تبیان، دستیار زندگی
یكى از اهداف مهم تربیت نفس این است كه انسان به مقام و مرتبه اى برسد كه در همه اوقات و لحظات زندگى به یاد خداوند باشد و لحظه اى از او غافل نشود نگاهى به تعالیم اسلام این نكته را به وضوح به ثبوت مى رساند كه از نظر دین اسلام هیچ چیز به اندازه یاد خداوند از ا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اجابت دعای مضطر و درمانده

دعا


دعا و درخواست از خداوند را مى توان گرایش روحى انسان به مبدأ هستى دانست كه به صورت تضرّع و درخواست و طلب نصرت بروز مى كند. دعا و خواستن قلبى ، حالتى عرفانى است كه در آن وجود انسان مجذوب خداوند مى گردد.یکی از زیباترین مناجات ها و دعاها دعای عرفه امام حسین(علیه السلام) در صحیفه سجادیه است که به شرح قسمتی از آن اشاره می کنیم.


دعای درمانده ومضطر به اجابت نزدیک است

در دعای عرفه امام حسین (علیه السلام) بعد از آنکه خود را در محضر مقام ربوبیت آماده عرض حاجت می بیند چنین می فرماید:"اللهمَ اِنکَ تُجیبُ المُضطَر وَ تَکشِفُ السوء وَ تُغیثُ المکروب....." خدایا تویی که اجابت کنی دعای درماندگان را و تویی که هر رنج والم و دردی را برطرف نمایی و تویی فریادرس ستمدیدگان و گرفتاران.....

این کلام امام اشاره به آیه شریفه قرآن دارد:" أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوء"(1) یا [كیست‏] آن كس كه درمانده را- چون وى را بخواند- اجابت مى‏كند، و گرفتارى را برطرف مى‏گرداند.

اشاره صاحبان تفاسیر در این آیه شریفه بر این است که:در آن هنگام که تمام درهای عالم به روی انسان بسته می شود و کارد به استخوانش می رسد و از هر نظر درمانده و مضطر می گردد،تنها کسی که می تواند قفل مشکلات را بگشاید و بن بست ها را برطرف سازد ونور امید در دلها بپاشد و درهای رحمت را به روی انسان های درمانده بگشاید تنها ذات پاک اوست و نه غیر او.

جالب اینکه در بعضی از روایات، این آیه شریفه تفسیر به قیام حضرت مهدی شده است.در روایتی از امام باقر (علیه السلام)می خوانیم که فرمود:"به خدا سوگند گویا من مهدی (عج) را می بینم که پشت به حجرالاسود زده و خدا را به حق خود می خواند،سپس فرمود:به خدا سوگند مضطر در کتاب الله در آیه أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ.... اوست.

در آن هنگام که تمام درهای عالم به روی انسان بسته می شود و کارد به استخوانش می رسد و از هر نظر درمانده و مضطر می گردد،تنها کسی که می تواند قفل مشکلات را بگشاید و بن بست ها را برطرف سازد ونور امید در دلها بپاشد و درهای رحمت را به روی انسان های درمانده بگشاید تنها ذات پاک اوست و نه غیر او

و در حدیث دیگری از امام صادق(علیه السلام)چنین آمده است :این آیه در مورد مهدی از آل محمد نازل شده،به خدا سوگند مضطر اوست ،هنگامی که در مقام ابراهیم دو رکعت نماز به جا می آورد و دست به درگاه خدای تعالی بر می دارد دعای او را اجابت می کند،ناراحتی ها را برطرف می سازد واو را خلیفه روی زمین قرار می دهد.(2)

از این جهت است که امام علیه السلام در تعلیمات خود در این بند از دعا چنین می رساند که دعای درمانده به اجابت نزدیک است و سپس بیانات خود را چنین ادامه می دهد: (تُغیثُ المکروب)

