حج اکبر

در روایات اسلامی از عید قربان با عنوان روز حج اکبر یاد شده است. به عنوان نمونه از معاویة بن عمار روایت شده كه گفته است: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: روز حج اكبر چه روزی است؟ امام (علیه السلام) فرمودند: «روز قربان است، و حج اصغر عمره است».‏

این‌گونه توجه و فضیلت قرار دادن برای یک روز نشان‌دهنده آن است که بی‌شک در این روز حکمت‌ها و اسرار فراوانی نهفته است و آن را در شمار ایام الله و روزهای مخصوص خدا قرار می‌دهد.

زایران بیت الله الحرام در این روز چندین عمل را باید انجام دهند:

اول آنکه هفت سنگ ریزه را در هفت نوبت به ستون‌هایی که نماد شیطان رجیم است پرتاب نمایند تا به یاد آورند در این روز ابراهیم (علیه السلام) با اراده‌ای فولادین در برابر شیطان ایستاد و فرمان پروردگار خویش را بی هیچ بهانه‌ای پذیرفت. به این کار «رمی جمره» گویند.

دوم آنکه بهترین حیوان را برای قربانی در پیشگاه پروردگار آماده می‌سازد. در این زمان حاجی باید به یاد آورد که حضرت ابراهیم (علیه السلام) فرزند خویش را که بالاترین و ارزشمندترین دارایی‌اش در جهان بود تقدیم درگاه حق تعالی نمود. او باید به یاد داشته باشد که خدایی شدن و خدایی ماندن به راحتی ممکن نیست. باید اسماعیل‌ها قربانی نمود و جان‌ها فدا کرد. باید بداند طریق بندگی و عبودیت اگر چه سخت و دشوار است پایانی خوش و فرجامی نیکو را به همراه دارد. او باید به یاد داشته باشد که هم‌چون هابیل بهترین را برای خدا بیاورد و از خساست قابیل عبرت گیرد که عاقبتی بد به دنبال دارد.

در ادیان گذشته قربانی نمودن عملی خرافی و پست بود. بسیاری از تمدن‌های قدیمی خون فرزندان خویش را در برابر الهه‌های دروغین جاری می‌ساختند. برخی با دادن قربانی به بت‌ها در پی یافتن امان یا رحمت از بتان بودند. خداوند متعال با دادن رنگ و بویی دیگر به این عمل در اسلام، خط بطلانی بر افکار پوچ این اقوام کشید و هم‌چون گذشته طریق فلاح و رستگاری را به مردم نشان داد. فرستادن گوسفند برای ابراهیم (علیه السلام) نفی ذبح فرزندان بود و پخش گوشت قربانی در میان فقیران و نیازمندان پوچی عمل دادن قربانی به بتان را آشکار ساخت. خدا خود در قرآن فرموده است هیچ بخشی از قربانی به او نخواهد رسید تنها و تنها نیت خالص و اطاعت بندگان است که او را شاد خواهد ساخت.

از دیگر رازهایی که در این عمل نهفته است مساوات و برابری است. بر اساس تعالیم اسلامی بهتر است حاجیان گوشت قربانی را سه بخش کرده، بخشی را برای نیازمندان کنار گذارند، بخش دیگر را به خویشاوندان دهند و قسمت آخر را خود استفاده نمایند. به این ترتیب خداوند یکتا علاوه بر آنکه سنت انفاق و صدقه دادن را ترویج نموده و به گوش جهانیان می‌رساند یکسانی افراد عادی با مساکین را نیز بیان می‌دارد. به آنان گوشزد می‌کند که تنها ملاک برتری افراد تقواست و مال و مقام هرگز سبب جایگاه والاتر افراد نزد حضرت حق نخواهد شد. اباحه دادن گوشت قربانی به غیر مسلمانان نگاه بشردوستانه اسلام را نمایان‌تر می‌سازد و به جهانیان گوشزد می‌کند که اسلام نه تنها هیچ‌گاه به خود اجازه تجاوز و سلب امنیت مردم سایر ادیان را نداده بلکه به فکر بهبود زندگی آنان نیز می‌باشد.

سوم آنکهمردانی که زایر بیت الله الحرام هستند باید موهای خویش را از ته بتراشند و برای زنان نیز بهتر است قدری از مو و ناخن خود را کوتاه نمایند تا بر خود متذکر شوند زیبایی‌های ظاهری ارزشی در پیشگاه خداوند ندارد. خدا خود این زیبایی‌ها را به هر کس به هر اندازه که خواسته داده است و می‌تواند هر زمان که بخواهد از آنان بازپس گیرد. باید دل از این زیبایی‌های ظاهری شست و همت خویش را صرف پاک ساختن درون و کسب زیبایی‌های دورن که اکتسابی هستند نمود.

چهارمین عمل که شاید مهم‌ترین اعمال ـ به ویژه در سال‌های اخیر ـ باشد برائت جستن از مشرکان می‌باشد. حاجیان پس از طی چندین روز سختی و اقامت در صحرایی بی‌آب و علف و انجام فرائض مخصوص و عبادات فراوان اکنون به پیروی از پیشوایان خویش فریاد برائت از مشرکین سر می‌دهند تا ندای توحید و یگانه‌پرستی را در جهان طنین‌انداز کرده و خط بطلانی بر شرک و نمادهای گوناگون آن بکشند. اهمیت این مطلب در زمانه‌ای که هجوم دشمنان به اسلام و مقدسات اسلامی روز به روز رو به افزایش است بیش از پیش می‌باشد و امید است امسال پررنگ‌تر از سال‌های گذشته برگزار گردد.

آری! این بخشی بسیار ناچیز از زیبایی‌های این روز باشکوه است. روزی که به حق حج اکبر نام‌بردار است و تصویری زیبا از اسلام و شعائر اسلامی را ترسیم می‌نماید.

                                                                                                                                         زینب مجلسی راد

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان