آیا اتفاق زمستان 86 بار دیگر تکرار می‌شود؟

هر چند كه مسئولان صنعت برق كشور بارها و بارها به شكل های مختلف اعلام كردند كه در صورت عدم پرداخت بدهی های دولت به بخش خصوصی، خاموشی ها دور از انتظار نیست، اما پرداخت 90 درصد از این بدهی ها ، هنوز هم احتمال خاموشی ها را به صفر نرسانده است. نگرانی ها را باید در آنجا جست وجو كرد كه بیشتر خاموشی ها در فصل زمستان روی خواهد داد و علت آن در درجه اول عدم تامین سوخت مناسب نیروگاه ها از سوی وزارت نفت است. هرچند در سال های گذشته حتی در سردترین روزها كه روزهای پیك مصرف گاز در كشور بود، سوخت مایع نیروگاه ها تقریبا به شكل كامل تامین شد، اما این همه ماجرا نیست.

علی ذبیحی قائم مقام وزارت نیرو به طور رسمی خطر وجود خاموشی ها را تایید کرده بود" هر چند بدهی به بخش خصوصی با استفاده از ظرفیت های قانونی پیش بینی شده در قانون بودجه ٩٠ و ٩١ کاهش خواهد یافت، اما به هر حال عدم توانایی پرداخت صورت وضعیت های بخش خصوصی توسط صنعت برق عملا سبب کاهش توانایی های بخش خصوصی در احداث تاسیسات جدید خواهد شد و چنانچه رشد باز مورد نظر در برنامه های پنجم و سند چشم انداز ٢٠ ساله محقق شود به دلیل عدم رشد سرمایه گذاری در صنعت برق متناسب با رشد در نظر گرفته شده، احتمال محدودیت برق- برنامه ریزی شده یا غیربرنامه ریزی شده- در مواقعی از سال دور از انتظار نیست.

بنابراین در پیش بینی دورنمای كشور، نیاز به وضع قوانینی برای حمایت از صنعت برق وجود دارد كه یكی از آنها می تواند اصلاح بهینه مصرف برق در مصارف خانگی، صنعتی و ... باشد. بدیهی است با استمرار قانون هدفمندی یارانه ها به قیمت تمام شده برق خواهیم رسید. در سال جاری تاكنون نزدیك به 10 درصد رشد پیك و حدود 6 درصد رشد انرژی برق روی داده كه اگر این رشد به همین منوال ادامه پیدا كند، ممكن است در تابستان 92 با مشكل تامین برق در اوج مصرف روبه رو شویم. بنابراین لازم است مصرف كنندگان برق خود را مقید به صرفه جویی كنند تا مشكلی پیش نیاید». همایون حائری مدیرعامل شركت توانیر نیز صحبت های قائم مقام وزیر نیرو را تایید كرده و اعلام كرده بود: «شركت توانیر سالانه برای پوشش مصرف باید 4 تا 5 هزار مگاوات ظرفیت جدید ایجاد كند. در پروژه هایی كه تحت عنوان «مهرماندگار» نام گرفته اند، 12هزار و 124مگاوات ظرفیت پیش بینی شده كه اگر این پروژه ها به موقع انجام شود و تامین نقدینگی هم مشكلی نداشته باشد، خاموشی نخواهیم داشت. اما در صورتی كه مشكلات مالی وجود داشته باشد، قاعدتا دچار مشكل خواهیم شد. بنابراین لازم است منابع مالی لازم را تامین كرده و به مرور وارد مدار تولید كنیم.»

