در نگاه چمران خدا بود و دیگر هیچ

---

زندگى حماسه‏آفرین و پرفراز و نشیب دكتر مصطفى چمران از مقاطعى بسیار گوناگون و حساس شكل گرفته است، شرایط خاص هر مقطع كاملاً قابل دقت است، زمانى در دوران مبارزات ملى‏شدن صنعت نفت و پس از آن در دوران اختناق بعد از كودتاى 28 مرداد، سالیانى چند در امریكا، سپس در مصر و بعد از آن دوران حماسه‏ساز لبنان، در كنار مرزهاى اسرائیل و پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران در وطن و میهن اسلامى خود در مسئولیت‏ها و مأموریت‏هاى مختلف، عمر پرجوش و تحرك و انسان‏ساز خود را سپرى ساخت. این مقاطع با هم بسیار متفاوتند ولى آن‏چه كه همه این ادوار را به هم ارتباط مى‏بخشد، خط فكرى او، اعتقاد خالصانه و شیدایى او براى تكامل روح انسانى و اوج‏گرفتن از این دنیاى خاكى و وصول به معشوق و لقاى حق بوده است. او لحظه‏اى آرام نداشته است، خود را وقف خدمت به خلق و جهاد در راه خدا نموده و از هیچ كس و هیچ چیز جز خداى تعالى انتظار و ترس و باكى نداشت. سراپا عشق بود، محبت بود، شور بود، تلاش خالصانه بود، مبارزه بود، خودسازى بود، انسان‏سازى بود، سازمان‏دهى بود، درد و غم و رنج بود، تنهایى و پرواز بود، فریاد بود و بالأخره شهادت بود.

دكتر چمران لحظه‏اى بیكار نمى‏نشست. یا كار مى‏كرد، یا مى‏خواند و یا مى‏نوشت. حتى اگر چند دقیقه جلسه‏اى دیرتر تشكیل مى‏یافت از این فرصت كوتاه نیز استفاده مى‏كرد و مى‏نگاشت و آن‏چه را كه مى‏نوشت براى خود و دل خود مى‏نوشت نه براى دیگران و نه به‏خاطر آن‏كه روزى منتشر شود، مكنونات قلبى او بود، گاهى با خدا راز و نیاز مى‏كند، گاهى با على)ع( و گاهى با حسین (ع)؛ زمانى گزارشى را ثبت مى‏نماید و هنگامى دیگر روحیه شاعرانه و عارفانه خود را پروبال مى‏دهد و با دل خود به پروازى ملكوتى و سیر و صعودى روحانى مى‏پردازد و زمانى دیگر حقایقى تاریخى را با سادگى و صراحت بیان مى‏كند و در نوشته‏اى دیگر به دردها و رنج‏ها و غم‏هاى خود كه همه آن‏ها هم درد و رنج اجتماعى بود مى‏پرداخت و بالاخره از هر بابى و هرگونه كه آن لحظه افكار او را به خود مشغول مى‏داشت با بیانى زیبا و قلمى ساده و صریح آن‏چه را كه در درون او مى‏گذشته قلم زده است

گاهى از شور و شوق و شیدایى و گاهى از عشق و محبت الهى و زمانى از دردها و رنج‏ها و هنگامى هم از جنگ و ستیز و مقاومت و شهادت و روزى هم در پرواز ملكوتى و سیر و سلوك عرفانى سخن گفته است و مهم آن‏كه این‏ها را به نیّت آن ننوشته است كه كسى بخواند و بر دل پررنج و پرخون او مرهمى بگذارد یا تحسین بنماید، بلكه راز و نیازى درونى و سیر و سلوكى عرفانى بوده است كه امروزه دراختیار ما است.

در انتخاب این دست‏نگاشته‏ها موضوع خاصى مدّنظر نبوده است و از هر بابى و هر بحثى كه بوده است فقط به صرف آن‏كه زمان نگارش با تاریخ مشخص شده باشد گزینش شده، بنابراین، این مجموعه دست‏نگاشته‏هاى تاریخ‏دار دكتر چمران است كه در طول سالیان دراز، درباره مطالب مختلف و در نقاط گوناگون و كاملاً متفاوت نگاشته شده است؛ ولى در همه آن‏ها با وجود اختلاف زمان و مكان یك خط مستقیم الهى به‏خوبى قابل بررسى است، كه همه‏جا و همه‏وقت، همه عمر خود را عاشقانه و عارفانه به‏دنبال راه على و حسین و بدون ترس و هراس از طاغوت‏ها و قدرت‏هاى شیطانى و مصلحت‏طلبى‏ها طى نموده است و از ابتدا به نور پرفروغ و تابان شهادت چشم دوخته و در پایان نیز به این پرواز و آرامش ملكوتى دست مى‏یابد. این‏گونه گزینش دست‏ نگاشته ‏هاى تاریخ ‏دار را هم ابتدا نویسنده جوان و خوب ما آقاى مجید قیصرى با كاوشى در میان همه دست‏نوشته‏هاى دكتر چمران پیشنهاد و خود آغاز نمود و مجموعه‏اى زیبا را فراهم ساخت كه بعداً دست‏نگاشته‏هاى دیگرى هم به آن افزوده شد. بنابراین مى‏بایست از این دوست علاقه‏مند و هنرمند خود كه حقّى آشكارا دارد تشكر نمایم و خداوند اجر كامل به او عطا فرماید.

از آن‏جا كه بعضى دست‏نوشته‏ها نیاز به شرح و توضیح و یا در تعدادى از دست‏نوشته‏ها كه در لبنان نگاشته شده از كلمات و لغات عربى كه براى ما نامأنوس است استفاده شده، در پاورقى در حد اختصار توضیح لازم ارائه شده است.

بدان امید كه خداى بزرگ توفیق كامل شناخت هرچه بهتر و بیش‏تر این مردان انسان‏ساز تاریخ، شهداى بزرگوارى كه حقاً بى‏نظیر بودند را به ما عطا فرماید.

کلیپ هایی از شهید دکتر مصطفی چمران