قدمگاه خرانق (مشهدك)
خرانق در شصت کیلومتری یزد واقع شده است. آثار تاریخی خرانق علاوه بر مشهدك که مقام نزول حضرت ثامن الائمه صلوات الله علیه می باشد، مزاری است مشهور به بابا خادم که یک بقعه ی گنبددار برای آن ساخته شده ولی نوع سنگ و کاشی های آن قدمتی ندارد.
دیگر، کاروانسرایی است مشهور به رباط شاهزاده که به فرمان شاهزاده محمد ولی میرزا، فرزند فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.
علاوه بر آن، مسجد نسبتا کوچکی است که به آن مسجد جامع گویند، در پشت منبر این مسجد، سنگ قبری از نوع سنگهای رسوبی سفید از قرن پنجم هجری به اندازه ی 30 ضربدر 50 سانتی متر دیده میشود که به طور آزاد افتاده و بر روی آن عبارت :
" هذا قبر علی بن محمد بن اسحق الموالی توفی فی شهر ربیع الاول، سنه تسع و تسعین و اربع مائه " به چشم میخورد.
و دو سنگ قبر دیگر نیز در کنار در مسجد دیده میشود که مربوط به قرن هشتم و متعلق به یک پدر و دختر است.
مردم و اهالی این منطقه مشهدك را محل عبادت و نماز حضرت امام علی بن موسی الرضا صلوات الله علیه میدانند و به همین دلیل آن مکان را محترم و مقدس میشمارند و گاهی قاریان در آن به قرائت قرآن می پردازند.
در این بقعه خاکستری رنگی به اندازه ی 29 ضرب در 27 سانتی متر بر دیوار سمت قبله (به جای محراب) نصب شده که به خط نسخ، عباراتی به تاریخ 595 هجری بر آن حک شده است و اطلاعات مهمی از عبور حضرت ثامن الائمه صلوات الله علیه در اختیار محققان و مورخان می گذارند و براساس آن شیوع روایت عزیمت آن حضرت از طریق یزد در قرن ششم تأیید میشود و چون از سندهایی نیست که ساخته و پرداخته ی عصر صفوی باشد، حائز اهمیت فراوانی است.
نکته ی دیگری که جالب توجه و دقت است این است که کتیبه ی این سنگ به زبان فارسی است و در این خطه از لحاظ قدمت نظایر زیادی ندارد و به علاوه در رسم الخط آن شیوه ی کتابت آن عصر (قرن ششم) به کار رفته است که طبعا فوایدی از دیدگاه زبان شناسان و محققان خط بر آن مترتب خواهد بود.
متن کتیبه به این شرح است:
لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ، امیرالمۆمنین، به تاریخ ستع و تسعین مائه. علی بن موسی الرضا اینجا رسیده است و در این مشهد فرود آمذ (آمد) و مقام کرد و به تاریخ سنه اثنی و تسعین و خمسائه مشهد خراب بوذ (بود) و از جهد بوبکر بن علی ابی نصر رحمه الله فرموذند (فرمودند) و به دست ضعیف پر گناه یوسف بن علی بن محمد بنا وا کرده شذ (بنا کرده شد). خذایا (خدایا) بر آن کس رحمت کن کی (که) یک بار قل هو الله به اخلاص در کار آنک (آن که) فرموذ (فرمود) و آنک کرد و آنک خواند کنذ (کند). کتبه یوسف بن علی بن محمد، فی شهر ربیع الاول سنه خمس و تسعین وخسم مائه.
منبع: حافظ و قبله هفتم
بخش حریم رضوی
