گوشه‌ای از صفات اهل بیت(علیهم‌السلام) در نهج‌‌البلاغه
ائمه علیهم السلام زندگانی بخش دانش و کشنده ی نادانی هستند .... نه مخالف حق هستند و نه در مورد حق با یکدیگر اختلافی دارند.
در ادامه نقل سخنان نورانی امیرالمۆمنین حضرت علی(علیه السلام) پیرامون معرفی اهل بیت رسول خدا که در نهج البلاغه نقل شده است به این حدیث شریف می پردازیم "الا ان مثل آل محمد(صلی الله علیه و آله) کمثل نجوم السماء اذا خوی نجم طلع نجم فکانکم قد تکاملت من الله فیکم الضائع و اراکم ما کنتم تأملون" (1) آگاه باشید که همانند آل محمد(علیهم السلام) ستارگان آسمان هستند اگر ستاره ای غروب نماید ستاره ای دیگر طلوع می کند گویی به سبب این لطف الهی الطاف خداوند بر شما کامل گشته است و خداوند آنچه را که آرزو داشته اید برای شما به ظهور رسانده است.
پیرامون این جملات نورانی مطالبی عرضه می شود اول آنکه ظاهر این حدیث شریف دلالت دارد بر بقای سلسله ی نورانی امامت و بقای این سلسله ی هدایت در آل محمد (صلی الله علیه و آله) پس خود این کلام دال بر بطلان خلافت و هدایتگری غیر آل محمد است مطلب دیگر آنکه شاید بتوان گفت اینکه حضرت فرموده اند خداوند آرزوی شما را به شما نشان داده اشاره به یکی از ویژگیهای فطری نفس آدمی می باشد توضیح آنکه به نظر می رسد فطرتی که قرآن مجید آن را مطرح می کند چیزی جز صراط مستقیم نیست و صراط مستقیم غیر از طریق عبودیت خداوند سبحان نمی باشد پس فطرت آدمی مایل به سیر در صراط مستقیم عبودیت است از سوی دیگر طی این مسیر که تنها مسیر سعادت و کامیابی واقعی می‌باشد چه در عرصه ی اندیشه و چه در عرصه ی عمل اعم از اخلاق و افعال نیازمند به راهنمایی و راهگشایی دارد گویی که آدمی برای پاسخ به آن میل فطری به دنبال راهنما و راهگشا می گردد و آن را آرزو می کند حال حضرت علی ابن ابیطالب (علیه السلام) می فرماید: آل رسول الله همان آرزوی شما هستند که هم راهنما هستند و هم راهگشا، از قضا در خطبه‌ای دیگر منقول است که حضرتش فرمود: و عندنا اهل البیت ابواب الحکم و ضیاء الامر(2) و نزد ما اهل بیت است درهای حکم (دستورات الهی و یا مطلب حکیمانه) و روشنایی امر دین و هدایت.
در جایی دیگر فرموده اند: بنایستعطی الهدی و یستجلی العمی (3) فقط به وسیله ماست که هدایت ارزانی می‌شود و نابینایی به بینایی تبدیل می شود.
در فرازهایی دیگر از نهج البلاغه حضرت ضمن معرفی اهل بیت(علیهم السلام) به بیرون آن ذوات مقدسه بشارت نیز می‌دهند کما اینکه دشمنان را بیم می دهند می فرمایند: نحن شجرة النبوة و محط الرسالة و مختلف الملائکة و معادن العلم و ینابیع الحکم ناصرنا و محبنا ینتظر الرحمة و عدونا و مبغضنا ینتظر السطوة (4) ما درخت نبوت هستیم و محل فرود آمدن رسالت و محل آمد و شد فرشتگان معادن دانش و چشمه سارهای جوشان احکام الهی (یا مسائل حکیمانه) یاور و دوست ما منتظر رحمت باشد و دشمن و کینه جوی ما در انتظار عذاب.
به اهل بیت پیامبرتان نگاه کنید به جهت مسیر ایشان ملتزم باشید و از اثر آنان تبعیت کنید آنان هرگز شما را از هدایت خارج نمی کنند و هرگز به گمراهی و هلاکت باز نمی گردانند
آری اگر در اسناد معتبر شیعه و سنی آمده است که تا مدتهای نه چندان کوتاه رسول الله (صلی الله علیه و آله) به هنگام نماز به درب بیت شریف امیرالمۆمنین (علیه السلام) و حضرت صدیقه کبری (سلام الله علیها) می ایستادند و می فرمودند: السلام علیکم یا اهل بیت النبوة، آری اگر چنین است و اگر مطابق مدارک معتبر امیرالمۆمنین نفس نورانی رسول الله هستند و اگر اهل بیت وارث علوم نبوی هستند پس حتما شجره نبوت و محط رسالت هستند.
قسمت بعدی این مکتوب را به فرمایش امیرالمۆمنین (علیه السلام) درباره ی عصمت اهل بیت اختصاص می دهیم متأسفانه مسئله ی عصمت یا از روی ناآگاهی و یا از روی عناد و ستیزه جویی در زمان های اخیر مورد حمله واقع شده است که پاسخ منطقی و مناسب خود را می طلبد حضرت طبق نقل نهج البلاغه چنین فرموده اند: "... هم عیش العلم و موت الجهل ... لایخالفون الحق و لا یختلفون فیه" (5) آنان (ائمه علیهم السلام – زندگانی بخش دانش و کشنده ی نادانی هستند .... نه مخالف حق هستند و نه در مورد حق با یکدیگر اختلافی دارند. این فرمایش که نه مخالف هستند و نه اختلافی در حق بین آن بزرگواران هست گویای عصمت آن ذوات مقدسه می باشد. در تعبیر دیگری که در کافی منقول است با تصریح کاملتری بحث عصمت مطرح شده است فرموده اند: "ان الله تبارک و تعالی طهرنا و عصمنا و جعلنا شهداء علی خلقه و حججا علی عباده و جعلنا مع القرآن و جعل القرآن معنا لانفارقه و لا یفارقنا" (6)
همانا خداوند و تبارک و تعالی ما را پاک گردانید و ما را معصوم ساخت و شاهدان بر خلق خود و حجتهای بر بندگانش قرار داد. ما را با قرآن قرار داد و قرآن را با ما قرار داد نه ما از آن جدا می شویم و نه آن از ما مشاهده می کنید. علاوه بر تعبیر "طهرنا" و "عصمنا" به صورت روشن بر همراهی دو سویه اهل بیت (علیهم السلام) با کتاب خدا و همراهی قرآن مجید با آن بزرگواران تأکید شده است انتهای این حدیث معتبر یادآور روایت متواتر بین شیعه و سنی یعنی روایت ثقلین است که رسول الله (صلی الله علیه و آله) معیت دائمی قرآن و عترت و هدایت بخشی آن دو را با یکدیگر در آن روایت مبارک اعلان فرمودند.
امام امیرالمۆمنین(علیه السلام) درسخن نورانی دیگری که در نهج البلاغه نقل شده است می فرمایند: "انظروا اهل بیت بینکم فالزموا سمتهم و اتبعوا اثرهم فلن یخرجوکم من هدی ولن یعیدوکم فی ردی" (7) «به اهل بیت پیامبرتان نگاه کنید به جهت مسیر ایشان ملتزم باشید و از اثر آنان تبعیت کنید آنان هرگز شما را از هدایت خارج نمی کنند و هرگز به گمراهی و هلاکت باز نمی گردانند.»
به نظر می رسد که چنین صفتی برای هر کسی گویای عصمت او باشد که هرگز دیگری را از هدایت خارج نخواهد کرد و هرگز سبب گمراهی نخواهد شد به همین مقدار اکتفا می کنیم و از خداوند متعال توفیق پیروی از قرآن و عترت را خاصعانه مسألت می کنیم.
پی نوشت ها :
1-نهج البلاغه خطبه 100
2-همان خطبه 120
3-همان خطبه 144
4-همان خطبه 109
5- همان خطبه 239
6- اصول کافی ج1، ص191
7- نهج البلاغه خطبه 97
سید محمد علی هاشمی رضوانی
بخش نهج البلاغه تبیان