تولید گاز در گرو فروش میعانات گازی

مرداد ماه امسال بود كه مجید نامجو اعلام كرد اگر تدابیر لازم از هم اکنون در نظر گرفته شود، می توان انتظار داشت که تولید نیروگاه ها در زمستان امسال از ضریب اطمینان بالایی برخوردار باشد و برق مورد نیاز مردم به موقع تامین شود، اما آن طوری كه به نظر می رسد، تدابیر لازم اندیشیده نشده است. برای اثبات این ادعا هم می توان به فازهای جدید میدان عظیم گازی پارس جنوبی اشاره كرد كه هنوز بخش دریایی آنها پیشرفت قابل توجهی نداشته و هر روز كه می گذرد، دستیابی به موفقیت در فازهای 35 ماهه را از ذهن دورتر می كند. با توجه به اینكه فرهنگ مصرف روز به روز در كشور مصرفی تر(!) می شود، نباید انتظار داشت كه با كاهش مصرف با افزایش مداوم مصرف كنندگان بخش خانگی مواجه شد.

بنابراین به نظر می رسد همانند 20سال گذشته امسال هم تراز گاز در كشور منفی باشد و مصرف دوباره گوی سبقت را از تولید برباید. همین كه تولید همگام با مصرف رشد نمی كند، حاكی از آن است كه تامین گاز زمستانی با چالش مواجه خواهد بود. نكته قابل توجه دیگر این است كه شرایط نامساعد سیاسی كشور به گونه ای است كه مشتریان سابق میعانات گازی كشور نمی توانند همانند سابق از ایران میعانات خریداری كنند. با توجه به اینكه ظرفیت مخازن موجود در جنوب كشور نیز محدود است، امكان تولید بیش از یك رقم مشخص میسر نیست و همین امر نگرانی های قابل توجهی را برای كارشناسان حوزه انرژی ایجاد كرده است. از طرف دیگر، شنیده ها حاكی از این است كه وزارت نفت از وزارت نیرو خواسته تا نیروگاه ها در زمستان سال جاری از سوخت مایع استفاده كنند تا اتفاقی كه در زمستان 86 روی داد، بار دیگر تكرار نشود. اما مدیران نیرو نیز معتقدند استفاده پیوسته از مازوت در نیروگاه ها تهدیدات جدی برای تاسیسات آنها ایجاد می كند؛ به طوری كه تعمیرات اساسی آنها پرهزینه تر و طولانی تر شده و وزارت نفت در مقابل چند برابر شدن هزینه های آنها مسئولیتی ندارد.

می گویند هماهنگی های لازم انجام شده است

همه اینها در حالی است كه بر اساس آخرین اعلام شرکت ملی گاز ایران، 13پالایشگاه، 200 هزار کیلومتر خط انتقال اصلی و فرعی و 69 ایستگاه تقویت فشار در کشور برای تولید و انتقال گاز فعال است و با تکیه بر توان داخل، تجهیزات مربوط به این صنعت به کوشش متخصصان ایرانی راهبری می شود. این خبر خوبی است، به شرط آنكه بالادست گاز نیز كاملا مهیا شده باشد كه متاسفانه از سال 88 تاكنون هیچ یك از فازهای پارس جنوبی به بهره برداری نرسیده اند. این در حالی است كه هنوز گازی از بخش دریایی همان فازهای 9 و 10 كه در آن سال به صورت رسمی افتتاح شد، به خط لوله های انتقال وارد نشده است. سیدكاظم وزیری هامانه چندی پیش با اعلام اینكه فازهای 9 و 10 در زمان وزارت وی 80 درصد پیشرفت داشته، گفت: ما هم با آقای وزیر همنوا می شویم و می گوییم انشاءالله كه می شود! وی معتقد است: وقتی قوی ترین شركت های خارجی كمتر از 54ماه نتوانستند این كار را انجام دهند، خودشان هم می دانستند كه 35ماه شدنی نیست و به ویژه در شرایط فعلی كشور تنها در حد شعار است. چون ساخت داخل زمان برتر است و كارهای زیادی باید روی آن انجام شود. ولی به هرحال چون همتی شده و بناست كه توسعه پارس جنوبی و بقیه كارهای نفتی را پیش ببریم، و شعار «ما می توانیم» را عملیاتی كنیم، دعا می كنیم این طور شود.