یکی از اسماء الهی (یا غیاث المستغیثین)است که او سبحانه تعالی  فریادرس واماندگان است همچنانکه رسول اکرم در میدان جنگ بدر که لشکریان اسلام با صحنه های خطرناکی روبه رو شدند ،در استغاثه ای که آن بزرگوار با عموم مسلمانان از خدای تعالی یاری طلبیدند و دست خود را به سوی آسمان بلند کردند از جانب حق تعالی تقاضای آنها پذیرفته شد،همچنانکه از نظر ذکر این نعمت بزرگ چنین یادآوری می فرماید:

یكى از اهداف مهم تربیت نفس این است كه انسان به مقام و مرتبه اى برسد كه در همه اوقات و لحظات زندگى به یاد خداوند باشد و لحظه اى از او غافل نشود نگاهى به تعالیم اسلام این نكته را به وضوح به ثبوت مى رساند كه از نظر دین اسلام هیچ چیز به اندازه یاد خداوند از ارزش و اهمیت برخوردار نیست بلكه تمام امور دیگر براى تسهیل توجه انسان به خداست

" إِذْ تَسْتَغیثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجابَ لَكُمْ أَنِّی مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفین‏"(3) [به یاد آورید] زمانى را كه پروردگار خود را به فریاد مى‏طلبیدید، پس دعاى شما را اجابت كرد كه: «من شما را با هزار فرشته پیاپى، یارى خواهم كرد

چرا دعا مستجاب نمى شود؟

مرحوم علاّمه طباطبایى مى فرماید:دعاهایى كه به اجابت نمى رسد به خاطر یكى از دو امر است : یا خواست حقیقى در آن ها نیست ، بلكه به واسطه روشن نبودن مطلب براى دعا كننده اشتباهاً چیزى را مى خواهد كه اگر بر حقیقت امر مطلع مى شد نمى خواست مثلاً دعاكننده كسى را مریض پنداشته و شفایش را از خدا مى خواهد، در صورتى كه عمرش تمام شده و شفاى مریض در آنجا مورد ندارد، بلكه باید زنده كردن او را از خدا خواست و او چون از زنده شدن مرده به واسطه دعا مأیوس است حقیقتا آن را خواستار نمى شود. البته اگر كسى مانند پیامبران چنین امیدى را داشته باشد و دعا كند مستجاب مى شود و یا اینكه شخص حاجت دارد ، ولى حقیقتا از خدا نیست ، مثل این كه حاجتى را از خدا بخواهد ولى دل به اسباب عادى یا امور وهمى بسته باشد كه گمان دارد كفایت امرش مى كند. در این صورت خواستن به حسب حقیقت از خدا نیست ، زیرا خدایى كه دعاها را مستجاب مى كند كارى را با شركت اسباب و اوهام انجام نمى دهد.(4)

کلام آخر:

یكى از اهداف مهم تربیت نفس این است كه انسان به مقام و مرتبه اى برسد كه در همه اوقات و لحظات زندگى به یاد خداوند باشد و لحظه اى از او غافل نشود نگاهى به تعالیم اسلام این نكته را به وضوح به ثبوت مى رساند كه از نظر دین اسلام هیچ چیز به اندازه یاد خداوند از ارزش و اهمیت برخوردار نیست بلكه تمام امور دیگر براى تسهیل توجه انسان به خداست .

گفتم كه روى خوبت از ما چرا نهانست

گفتا تو خود حجابى ورنه رخم عیان است

گفتم فراق تا كى گفتا كه تا تو هستى

گفتم نفس همین است گفتاسخن همانست

 پی نوشت ها:

1-سوره نمل،آیه 62.

2-تفسیر نورالثقلین،ج4، ص94.

3-سوره انفال،آیه 9.

4- المیزان ، ج 2، ص 32.

                                                                                                                                 فرآوری: زهرا انصاری نسب

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع: کتاب وصال العارفین(شرحی بر دعای عرفه) ،احمد زمردیان

کتاب تحلیلى بر روشهاى تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحى ،اكبر دهقان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.