج مالی یا نحوه نگرشی که به زندگی دنیایی دارد، سر کار رفتن مادر خانواده و تأثیر آن در تربیت کودکان منجر به شکل گیری روابط و مناسبات تازه ای میان زن و شوهر و فرزندان شده که بیشتر به سبک زندگی غربی شباهت دارد تا زندگی ایرانی-اسلامی. از طرف دیگر رواج تفکر انسان مداری و فرهنگ مصرفی در میان مردم به حدی است که بر سبک زندگی افراد تاثر گذاشته و این سبک با شیوه زندگی بر پایه اعتقادات مذهبی متفاوت است.

آنچه مشخص است اینکه ما در شرایطی قرار داریم که می توانیم با بهره گیری از متون دینی و آسمانی خود، از منابع غنی و تضمین شده‌ای بهره ببریم که بهترین سبک زندگی را به ما ارائه می دهند. نوعی از سبک زندگی که به همه چیز اهمیت می دهد و تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را مد نظر دارد. سبکی که به همه ارکان زندگی اهمیت می دهد. از نحوه خوردین و پوشیدن گرفته تا نحوه برخورد با همسر،فرزند، خانواده و دوستان.

شیوه ای که با آموزه های مختلف سعی دارد تا انسان را در جهت رشد و تعالی سوق دهد.

مطالعه سبک زندگی به ما یاری می‌دهد واقعیت زندگی اجتماعی مردم را دریابیم و اشکالات آن را بفهمیم و سبک صحیح زندگی را به دست آورده و آن را ترویج کنیم.

آنچه مشخص است اینکه ما گرفتار سبک ناقص و نادرستی در زندگی هستیم که باید آن را ریشه‌یابی کرده و با ترسیم سبک زندگی صحیح و ارایه روش‌های درست ترویج آن، کمک کنیم که سبک زندگی صحیح، فراگیر شود.

شایسته است تا به دنبال  زمینه سازی و تلاش برای تحقق و مبنا سازی سبک زندگی مسلمانی یا مۆمنانه باشیم.

باری چنین است که با مراجعه به قرآن کریم می‌توان ابعاد سبک زندگی شایسته را یافت و ارایه کرد هرچند این اقدام تخصص خویش را می طلبد.

مهم این است که نسبت به دستیابی به همان تعبیری باشیم که در کتاب آسمانی ما به آن اشاره شده،

بی تردید این بهترین سبک از زندگی است. سبکی که با تعبیر «حیات طیبه»‌ از آن نام برده شده؛ یعنی زندگی پاکیزه!

پی نوشت:

خبرگزاری رسا /حامد عبداللهی

فاطمه ناظم زاده

بخش خانواده ایرانی تبیان