وزیر اسبق نفت ایران درباره زمان افتتاح فازهای 9 و 10 این طور اظهارنظر كرد: این را باید از مدیران فعلی پرسید. ما كه در حاشیه هستیم و تماشاچی هستیم. شرایط فعلی با گذشته تغییر كرده است. آقای وزیر كه هر هفته و هر ماه سفر می كنند، اطلاعات دقیق تری دارند.

به گفته او، پارس جنوبی اولویت اول كشور است. " از نظر من به عنوان یك نفتی، یك ایرانی و یك كارشناس، چه زمانی كه در دولت بودم و چه وقتی در حاشیه قرار گرفتم، فكر می كنم هیچ پروژه ای در كشور بازگشت سرمایه اش به اندازه پارس جنوبی نیست. در حقیقت جلوی ربودن ثروت مان را می گیریم. چون واقعا ثروت ما را چپاول می كنند. وقتی جلوی این چپاول را بگیریم، بیشترین راندمان ممكن در كشور را دارد.  البته همه میدان های مشترك این وضعیت را دارند، اما اولویت پارس جنوبی از بقیه بیشتر است چون مهاجرت گاز از نفت بیشتر است و شریك ما هم به صورت عجیبی در حال سرمایه گذاری است. كسانی كه در دولت هستند با اعداد و ارقامی كه من آشنایی دارم، آشنا هستند و اگر كاری نمی كنند، حتما توان ندارند. ولی بعید است كسی در راس هرم وزارت نفت قرار بگیرد و متوجه این نكته نباشد و همه همت اش را برای این منظور به كار نبرد.»

این در حالی است كه چندی پیش معاون وزیر نفت از آمادگی بخش بالادستی صنعت نفت برای تولید حداکثری گاز در زمستان امسال خبر داد. احمد قلعه بانی دراین باره گفت: برای تامین سوخت زمستانی تمهیدات لازم اندیشیده شده و با هماهنگی شرکت ملی گاز تعمیرات اساسی پالایشگاه های گاز که آخرین آن پالایشگاه خانگیران بود، انجام شده است.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران تصریح کرد: با توجه به پایان یافتن بخش عمده تعمیرات اساسی در پالایشگاه ها و مناطق عملیات انتقال گاز، برای ورود به نیمه دوم سال و گذر از فصول سرد آن آمادگی مطلوب ایجاد شده است.

وی درباره روند تولید گاز برای تامین سوخت در کشور گفت: امسال نیز مانند سال گذشته در زمینه تولید گاز غنی در بخش بالادست آمادگی داریم نیازهای مصرف کنندگان را پاسخ دهیم.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر تامین به موقع سوخت مورد نیاز نیروگاه های کشور به شبكه اطلاع رسانی نفت و انرژی گفت: نیروگاه ها علاوه بر گاز، از سوخت مایع (نفت گاز و نفت کوره) به عنوان سوخت دوم استفاده می کنند و در زمستان با توجه به افزایش مصرف گاز در کشور، سوخت مایع بیشتری به عنوان جایگزین به نیروگاه ها تحویل داده می شود و در مقابل بخش زیادی از گاز تولیدی برای مصرف بخش خانگی، کارخانه ها و صنایع اختصاص می یابد.مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز پیش تر با بیان این که اقدام های لازم در زمینه تامین و انتقال گاز مورد نیاز کشور در زمستان شده است.

در پایان می توان به این نكته توجه كرد كه در اینكه زمستان سختی در پیش است، اختلاف نظری بین كارشناسان وجود ندارد و در اینكه وزارت نفت و نیرو تلاش می كنند تا مشكلات از میان برداشته شود، شكی نیست اما همه اینها در حالی است كه همانند سال های گذشته در خطوط گاز تركمنستان به ایران اختلالی ایجاد نشود، تركمنستان گاز صادراتی اش به ایران را قطع نكند، خط لوله صادراتی ایران به تركیه برای چندمین بار منفجر نشود، ایستگاه های تقویت فشار مناطق شمال و شمال غرب از كار نیفتند و... .

منبع : همشهری اقتصاد